اقتصاد مقاومتي، همان‌طور كه از نامش پيداست، بر مبناي تكيه بر دستاورد‌هاي داخلي و استفاده از ظرفيت‌هاي آن مفهوم پيدا مي‌كند. نامگذاري سال 96 به نام «اقتصاد مقاومتي، توليد- اشتغال» از سوي رهبر معظم انقلاب، رسانه‌ملي را موظف به تحقق شعار اقتصاد مقاومتي كرده است و از اين‌رو رسانه‌ملي آن را ضرورتي حياتي براي كشور مي‌داند و براي تبيين ابعاد و امكان تحقق آن تلاش مي‌كند.

توجه به حمايت از توليد ملي و فرهنگ‌سازي در زمينه استفاده مردم از محصولات ساخت داخل، مسئله‌اي بسيار مهم است كه مي‌تواند بستري براي توليد برنامه‌هاي متنوع در شبكه‌هاي مختلف باشد. در واقع، رسانه ملي از اين طريق، هم در برآورده شدن اهداف اين موضوع پيشقدم است و پرچم حوزه اقتصاد و صنعت را بالا نگه داشته و هم اين‌كه سعي مي‌كند با راه‌اندازي شبكه‌اي تلويزيوني در رسيدن به اين هدف مصصمم‌تر وارد عمل شود و به بايدها و نبايدهاي توسعه اقتصادي بپردازد. در اين‌باره مي‌توان به راه‌اندازي شبكه ايران‌كالا و توليد برنامه‌هاي اقتصادي در راديو و تلويزيون اشاره كرد. اين موضوع، موجب شد تا ما به سراغ مديران رسانه‌ملي و كارشناسان اين حوزه برويم و موضوع حمايت سازمان از شعار سال و تأكيد آن بر برآورده شدن اهداف اقتصاد مقاومتي را بررسي كنيم.

  **سه‌گانه رسانه‌ملي براي اقتصاد مقاومتي

 **مجيد زين‌العابدين مدير شبكه پنج سيما

 رسانه‌ملي براي موضوع اقتصاد مقاومتي، منظومه‌اي كامل در سه حوزه توليد، توزيع و مصرف را برنامه‌ريزي و مهندسي كرده‌است. حوزه توليد شامل 88 هزار بنگاه توليدي صنعتي، حوزه توزيع شامل سه ميليون واحد صنفي و حوزه مصرف شامل 80 ميليون نفر جمعيت مصرف‌كننده داخلي است. البته بر اساس هدف‌گذاري صورت گرفته در سياست‌هاي ابلاغي اقتصاد مقاومتي، حوزه مصرف داراي يك ظرفيت بالقوه 400 ميليون نفري در بازار منطقه‌اي است كه جمعيت 80 ميليوني داخل كشور ظرفيت بالفعل آن محسوب مي‌شود. سال گذشته، احياي واحدهاي صنعتي تعطيل و نيمه‌تعطيل از مطالبات ده‌گانه رهبر معظم انقلاب اسلامي بود و بر همين مبنا پروژه احياي 10 هزار واحد صنعتي در ستاد فرماندهي اقتصاد مقاومتي در اولويت قرارگرفت. در اين ميان، رسانه ملي نيز تمركز جدي خود را به معرفي واحدهاي صنعتي كوچك و متوسط معطوف كرد. براي حمايت از پيشران اين واحدها، معرفي صاحبان صنايع و كارآفرينان به‌عنوان اولويت رسانه‌اي تعيين شد و قرارگاه حمايت از كارآفريني نيز براساس همين رويكرد رسانه‌اي شكل گرفت. دومين حلقه از منظومه اقتصاد مقاومتي حوزه توزيع است. در اين حوزه با گستره وسيع‌تري از فعالان اقتصادي مواجه هستيم و سه ميليون واحد صنفي، شبكه مويرگي بزرگي در اقتصاد كشور ايجاد كرده‌اند. اصناف كشور در چهار حوزه خدماتي، توزيعي، توليدي و فني در چرخه اقتصاد كشور فعاليت دارند و سهم مهمي از درآمد ناخالص ملي را به خود اختصاص داده‌اند. حمايت رسانه‌اي از واحدهاي صنفي اعم از عمده‌فروشان و خرده‌فروشان، دومين دستور كار رسانه‌ملي براي توجه متوازن به حوزه‌هاي سه‌گانه اقتصاد مقاومتي قلمداد مي‌شود. سومين حوزه توجه رسانه‌ملي در بحث اقتصاد مقاومتي، موضوع "مصرف" است كه همه مردم ايران مخاطب آن هستند. در برگيري و شمول اين حوزه، سطح مسئله را به سطح گفتمان‌سازي ارتقا داده است. در برنامه ملي گفتمان‌سازي اقتصاد مقاومتي دو پروژه ملي ناظر بر همين رويكرد به سازمان صداوسيما محول شده‌است. فرهنگ‌سازي مديريت مصرف و اصلاح الگوي اقتصادي، مأموريت عمومي براي تمام اجزا و حوزه‌هاي پيام‌رسان در رسانه‌ملي توصيف مي‌شود، در حالي‌كه در حوزه توليد و توزيع بخش‌هاي اقتصادي و تخصصي سازمان، مأموريت حمايت رسانه‌اي از اين دو حوزه را عهده‌دار هستند. اين منظومه فكري براي حمايت از فعالان اقتصادي و فرهنگ‌سازي اقتصاد مقاومتي، نگاه جامعي براي پشتيباني رسانه‌اي از اقتصاد مقاومتي در سازمان صداوسيما ايجاد كرده است و شبكه پنج سيما نيز براساس اين نقشه راه حركت مي‌كند.

 **تبليغ كالاي ايراني با استاندارد بالا در شبكه ايران‌كالا

 حمايت از كالاهاي ساخت ايران و كارآفرينان ايراني، ترويج فرهنگ مصرف كالاي داخلي و تقويت بنگاه‌هاي كوچك و بزرگ اقتصادي در كشور از جمله اهداف راه‌اندازي شبكه "ايران‌كالا" اعلام شده‌است. اردشير زابلي‌زاده مدير شبكه ايران‌كالا - كه اكنون مراحل پخش آزمايشي‌اش را پشت سر مي‌گذارد - مي‌گويد: تبليغ و معرفي كالاهاي ساخت داخل در جهت حمايت از توليدات ايراني با‌كيفيت و تقويت بنگاه‌هاي توليدي كوچك و متوسط از اهم وظايف شبكه ايران‌كالاست. وي با اشاره به دغدغه رئيس رسانه‌ملي براي راه‌اندازي اين شبكه به‌منظور تحقق شعارهاي اقتصاد مقاومتي اظهار مي‌كند: ساده‌ترين تعريفي كه از اقتصاد مقاومتي براي مخاطب رسانه ملي مي‌توان ارائه داد، توضيح اين نكته است كه اگر اقتصاد را با مقاومت آشنا كني و اهميت خودكفايي و توليد داخلي در ميان مردم حس شود، آن‌وقت در مقابل هر بحراني مي‌توانيم بايستيم و به محض وجود تحريم يا مشكلات اقتصادي احساس درماندگي نمي‌كنيم. مدير شبكه ايران‌كالا تأكيد مي‌كند: انعكاس اخبار و رويدادهاي نمايشگاهي مربوط به كالاهاي ايراني و ساخت داخل، ترويج فرهنگ مصرف كالاهاي ايراني در بين خانواده‌ها، حمايت از صاحبان كالاهاي ايراني به‌منظور الگوسازي در جامعه، حمايت از كارآفرينان در جهت رونق توليد ملي از ديگر وظايف و مأموريت‌هاي اين شبكه است و تمام اين موارد در فضاي توليد و اشتغال گنجانده شده كه مهم‌ترين سرفصل شعار امسال است.

زابلي‌زاده، مشاركت مردم در حوزه اقتصاد را اولين و مهم‌ترين گام در رونق اين شبكه تلويزيوني و حركت در فضاي اقتصاد مقاومتي عنوان مي‌كند و مي‌افزايد: قرار نيست در اين شبكه، مباحث تئوريك مطرح شود، بلكه مي‌خواهيم بگوييم اقتصاد مقاومتي چيست و شهروند عادي چقدر در تحقق اين آرمان مؤثر و نقش‌آفرين است. وي با اشاره به بحث برندسازي و تأكيد شبكه بر نام و نشان يك اثر تجاري تصريح مي‌كند: اقتصاد مقاومتي از كارگاه‌هاي كوچك و ناشناخته آغاز مي‌شود؛ از يك مغازه يا زيرپله در شهري دور دست كه مي‌تواند قطب اشتغال براي شهر يا روستايش باشد. ما در گام نخست با معرفي اين مشاغل و افراد، آن‌ها را به بازار و مخاطب معرفي و صاحب نام و برند مي‌كنيم.

زابلي‌زاده مي‌افزايد: رسانه و تلويزيون نقش مهمي در معرفي و شناساندن اين افراد دارند و ما با مراجعه به اين كارگاه‌ها با ساخت يك گزارش تصويري بدون دريافت مبلغي، روي توان و استعداد توليد‌كنندگان مانور مي‌دهيم و آن‌ها را روي آنتن معرفي مي‌كنيم تا در حمايت از كارگاه‌هاي كوچك داخلي سهيم باشيم. وي تصريح مي‌كند: براي فرهنگ‌سازي مصرف كالاهاي داخلي در مرحله اول بايد از توليدات داخلي حمايت كرد و اين حمايت از سوي شبكه ايران‌كالا و از طريق تبليغ و معرفي كالاهاي ساخت داخل خواهد بود و رسانه‌ملي در اين خصوص، هزينه‌اي از صاحبان بنگاه‌هاي توليدي كوچك و خانگي نمي‌گيرد و فقط صنايع متوسط بايد هزينه توليدات تصويري‌شان را برعهده بگيرند.

زابلي‌زاده با بيان اينكه يكي از وظايف پيش‌بيني شده براي شبكه، حمايت از كارآفرينان در مسير رونق توليدات داخلي است، افزود: كارآفرينان موفق مي‌توانند الگوي مناسبي براي جامعه در جهت كاهش بيكاري و رونق اقتصادي باشند، از اين رو قصد داريم با معرفي اين كارآفرينان، ضمن آشنا ساختن جامعه با چگونگي توفيق آن‌ها، شيوه‌ها و راهبردهايي كه در مسير كسب و كار طي كرده‌اند را مطرح كنيم تا جامعه شناخت بيش‌تري درباره با موفقيت‌هاي آن‌ها كسب كند. مدير شبكه ايران‌كالا با اشاره به قالب‌هاي برنامه‌سازي مناسب براي جذب مخاطب مي‌گويد: توليدات اين شبكه در قالب‌هاي نمايشي، تركيبي و گونه‌هاي مختلف برنامه‌سازي خواهد بود و اكنون نيز به اين نتيجه رسيده‌ايم كه بايد توليداتي را آماده‌ كنيم تا زمان افتتاح شبكه، مشكلي براي آنتن وجود نداشته باشد. ضمن اينكه در حال تدوين استانداردهاي حرفه‌اي برنامه‌سازي براي اين شبكه هستيم.

 زابلي‌زاده با اشاره به تركيب پنج گروه برنامه‌سازي در قالب مستند، پويانمايي، نمايش، تركيبي و اطلاع‌رساني مي‌گويد: ماموريت ما در اين پنج گروه، معرفي توليدات با كيفيت بالا به شكلي حرفه‌اي و با استانداردهاي مناسب توليد و پخش است تا اثرگذاري آن بر مخاطب افزايش يابد. ضمن اينكه شبكه ايران‌كالا از هر گونه طرح و ايده‌اي كه به تحقق وظايف شبكه در معرفي كالاهاي توليد ملي و حمايت از صنايع داخلي كمك كند، استقبال مي‌كند. وي در پايان با اشاره به نياز به همكاري معاونت برنامه‌ريزي و بودجه سازمان در مقابل تعهدي كه اين شبكه به صنايع كوچك دارد، بيان مي‌كند: در مسير راه‌اندازي شبكه و تحقق شعار سال اقدامات مناسبي انجام شده‌است و اميدواريم با همراهي مديران برنامه‌ريزي و بودجه اين مسير تكميل شود.

 **ساده‌سازي و شفاف‌سازي مفاهيم اقتصاد مقاومتي براي مخاطب

بيژن عبدي مدير گروه اقتصاد و دانش شبكه پنج سيما و مسئول كميته راهبردي اقتصاد مقاومتي در شوراي اقتصاد رسانه‌ملي درباره برنامه‌سازي در اين گروه و حمايت از توليدات ملي مي‌گويد: شوراي اقتصاد رسانه‌ملي، قرارگاهي است كه بحث‌هاي اقتصادي شبكه‌ها با محوريت اقتصاد مقاومتي را دنبال مي‌‌كند و اين گروه نيز بر اساس محورهاي كليدي برگرفته از بيانات مقام معظم رهبري برنامه‌سازي مي‌كند. وي مي‌افزايد: مصرف كالاي ايراني و مبحث كارآفريني براي ما بسيار اهميت دارد، چراكه بخشي از آن به شعار سال مربوط است و ما قصد داريم از زواياي مختلف اين مباحث را بررسي كنيم. در واقع، ما مخاطبان را به استفاده از كالاي ايراني ترغيب مي‌كنيم.

مسئول كميته راهبردي اقتصاد مقاومتي در شوراي اقتصاد رسانه ملي با اشاره به سري جديد برنامه‌هاي اقتصادي در شبكه پنج عنوان مي‌كند: فصل جديد اين برنامه‌ها را با رويكرد اقتصاد مقاومتي پخش خواهيم كرد. در اين برنامه‌ها، هم به مباحث كلان و هم خرد مي‌پردازيم. در واقع تلاش مي‌كنيم مفهوم اقتصاد مقاومتي را به شكلي جامع طرح كنيم تا براي مردم كاربردي باشد.

 مدير گروه اقتصاد و دانش شبكه پنج، دانش‌بنيان كردن و توليد علم را بخشي از مسير افزايش توليد داخلي مي‌داند و بيان مي‌كند: براساس تنوع‌بخشي به توليد و صادرات محصولات با‌كيفيت بايد افق شفافي در شبكه ترسيم كنيم. هر چند لازمه تحقق‌بخشي از اين كار، همراهي و حمايت‌هاي منطقي دولت است، ما نيز در جايگاه يك رسانه تلاش مي‌كنيم راه‌هاي ورود برنامه‌سازان به اين حوزه را با همراه داشتن ايده‌هاي مناسب و طرح‌هاي قابل‌اجرا هموار كنيم.

 عبدي با مثبت ارزيابي كردن بازتاب مخاطبان نسبت به اين برنامه‌ها عنوان مي‌كند: براي تحقق اهداف اقتصاد مقاومتي بايد هم براي مردم و هم براي مسئولان برنامه‌سازي شود. در واقع ما بايد در برنامه‌ها از مسئولان پيگير مطالبات مردم باشيم. وي با تأكيد بر اينكه كه بخشي از اين مقوله منوط به بررسي فرهنگ مردم است و رسانه مي‌تواند با تغيير ذائقه مصرفي مخاطبان و آموزش صحيح مصرف در اين مسير گام بردارد، مي‌گويد: بخشي از اين مقوله به فرهنگ‌سازي مربوط مي‌شود كه رسانه در تغيير اين بينش و نگرش سهم به‌سزايي دارد، اما بخش ديگر به بازار موجود و اهميت توليد داخلي باكيفيت برمي‌گردد.  مسّلماً هر چه كيفيت محصولات داخلي بالاتر برود، مردم هم بيش‌تر متقاضي خريد خواهند بود. مدير گروه اقتصاد و دانش ادامه مي‌دهد: مخاطب ما اكنون بيش‌تر از گذشته به سمت استفاده از كالاهاي ايراني رفته و به نظرم اگر رقابت در بازار داخلي بيش‌تر شود و كيفيت محصولات هم بالا برود، حتماً افراد بيش‌تري متقاضي استفاده از كالاي داخلي خواهند شد. ما هم در رسانه‌ملي تلاش مي‌كنيم با فرهنگ‌سازي صحيح، به اين هدف دست پيدا كنيم. تا امروز هم برنامه‌هاي متنوعي با محوريت مباحث مختلف اقتصادي از شبكه‌هاي مختلف سيما توليد و پخش شده‌است. وي با اشاره به اينكه اغلب شبكه‌ها وقتي مي‌خواهند در حوزه اقتصاد ورود كنند، به موضوع اقتصاد مي‌پردازند كه براي مخاطب دستاوردي ندارد. در حالي‌كه اكنون رسانه بايد به‌سمت برنامه‌هاي كاربردي و راهبردي اقتصاد برود تا دستاوردي براي مخاطب داشته باشد.

عبدي مي‌افزايد: تلاش ما اين است كه اقتصاد مقاومتي بايد اجتماعي‌تر و فرهنگي‌تر شده و جزئي از برنامه‌هاي زندگي مردم شود. مسّلماً مخاطب برنامه‌اي را مي‌بيند كه با دغدغه‌هاي اقتصادي او مرتبط باشد. به همين دليل با پرهيز از بيان هر نوع مبحث دانشگاهي و تكراري در حوزه اقتصاد كه براي مخاطب نامفهوم است تلاش مي‌كنيم طوري درباره اشتغال و توليد صحبت كنيم كه براي مخاطب عام كاربرد داشته باشد و خواسته‌هاي اقتصادي او را تأمين كند.

 **اقتصاد مقاومتي و راهبرد رسانه ملي

 حجت‌الله عبدالملكي، دبير شوراي اقتصاد صداوسيما

 مبتني بر سياست‌هاي كلي اقتصاد مقاومتي، (ابلاغيه مقام معظم رهبري(مدظله‌العالي) در 29 بهمن 1392) و براساس اصل 110 قانون اساسي، اقتصاد مقاومتي رهيافت اقتصادي جمهوري اسلامي است براي تحقق اهداف اقتصادي انقلاب اسلامي. اين اهداف عبارتند از: رفاه عمومي، استقلال اقتصادي و پيشرفت اقتصادي. به لحاظ نظري نيز اين الگو عينيت بخشنده نظام اقتصادي اسلام است كه تحقق آن مستلزم طراحي اجزا و ابعاد نرم و سخت و سپس اجراي آن در سطوح مختلف فردي و اجتماعي (كلان) خواهد بود. از سوي ديگر، طراحي و اجراي نظام اقتصاد مقاومتي وابسته به فعاليت چهار جبهه علمي، فرهنگي، سياسي و اجرايي است. در اين رويكرد، وظيفه جبهه اجرايي، توليد علوم نظري و كاربردي در عرصه اقتصاد مقاومتي است. جبهه فرهنگي به گفتمان‌سازي اقتصاد مقاومتي مي‌پردازد. جبهه سياسي امر مهم مطالبه‌گري (امر به معروف و نهي از منكر اقتصادي) را پيگيري مي‌كند و جبهه اجرايي محل بروز رفتارهاي فردي و جمعي (كلان) براساس نظريه و فرهنگ اقتصاد مقاومتي است. با توجه به مقدمات ياد شده، راهبرد رسانه ملي در زمينه تحقق نظام اقتصاد مقاومتي عبارت است از: كمك به فعال‌سازي جبهه‌هاي چهارگانه اقتصاد مقاومتي (علمي، فرهنگي، سياسي و اجرايي) از طريق:

 الف) تبيين اقتصاد مقاومتي براي گروه‌هاي مختلف مخاطب و با ابزارهاي موثر انتقال پيام، متناسب با هر گروه در محورهاي هفت‌گانه (1. مفهوم و مباني اقتصاد مقاومتي، 2. دشمن شناسي، 3. الگوي صحيح توليد، 4. الگوي صحيح مصرف، 5. الگوي صحيح مديريت، 6. الگوي صحيح تربيت، 7. الگوي صحيح انتخاب)؛

ب) ايجاد ارتباط و برقراري گفت‌وگو بين گروههاي مختلف هدف (توده مردم، مسئولان و سياستگذاران، دانشمندان و انديشمندان) در حوزه‌هاي مختلف نظري، فرهنگي و عملياتي اقتصاد مقاومتي؛

 ج) معرفي و تبيين يافته‌هاي جبهه علمي براي گروه‌هاي مخاطب با هدف به‌كارگيري ابزارهاي موثر انتقال پيام؛

د) تبديل انديشه اقتصاد مقاومتي به باور عمومي؛

 ه) شكل‌دهي بستري مناسب براي مطالبه‌گري علمي و منصفانه و درخواست از همه گروه‌ها براي ايفاي نقش صحيح و عمل به وظايف خود در چارچوب نظام اقتصاد مقاومتي؛

 و) تشويق و ترغيب گروه‌هاي مخاطب (اعم از مسئولان، عموم مردم، توليدكنندگان و دانشمندان) به اجراي اقتصاد مقاومتي از طريق نمايش الگوهاي موفق و ثمرات حقيقي اقتصاد مقاومتي در داخل و خارج از كشور.

 **انتشار دو كتابچه راهنما در حوزه كارآفريني

 قرارگاه كارآفريني رسانه‌ملي با انتشار دو كتابچه راهنما ويژه مديران و برنامه‌سازان، ضمن ايجاد اولين بانك اطلاعاتي كارآفرينان، زمينه آشنايي بيش‌تر برنامه‌سازان را در اين زمينه فراهم كرده‌است.

 اين دو كتاب، شامل «35 نكته براي آشنايي با كارآفريني» و «آشنايي با كارآفرينان برتر» است. در كتابچه اول، جايگاه كارآفريني در سياست‌هاي كلان كشور و نيازها و الزامات رسانه‌اي ترويج كارآفريني مورد توجه قرار گرفته است.

كتابچه دوم نيز شامل معرفي 180 كارآفرين برتر كشور در سال 1395 است كه در جشنواره ملي كارآفريني در بهار 96 مورد تقدير قرار گرفته‌اند. اين افراد، كارآفرينان برتر استان‌ها هستند.

 قرارگاه كارآفريني يكي از پنج قرارگاه مورد تأكيد رياست سازمان است كه زير نظر شبكه پنج سيما فعاليت مي‌كند.