برای دانستن از کم و کیف برگزاری این طرح سراغ علیرضا شریفی معاون توسعه و فناوری رسانه صداوسیما رفتیم که در رأس طراحی‌های فنی و ساختاری این طرح قرار دارد.
علیرضا شریفی ۲۸ سال است که در بخش فنی سازمان حضور دارد و سال‌ها به عنوان قائم مقام این معاونت فعالیت داشته است. او در گفت‌وگویی که در دفتر کارش در سازمان صداوسیما شکل گرفت به بخشی از سوالات ما درباره طرح راه اندازی ۲۰۰ کانال پاسخ داد.
*جرقه اولیه ایجاد و راه اندازی ۲۰۰ کانال انتخاباتی از کجا شکل گرفت و چطور به چنین جمع بندی رسیدید؟
نقش معاونت توسعه و فناوری در سازمان صداوسیما نگهداشت زیرساخت فنی سازمان و توسعه مورد نیاز حسب استراتژی‌هایی که در انتقال تکنولوژی‌های جدید پیدا می‌کند، است. در بحث ۲۰۰ کانال ابتدا باید فهم مجزایی ایجاد می‌کردیم که چگونه این کار امکان‌پذیر است. این پیشرفتی است که در طول این سال‌ها به وجود آمده است. مخاطبی که در یک روستا و استان دور زمانی فقط می‌توانست شبکه‌های ملی را دریافت کند و الان خودش شبکه استانی دارد. حالا در کنار این شبکه‌های استانی می‌تواند کانال‌هایی اختصاصی را هم دریافت کند.
جرقه اولیه این پروژه به سه ماه پیش تعلق دارد. از آنجایی که حسب قانون در سال‌های قبل صداوسیما اجازه نداشت که تبلیغات نمایندگان مجلس را پوشش بدهد اما حالا سازمان صداوسیما که نقش حاکمیتی دارد، می‌خواهد برای ایجاد فضای رقابتی و انتخاباتی خوب، از این ظرفیت بهره بگیرد. این اجازه به سازمان داده شده است و در برابر اعطای مجوزی که گرفته است می‌خواهد به نحو احسن هم این کار را انجام دهد. ما در کشور به یک باره می‌شنویم ۵۰ هزار نفر نامزد انتخابات مجلس شورای اسلامی‌شده اند که در نهایت حدود ۳۰۰ نفر وارد مجلس می‌شوند و این مسأله‌ای بود که چطور می‌توانیم زمان در اختیار این افراد بگذاریم.
*در واقع برای شما چالش بود که بین این همه نامزد چطور فرصت تبلیغاتی ارایه شود؟
بله و سوال ما همین بود که به طور مثال نامزدی که برای شهر نجف آباد اصفهان است چگونه بیاید در شبکه سراسری برای همه ایران صحبت کند درحالی که سخنان او طبیعتاً دغدغه دیگر شهرها نیست. برای ما مساله شد که بببینیم آیا می‌توان فرصت را به گونه‌ای اختصاص داد که هر نامزدی فقط در شهر و استان خودش صحبت کند یا خیر. من زمانی که در این معاونت قائم مقام بودم ایده‌ای درباره تلویزیون شهری داشتم. ما زمانی رادیو شهری داشتیم که پا هم گرفت. درباره تلویزیون شهری ملاحظه‌ای وجود داشت و این بود که سازمان نمی‌تواند به راحتی ایستگاه‌های تلویزیونی را به دیگران بسپارد و باید تحت کنترل خودش راه بیفتد. با این حال تلویزیون شهری ایده‌ای بود نزدیک به آنچه که رییس رسانه ملی از من خواست تا ببینم چطور می‌توان صرفاً برای هر ناحیه یک کانال داشته باشیم و نه برای کل کشور.
*و از نظر شما خیلی هم ایده جدید یا چالش برانگیزی نبود؟
من همان زمان در جلسه معاونان سازمان اعلام کردم که این کار شدنی است اما بسیار سخت است و حتی به آقای جبلی گفتم اگر برای یکی دو نقطه بخواهید من ۱۰ روزه اجرایی اش می‌کنم ولی برای کل کشور پیچیدگی‌هایی دارد. یک مساله این است که حوزه‌های انتشاری ایستگاه‌های ما براساس حوزه‌های انتخاباتی طراحی نشده اند و ما از لحاظ پوشش سیگنالی با جمعیت کار داریم نه با حوزه انتخابیه.
*در حال حاضر ما چند نقطه انتشار در کشور داریم و چطور به تقسیم بندی برای حوزه‌های انتخابیه رسیدید؟
ما ۷ هزار نقطه داریم. اگر ما می‌توانستیم ارتفاعی مافوق همه ارتفاع‌های موجود وسط کشور درست می‌کردیم یعنی حدود یک کیلومتر به طور مثال ۲ برابر برج میلاد و بعد از آنجا فرستنده‌ای با قدرت یک مگاوات یا به عبارتی یک میلیون وات می‌داشتیم که می‌توانست به کل ایران سیگنال رسانی کند اما الان باید به صورت لوکال و محلی در کل کشور تقسیم شود مثل آنتن دهی موبایل که در همه کشور باید دکل‌های مخابراتی وجود داشته باشد.
درباره سیگنال رسانی اگر بخواهم با مثال کوچک‌تری ماجرا را قابل درک کنم می‌توان به لوله کشی آب اشاره کرد که از یک منبعی با یک فشار به شبکه‌های مختلف تزریق می‌شود. حالا شما می‌خواهید این شبکه را به نوعی طراحی کنید که هر خانه‌ای محتوایش، مجزا از خانه دیگری باشد و مثلاً به یک خانه‌ای آب برود و به خانه دیگری نفت. این همان سختی و چالش کار است.
*اگر به صورت فنی بخواهید سیگنال رسانی را توضیح دهید مصادیقش چه می‌شود؟
خیلی نمی‌توان به جزئیات این طرح اشاره کرد چون اطلاعات طبقه بندی شده است. با این حال مخاطب شاید تاکنون تجربه اینکه تلویزیونی را بتواند در ۱۰۰ کیلومتری خود دریافت کند و بعد با تغییر مکان شبکه دیگری را دریافت کند نداشته است. این تغییر شبکه با جابه‌جایی مکانی را بیشتر در حوزه شبکه‌های رادیویی داشته است که متوجه شده در تغییر مکان طولانی، دیگر شبکه ای را نمی‌تواند دریافت کند. درباره این کانال‌ها هم طراحی به همین شکل است و تلاش شده که هر ناحیه و منطقه پوششی از کانال را داشته باشد که با عبور از آن ناحیه و دور شدن از آن منطقه دیگر به آن کانال دسترسی ندارید.
در تلوبیون این ۲۰۰ کانال وجود ندارد و به شکل دیگری برنامه‌های تبلیغاتی ارایه خواهد شد، این کانال‌ها از طریق ماهواره هم دریافت نمی‌شود *ما در تهران برخی شبکه‌های استانی را می‌توانیم از طریق تلوبیون یا از طریق ماهواره دریافت کنیم برای این کانال‌ها هم همینطور است؟
در تلوبیون این ۲۰۰ کانال وجود ندارد و به شکل دیگری برنامه‌های تبلیغاتی ارایه خواهد شد، این کانال‌ها از طریق ماهواره هم دریافت نمی‌شود. همانطور که گفته شد ما ۷۰۰۰ نقطه انتشار داریم اما در همه آنها نمی‌توانیم این ایده را پیاده کنیم بلکه از میان آنها ۲۵۰ ایستگاه انتخاب می‌شود. به گونه‌ای برنامه ریزی می‌کنیم که این ایستگاه‌ها محتوای اختصاصی منطقه مورد نظر را پخش کنند.
*این هماهنگی باید با مرکز صداوسیمای استان‌ها هماهنگ شود؟ زیرساخت این سیگنال‌ها کجا فراهم می‌شود؟
همه اینها در خود تهران جمع بندی شده و بعد از طریق سیگنال رسانی به حوزه‌های مختلف ارسال می‌شود. سیگنال رسانی اینها در یک شبکه بسیار پیچیده اتفاق می‌افتد و طی این فرایند محتوا با نوعی کدینگ خاص به حوزه‌های مختلف می‌رسد.
*این ۲۰۰ کانال می‌تواند باقی بماند و در فضاهای مختلف مورد بهره برداری و استفاده باشد یا باید بعد از یک زمان خاص جمع آوری شود؟
این کار تمهیدات و تجهیزاتی می‌طلبد که هزینه بر است.
*چه تجهیزاتی نیاز دارد؟
ما به طور مثال تجهیزاتی را برای این ایستگاه‌ها تدارک دیده ایم که پیش از این نیازشان نبوده است. تجهیزات فنی است اما یک ویژگی شأن همین است که محتوا را به صورت پرسلکتیو و انتخابی دریافت می‌کنند.
*چقدر هزینه برده است؟
هزینه برای ایستگاه‌ها حدود یک میلیارد بوده و همه این هزینه‌ها را جمع کنید حدود ۲۵۰ میلیارد هزینه شده است.
*این تجهیزات وارداتی است؟
خدا را شکر اغلب بومی است و قبلاً تجربه ساخت آنها را در کشور داشتیم که بخشی را به صورت دپو در انبار داشته ایم و بخشی را هم از تولید کننده گرفته ایم.
ما هم این پروژه را برای همان هفته‌ای که نامزدها می‌توانند تبلیغ کنند در نظر گرفته ایم که این هفت روز هم با تمهیدات زیادی برنامه ریزی شده است و اگر بخواهد ادامه دار باشد احتیاج به هزینه‌های گزاف تر، پرسنل بیشتر و تغییرات ساختاری دارد
*این تجهیزات غیر از انتخابات آورده دیگری هم دارد؟
به هر حال اینها تجهیزات زیرساختی سازمان است و دورریز ندارد. در عین حال این اتفاق چندان ساده نیست که بگوییم بعد از این هم استفاده کنیم. بخواهم با مثال کوچک‌تر بیان کنم یک وزنه بردار وزنه را چند بار می‌تواند بردارد اما به طور ممتد نمی‌تواند روی دستانش نگه دارد.
ما هم این پروژه را برای همان هفته‌ای که نامزدها می‌توانند تبلیغ کنند در نظر گرفته ایم که این هفت روز هم با تمهیدات زیادی برنامه ریزی شده است و اگر بخواهد ادامه دار باشد احتیاج به هزینه‌های گزاف تر، پرسنل بیشتر و تغییرات ساختاری دارد. به ویژه که همه حوزه‌ها را پوشش دهی نمی‌کند.
*از ۲۰۸ حوزه انتخاباتی قرار بود ۲۰۰ حوزه باشد.
۲۰۰ حوزه هست اما در برخی نقاط هم مشکلاتی داریم مثلاً در جایی یک کانال ما برای ۲ حوزه فرستاده می‌شود و تفکیک هم نمی‌شود یا ممکن است برخی از روستاها حوزه‌ها را نگیرند.
*خب چرا تلاش نمی‌شود که این پوشش دهی به صورت کامل اتفاق بیفتد؟
اولاً زمان کمی داریم، اگر ما می‌خواستیم تمام اطمینان‌های فنی را داشته باشیم نباید با این سرعت قبول می‌کردیم. ما دست به ریسک بزرگی زدیم و تست کوچکی برایش انجام شد.
*این تست شامل چه ایستگاه‌هایی بود؟
تستی بود که در خود تهران انجام شد. تست تهران را در ناحیه ونک گرفتیم و در خود جام جم پخش شد با فرستنده‌ای که مختص خودمان است و به آقای جبلی نشان دادیم که می‌توانیم. با این حال چالش‌های زیادی در این طرح وجود دارد. مچ کردن تجهیزات، پیدا کردن پیمانکاران متخصص که تجهیزات را تولید کنند.
*این کانال‌ها پخش آزمایشی هم دارند؟
الان پخش آزمایشی برخی از کانال‌های انتخاباتی شروع هم شده است. قزوین، زنجان و برخی کانال‌های دیگر پخش آزمایشی دارند و به زودی ۱۳ استان را راه اندازی می‌کنیم.
*پس این گونه نیست که صرفاً در خود بازه زمانی انتخابات پخش آغاز شود؟
خیر. به دلیل استرس‌هایی که وجود دارد نمی‌توان کار را به همان بازه زمانی نهایی منتهی کرد. از طرفی نیروی کار ما شبانه روزی در حال فعالیت است.
*نیرویی هم برای این کار اضافه شده است؟
خیر. این کار تخصصی است و نمی‌توان از بیرون نیرو آورد. کسی سر در نمی‌آورد. در خود سازمان هم همه نمی‌توانند به صورت کامل نسبت به کل همه پروسه اشراف و اطلاعات داشته باشند. تیمی‌بر سر کار می‌رود، برمی‌گردد و تیم دیگری می‌رود و تخصص خودش را انجام می‌دهد. نقشه نهایی اما نزد خود ماست.
مخاطب می‌تواند در استان خود کانال را ریسرچ کند و با یک جستجوی دوباره در زمانی که اعلام می‌شود این کانال‌ها را پیدا کند
*و چند استان به زودی نهایی می‌شود؟
۱۳ استان که هر یک شامل ۴ کانال می‌شدند در مرحله اول راه می‌افتد. مخاطب می‌تواند در استان خود کانال را ریسرچ کند و با یک جستجوی دوباره در زمانی که اعلام می‌شود این کانال‌ها را پیدا کند. روی این کانال‌ها لوگویی می‌آید که حوزه انتخاباتی را در کانال عنوان کرده و می‌توانند برنامه‌ها را دریافت کنند.
*درباره خود محتوای کانال‌ها هم اطلاع دارید که برنامه سازی به چه صورت است؟ زنده یا تولیدی و یا گفت‌وگومحور است؟
جمع بندی فعلاً این است که محتوا زنده نباشد چون نامزدهای انتخاباتی زیادی داریم که باید محتوای خود را بارگذاری کنند. قالب‌های ضبط شده هم همه باید مثل هم باشند و تفاوتی با هم نداشته باشند. این محتوا در طول شبانه روز پخش می‌شود و هر محتوایی احتمالاً تا چند بار پخش دارد.
*مخاطب خسته نمی‌شود ۲۴ ساعت ویدئوهای تبلیغاتی ببیند؟ به ویژه که این امکان می‌توانست در تلوبیون هم فراهم شود که هر کسی ویدئوها را بارگذاری کند؟
خیر. بالاخره مخاطب نیاز دارد که این محتوا را ببیند و بتواند به شناخت برسد. ما همان ابتدا پیشنهاد تلوبیون را هم دادیم اما مساله این بود که به لحاظ آماری، کل کشور امکان استفاده از گوشی‌های هوشمند را ندارد. تلوبیون را نمی‌توان عمومیت داد و خیلی‌ها دسترسی به آن ندارند. خود تلوبیون قابل دریافت است به لحاظ سیگنال رسانی و به لحاظ تکنولوژی هم دستش بازتر از ما است اما همه مردم به گوشی‌های هوشمند دسترسی ندارند و از طرفی مردم در خارج از تهران با تلویزیون آشناتر هستند.
*فکر می‌کنید بیشترین چالش شما در این طرح چه می‌تواند باشد؟
بیشترین نگرانی من در این طرح بابت حوزه‌های مشترک است. انجام شدن طرح یک اتفاق منطقی است که براساس دو دو تا چهار تا و البته توکل بر خدا پیش می‌رویم. در واقع با اتکا به نوعی علم مهندسی جلو می‌رویم که اگر کاری نشدنی باشد از همان ابتدا مشخص است. ما بر اساس این علم از حرف‌ها و ایده‌هایی که نسبت به آنها شک داشته باشیم پرهیز می‌کنیم و الان هم اطمینان داریم که با توکل به خدا این طرح پیاده می‌شود. نگرانی هم بابتش نداریم. تنها نگرانی که وجود دارد این است که مردمی‌که در هر حوزه هستند به درستی نتوانند این کانال‌ها را تفکیک کنند چون موج است و ممکن است از حوزه مربوطه فراتر برود و در برخی نقاط به صورت مشترک شود. یعنی مردم به ۲ حوزه انتخابیه نزدیک به هم دسترسی داشته باشند.