به گزارش روابط عمومی رسانه ملی، سهم ایران از جذب گردشگر با وجود قرار گرفتن در جمع ده کشور برتر دارای جاذبههای تاریخی و نیز در اختیار داشتن جایگاه پنجم از حیث جاذبههای طبیعی به همراه توان بالای داخلی در جذب گردشگران مذهبی و سلامت، بسیار اندک است. ایران از جمله کشورهایی است که به لحاظ برخورداری از مواهب طبیعی، پیشینه تمدنی و موقعیت جغرافیایی خود به منزله یکی از قطبهای اصلی گردشگری شناخته میشود. در این میان رسانههایی چون مطبوعات، سینما و تلویزیون میتوانند نقش بسزایی در آشنا سازی مردم با جاذبههای گردشگری داخلی داشته باشند. گردشگران تمایل دارند به مکانهایی سفرکنند که پیشتر تصاویری از آنها را در رسانهها دیدهاند. پخش برنامههای تلویزیونی درباره مقاصد مختلف، انگیزه بینندگان را برای سفر و گشت و گذار بیشتر میکند. مردم با سبکهای مختلفی عازم سفر میشوند. برخی فقط راحتی و آسایش را در سفر طلب میکنند و برخی با ماجراجویی دنبال شناخت پدیدههای جدید هستند. برنامههای تلویزیونی باید به گونهای باشند که خواسته هر دو گروه را برآورده کنند. در آستانه آغاز فصل مسافرتهای تابستانی مروری داشتیم بر برخی برنامههایی که معرفی جاذبههای گردشگری ایرانزمین را به عنوان ماموریت خودشان انتخاب کردهاند. امیدواریم تولید و پخش اینگونه برنامهها در نهایت رونق صنعت گردشگری داخلی و معرفی فرهنگ و هنر و تاریخ ایران عزیز را در پی داشته باشد.
«ایران»؛ مستندی فاخر برای مخاطبان ملی و جهانی
در دنیای سینما و تلویزیون از فیلمها و سریالهایی که با استانداردهای کیفی بالا ساخته شدهاند با لقب «فاخر» یاد میکنند. این آثار به موضوعات ملی و مذهبی و تاریخی میپردازند، پرخرج و پرزحمت هستند، عوامل بسیاری در آن اشتغال دارند و گروه تولید درجه یکی دارند و...
در بین مستندهای گردشگری، مجموعه مستند «ایران» را میتوان مستند فاخر نامید؛ مستندی که جرقه تولید آن حدود 20 سال پیش در ذهن حمید مجتهدی زده شد و ساختش تا امروز ادامه پیدا کرد. پژوهش و تحقیق کتابخانهای یکی از پایههای اصلی مستند «ایران» به حساب میآید، به طوری که به گفته کارگردان، دوربین مستند ایران بدون تحقیق، در هیچ نقطهای گام نمیگذارد. در سری نخست این مجموعه که ۱۴ قسمت داشت، تخت جمشید و شهرهای تهران، کاشان و اصفهان به نمایش درآمدند. پخش این مجموعه در سال ۱۳۸۴ از شبکه اول آغاز شد و با استقبال گسترده علاقهمندان مواجه شد. مستند «ایران» یک اثر گفتار محور است و در ساخت آن از مجری و گزارشگر خبری نیست. دوربین آنقدر خلاقانه و باشکوه زوایای یک مکان گردشگری را نشان میدهد که خلأ نبود گزارشگر کاملاً پر میشود. دو نفر از استادان هنر دوبله یعنی بهروز رضوی و بهرام زند در قسمتهای پیشین راوی این مستند بودن و فضای آن را زینت بخشیدهاند. مستند «ایران» از نثری آهنگین بهره میبردند که شعر و غزل پهلو میزند. مثلاً زمانی که قرار بود راوی احساسش را در باب قله «دماوند» بیان کند، گفت: «دماوند. ستبر و سربلند. این یک کوه نیست. تاریخ است. از این قله برفگیر حماسی بود که آرش اساطیری، همه جانش را در چله کمان نهاد و به سوی توران زمین رها کرد تا مرز میان توران و ایران را مشخص کند.» در بخشهای دیگر هم این استاندارد رعایت شده است. مثلاً زمانی که پای دوربین به شهر تهران باز میشود، تصاویری هوایی از برج آزادی را همراه با این صدا میشنویم: «تهران سلام! شهر تبدار بیقرار! روز ساکنانت بهخیر. این پایتخت به هیچ پایتخت دیگری شبیه نیست. کشور کوچکی است درون کشوری بزرگ که همه اقوام ایرانی را پناه داده است.»
در مجموع 11 فصل و 70 قسمت از این مجموعه پخش شده و دوربین مستند «ایران» زیباییهای شهرهای تهران، مشهد، کرمان، اصفهان، کاشان، قم، یزد، اردبیل، کرمان و ... را به تصویر کشیده است.
قسمتهای مختلف این مجموعه از شبکههای یک، مستند و جام جم پخش شده است. فیلم مستند بلند «دماوند» نیز در بیست و پنجمین جشنواره بینالمللی فیلم فجر در بخش چشم واقعیت شرکت داشت.
کارگردانی این مستند را حمید مجتهدی بر عهده داشتهاست. مجتهدی با مصطفی عقاد در فیلمهای محمد رسولالله (رسالت) و عمرمختار (شیر صحرا) به عنوان تصویربردار همکاری کردهاست. وی همچنین تخصص فیلمبرداری، نورپردازی و فیلمبرداری هوایی از دانشگاههای کالیفرنیا و لسآنجلس را دارد.
او در ادامه این مجموعه فاخر، مستند «چهارمحال و بختیاری» را آماده کرده که پخش آن از شبکه مستند سیما اعلام و اطلاع رسانی خواهد شد. کرمانشاه، کردستان، آذربایجان غربی و شرقی قرار است مسیر بعدی «مستند ایران» باشند.
آرامش در دل طبیعت با «ایرانگرد»
تاکنون سه فصل از مستند «ایرانگرد» روانه آنتن شده و قرار است فصل چهارم آن نوروز 98 تقدیم علاقهمندان شود.
مستند ایرانگرد نگاهی متفاوت در معرفی طبیعت بکر شهرهای مختلف کشور و زندگی در میان عشایر و مردمان ییلاقی و غارنشین شهرها و روستاهای ایران دارد. جواد قارایی کارگردان و تهیهکننده مستند «ایرانگرد» برای تهیه این برنامه به شهرها و استانهای مختلف ایران همچون چهارمحال و بختیاری، گیلان، بوشهر، خوزستان، مازندران و یزد سفر کرده و روایت زندگی فردی شهرنشین را به تصویر کشیده که برای رسیدن به آرامش، به دل طبیعت و آدمهای کوه و جنگل و صحرا پناه میبرد.
سازمان صدا و سیما، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و سازمان حفاظت محیط زیست ایران از این مجموعه مستند قدردانی کردهاند. فصل اول «ایرانگرد» که حدود یک دهه سابقه دارد، سال 1391 از شبکه چهار پخش شد. فصل دوم و سوم آن هم از شبکههای یک و مستند روانه آنتن شد.
جواد قارایی، کوهنورد و طبیعتگردی حرفهای است و همین نکته در اجرا به کمکش میآید. او علاوه بر آنکه اطلاعات مفیدی درباره نقاط مختلف میدهد، نگاهی انتقادی هم به موضوعات اجتماعی دارد. به عنوان مثال در بازدید از جنگلهای بلوط زاگرس به این نکته اشاره کرد که تعداد زیادی از درختان قطع شده و خشکسالی و جادهسازی و شالیزارهای برنج دست به دست هم دادهاند تا طبیعت زیبای آنجا تخریب شود. او در گفت و گو با عشایر به این نکته تلخ پرداخت که چرا برخی از آنها به دلیل ترس از مسخرهشدن، دیگر لباسهای محلیشان را نمیپوشند.
ماجراجویی در ناشناختهترین استان ایران
مجموعه مستند «دروازه خورشید» که چندی پیش از شبکه مستند پخش شد، در 17 قسمت 70 دقیقهای مردم را به سرزمین سیستان و بلوچستان برد و طبیعت شگفت انگیز آنجا را به تصویر کشید. آرش جعفریان مجری و تهیهکننده این مستند در سفری ۶۲ روزه با گروه ماجراجوی «البرزیست» همراه شد و کوشید بینندگان شبکه مستند را با جاذبههای سیستان و بلوچستان آشنا کند.
در ابتدای تیتراژ این برنامه، عنوان «ناشناخته ترین استان ایران» نقش بسته بود. آرش جعفریان، تهیهکننده «دروازه خورشید» در این باره توضیح میدهد: سیستان و بلوچستان در عهد معاصر تحت تاثیر یک ظلم رسانهای واقع شده است. تمام اخبار و فیلمها به وجهه منفی این استان مثل اشرار و مواد مخدر و محرومیت پرداختهاند. در صورتی که سیستان و بلوچستان دومین استان پهناور کشور است و اندازه یک کشور جاذبه گردشگری دارد.
این تهیهکننده تأکید میکند: هدف برنامه ما جذب گردشگر برای استان سیستان و بلوچستان بود. میخواستیم تابوی غلط ذهنی مبنی بر ناامن بودن استان اصلاح شود. از نظر من بلوچها مهماننوازترین قوم ایران هستند. سیستان و بلوچستان این توانمندی را دارد که اولویت سرمایهگذاری گردشگری کشور باشد.
او در پاسخ به این سوال که چرا سیستان و بلوچستان را برای مستندسازی انتخاب کرده، میگوید: در حوزه رسانه و گردشگری به این استان پرداخته نشده و مردم ما غالبا میترسند که به سیستان و بلوچستان بروند. چندین سال است که گروه من در حوزه مستندسازی از گردشگری طبیعت فعالیت دارد. کمتر گروهی مثل ما میتوانست به گردشگری این استان بپردازد. سیستان و بلوچستان برای من به سبب بکربودن و محروم بودن، اولویت داشت. من پیشنهاد ساخت این کار را به شبکه مستند دادم و شبکه مستند هم همراهی خوبی با ما داشت. این تهیهکننده در خصوص زمان ضبط مستند اضافه میکند: حدود 10 هزار کیلومتر مسافت زمینی را در استان طی کردیم و 62 روز تصویربرداری مداوم داشتیم. افراد گروه ما شش نفرند که همگی در مجموعه «البرزیست» فعالیت دارند. چون از خودروی دو دیفرانسیل استفاده میکنیم دو نفر هم برای تدارکات و پشتیبانی فنی ما را همراهی میکنند.
جعفریان با اشاره به حضور اندک مجری در مستند اظهار داشت: وقتی مجری جلو تصویر است خودش شخصیت اول میشود. سعی کردیم تنوع تصویری زیاد باشد و فقط جایی که لازم است مجری حضور داشته باشد. من علاوه بر روایتگری وارد ماجراجویی هم میشدم. مثلاً دره نوردی میکردم و از آبشار پایین میآمدم. اولویت کاری گروه «البرز زیست»، مستندسازی از جاذبههای گردشگری طبیعی است. آنها تاکنون مستندهایی با عنوان «پرچم بالا» برای شبکه سه، «خزر تا خلیج فارس» برای شبکه یک و مستند «دوبرار» را برای شبکه مستند ساختهاند. در مستند «دروازه خورشید» هم تمرکز دوربین بر روی جاذبههای طبیعی استان بود. جعفریان علت این رویکرد را چنین توضیح میدهد: هر عارضهای که در طبیعت ایران هست شبیهش در سیستان و بلوچستان هم وجود دارد. زمانی که قله سرمای هوا در تفتان دمای منفی 10 درجه است، دمای چابهار نزدیک به 50 درجه بالای صفر میرسد. نقاط مختلف استان بین 60 تا 70 درجه اختلاف دما دارد. او ادامه میدهد: در حوزه حیات وحش، تمساحهای پوزهکوتاه صرفاً در سیستان و بلوچستان زندگی میکنند. باغهای استوایی استان در ایران منحصر بهفرد است. در استان، گلافشانهای معروفی داریم. برای تماشای سواحل صخرهای، دره، جنگل، دریا، خلیج، کویر و کوهستان استان باید هفتهها وقت گذاشت.
جعفریان قصد دارد پروژه جدیدش را در یک استان دیگر با همان رویکرد «دروازه خورشید» کلید بزند. او میگوید: کار بر روی چهار استان را همزمان جلو میبریم که ببینیم با کدام موافقت میشود. استان کردستان و سه استان آذری زبان گزینههای ما هستند.
تهران فقط برج میلاد و پل طبیعت نیست
«تهرانگرد» که جزو برنامههای پیشکسوت شبکه تهران محسوب میشود از آذر سال گذشته شکل و شمایل جدیدی پیدا کرده است. سابقاً این برنامه در قالب مستند تولید میشد، ولی الان تبدیل به مجلهای تصویری شده که رویکردی تفریحی، سرگرمی و اطلاعرسانی دارد. برنامه جدید تنوع بیشتری دارد. سجاد مشحون، تهیهکننده جدید برنامه در گفتوگو با هفتهنامه صداوسیما میگوید: برنامه قبلی در هر قسمت به یک جاذبه گردشگری از تهران میپرداخت. در سری جدید، سیاست شبکه این بود که «تهرانگرد» یک مجله تصویری باشد که در آن اماکن گردشگری و اتفاقات شهر تهران دیده شود. ما علاوه بر نمایش نقاط گردشگری، اخبار و اتفاقات شهر تهران را هم مرور میکنیم، مثلاً از وضعیت تیمهای فوتبال شهر و استانمان میگوییم و اخباری چون تغییر زمان طرح ترافیک را اطلاع میدهیم. همچنین درباره جزئیات جشنوارههای فیلم و تئاتر برگزار شده در تهران اطلاع رسانی میکنیم.
اولین قسمت از سری جدید برنامه « تهرانگرد» پنجشنبه 8 آذر پارسال روی آنتن شبکه پنج سیما رفت. در ایام عید «تهرانگرد» به صورت روزانه پخش شد و پس از آن به حالت قبلی یعنی پخش هفتگی بازگشت.
طیبعت گردی، دوربین مخفی، پیشنهاد آخر هفته، موزهگردی و شبگردی از دیگر بخشهای این برنامه است.
«تهرانگرد» به تهیهکنندگی سجاد مشحون با رویکرد تفریحی، سرگرمی و اطلاعرسانی تولید میشود. طبیعتگردی، شبگردی تهران، رویدادهای شهروندی، اخبار تهران در هفتهای که گذشت، هفته جاری و آینده، از جمله بخشهای این برنامهاست و بخشی هم برای تعامل با مخاطبان در نظر گرفته شده است. برنامه جدید هر هفته در 26 دقیقه پخش میشود و پنج بخش ثابت دارد. تهیهکننده برنامه درباره جزئیات بخشها توضیح میدهد: در بخش طبیعتگردی به سراغ اماکن طبیعی در اطراف تهران مثل کویر و دریاچه میرویم که مردم آن را کمتر دیدهاند. نمایش حیات وحش هم در زیرمجموعه طبیعتگردی قرار میگیرد. در بخش موزهگردی به یک موزه میرویم یا یک مجموعهدار را معرفی میکنیم. در بخش ورزشی سعی میکنیم به ورزشهای هیجانی مثل صخرهنوردی، پارکو و اسکی کوهستان بپردازیم. هر بخش از برنامه، گروه و مجری خاص خودش را دارد و در مجموع بین 30 تا 35 نفر در مجموعه مشغول به کار هستند. «تهرانگرد» در سری جدیدش تعاملی شده و ارتباط نزدیکی با بینندگانش دارد. «باشگاه مخاطبان تهرانگرد» به همین منظور راه اندازی شده و هم اکنون چند هزارنفر عضو دارد.
مشحون به تهرانگردی مردمیبرنامه اشاره میکند و میگوید: ما هر هفته از مردم نظرسنجی میکنیم که این جمعه کجا برویم. این تهرانگردی رایگان است و هزینهای ندارد. تا کنون همراه با بینندگان به نقاطی چون نمایشگاه صنعت هوایی، سردر باغ ملی و ساختمانهای اطراف، موزه ملی ایران، پارک آب و آتش و باغ مینیاتور در شرق تهران رفتهایم. کوشیدهایم صرفاً برنامهای تلویزیونی نباشیم و هدفمان این است که جریانی ایجاد کنیم.
تهرانگردی همراه با مجریان و بازیگران و چهرههای شاخص هم از دیگر بخشهای برنامه است. در قسمتهای پیشین افرادی چون عباس محبی، گیتی خامنه و جهانگیر الماسی همراه با دوربین برنامه خیابان سی تیر، بافت تاریخی تهران و موزه آبگینه را برای مردم معرفی کردند.
از مشحون درباره خطر تکراری شدن برنامه میپرسم و او پاسخ میدهد: تاکنون 37 قسمت از برنامه پخش شده، ولی هنوز به سراغ جاهایی مهم مثل کاخ گلستان نرفتهایم. تهران آن قدر فضای گردشگری دارد که دربارهاش میشود صدها قسمت برنامه ساخت. تهران فقط برج میلاد و پل طبیعت و برج آزادی نیست. اماکن زیادی در دل تهران پنهان است و هر محلهای برای خودش داستانی دارد. او ادامه میدهد: در سطح شهر تهران حدود دویست نفر مجموعه دار علاقهمند داریم. این افراد کسانی هستند که مجموعهای از اسناد، ماشین ماکت، کبریت یا تمبر جمعآوری کردهاند. این افراد دیده نشدهاند و در هر قسمت میشود به یک نفر از آنها پرداخت. «تهرانگرد» پنجشنبهها از شبکه تهران پخش میشود.
آموزش فرهنگ مسافرت جادهای در «میزبان شما»
«میزبان شما» عنوان برنامهای 90 قسمتی است که با محوریت گردشگری هر شب به جز جمعهها از شبکه شما پخش میشود. حامد توسلی، مجری برنامه، شهر به شهر میرود و جاذبههای هر نقطه را برای مردم شرح میدهد. نیلوفر امینیفر هم مجری داخل استودیو است که با مهمانان همصحبت میشود. محور صحبتهای خانم مجری، فرهنگ مسافرت جادهای است. پخش این برنامه از روز پنجم فرودین امسال آغاز شده است.
هر شب سه مستند هفت دقیقهای درباره سه شهر مختلف کشور از «میزبان شما» پخش میشود. امیر ذبیحی، تهیهکننده برنامه درباره این مستندها میگوید: برای ساخت این مستندها به استانها و شهرهای مختلف مثل مازندران، گیلان، قزوین، قم، ساوه، اصفهان، یزد سفر کردیم. در هر شهر به سراغ جاذبههای مختلف گردشگری غذاهای محلی، اماکن فرهنگی و تاریخی و مذهبی و سوغات منطقه رفتیم. سعی داشتیم بیشتر بر اماکن تاریخی کمتر دیده شده تأکید کنیم. مثلاً در شهر میبد جایی به نام کبوترخانه بود که خیلیها نمیشناختند. در یزد، آسیاب قدیمیبا چهار هزار سال قدمت داریم که خیلیها نمیشناسند. در فضای مجازی از مردم بازخورد میگیریم و آنها میگویند که کدام بخشها برایشان جالب بوده است.
او با تأکید بر اینکه در حال حاضر برنامه اسپانسری ندارد توضیح میدهد: در گذشته یک اپلیکیشن اسپانسر برنامه بود و از بینندگان میخواست که در نظرسنجی با موضوع مستندهای گردشگری شرکت کنند. الان به دستور سازمان مجبور شدیم اپلیکیشن را حذف کنیم و اسپانسری نداریم.
از ذبیحی درباره نحوه ساخت مستندها میپرسم که او اینگونه پاسخ میدهد: ما گروهی هفت نفره هستیم. دو نفر شامل نویسنده و محقق، زودتر از دیگران برای تحقیق و پژوهش به مقصد میروند.
پژوهشگر برنامه، تورلیدرها را پیدا میکند و از آنها اطلاعات میگیرد. چون ما نمیخواهیم به بینندگان اطلاعات غلط بدهیم. حامد توسلی، یکی از مجریان برنامه است که حرفهاش آموزش گردشگری است و در هنرستان این رشته را آموزش میدهد. او با تورلیدرهای هر شهر ارتباط خوبی دارد.
«میزبان شما» یک بخش عروسکی هم دارد که در آن شخصیتی عروسکی که دختربچهای چهار ساله است در خیال خودش سفر میرود و خاطرات سفر را جلو دوربین میگوید. او به کودکان آموزش میدهد که بچهها در سفر چه چیزهایی را باید رعایت کنند. برنامه تلویزیونی «میزبان شما» با کارگردانی محمد خداوردی به صورت شبانه از شبکه شما پخش میشود.
همسفر با بازیگران «عشق سفر»
ویژگی بارز برنامه «عشق سفر» در مقایسه با سایر برنامههای حوزه گردشگری حضور بازیگران مشهور در جلو دوربین است. در این برنامه، بینندگان هر بار با یک بازیگر همسفر میشوند و جاذبههای ایرانگردی را از زاویه دید او تماشا میکنند. در کنار بازیگران، تورلیدرها و راهنماهای بومی هم حضور دارند که اطلاعاتی درباره هر منطقه ارائه میدهند.
برنامه «عشق سفر» به معرفی مناطق گردشگری، چون غارها، کویرها، آبشارها و اقامتگاههای بومگردی و همچنین معرفی لباسهای محلی و سنتی، انواع غذاها و خوراکیهای محلی مناطق مختلف میپردازد. ارژنگ امیر فضلی، محمد نادری، امیرحسین صدیق، مهران رجبی، سپند امیر سلیمانی، مهدی امینیخواه و رامین ناصرنصیر بازیگرانی هستند که با بینندگان از «عشق سفر» و گردش و مسافرت میگویند. در قسمتهای پیشین شاهد بودیم که امیرحسین صدیق شهر بم را به مردم معرفی کرد و مهران رجبی از زیباییهای شهر یزد گفت. محمد نادری به عسلویه سفر کرد و امیرحسین صدیق هم مسافر جزیره زیبای قشم شد. تمرکز برنامه بر روی آموزش مهارتهای سفر ارزان و کمخرج است. بازیگران در هتلهای لوکس و پرستاره اقامت ندارند بلکه به اقامتگاههای بومگردی میروند و آداب و رسوم منطقه را از نزدیک لمس میکنند. محمد نادری در سفر به عسلویه بخشی از سفرش را با قایق و بخش دیگر را با بالگرد انجام داد. او که از ارتفاع هراس داشت در این سفر موفق شد بر ترسش غلبه کند.
نادری، زمانی که چشمش به دریا و جنگل حرا افتاد گفت: «من فکر میکردم که عسلویه فقط پالایشگاه دارد و اصلا انتظار این همه زیبایی را نداشتم.»
واکنش بازیگران در برابر اتفاقات سفر، یکی از نکات جالب این برنامه بود. به عنوان مثال سپند امیرسلیمانی در جزیره هنگام برای اولین بار به زیر آب رفت و غواصی کرد؛ موقعیتی که مشابه آن را حتی در فیلمهای سینمایی هم شاهد نخواهیم بود. معصومه پورحسینی تهیهکننده برنامه درباره واکنشهای بازیگران میگوید: راضی کردن برخی بازیگران برای رفتن به سفر ماجراجویانه کار سختی بود. حتی برخی انصراف دادند و ما مجبور شدیم بازیگران دیگری را جایگزین کنیم. امیرحسین صدیق یکی از افرادی بود که به ماجراجویی علاقه داشت و در چند قسمت، جایگزین دیگران شد.
این برنامهساز ضمن انتقاد از پخش نامنظم «عشق سفر» تأکید میکند: من به اهالی فلان روستا خبر میدادم که برنامه فلان ساعت پخش میشود. آنها همه جلو تلویزیون جمع میشدند و وقتی میدیدند برنامه دیگری به جای آن پخش میشود، ناراحت میشدند. چند بار هم اتفاق افتاد که من خبر دادم زمان پخش عوض شده، ولی برنامه در همان زمان پخش شد. به گفته پورحسینی این برنامه با مشارکت فرمانداریها، شهرداریها و استانداریها ساخته شده و آنها همکاری خوبی با گروه «عشق سفر» کردهاند.
گفتوگو درباره «یک سفر خوب» در استودیو
برنامه تلویزیونی «یک سفر خوب» که شامل پیشنهاد سفرهای هیجانانگیز به مخاطب ایرانی بود سال 95 از شبکه شما پخش شد. این برنامه با اجرای ایرج میلانی میکوشید تا تفکر مردم را به سفر تغییر دهد و به آنان لذت سفر را بیاموزد. آموزش مهارت سفر ارزان برای خانوادهها یکی از محورهای برنامه بود. برخلاف بیشتر برنامههای گردشگری، بخش زیادی از این برنامه گفت و گو محور در استودیو میگذشت و در لابهلای آن بخشهای گزارشی از نقاط مختلف ایران پخش میشد. «یک سفر خوب» بیشتر به معرفی نقاط جدید و بکر میپرداخت و مکانهایی را که در زمینه گردشگری مورد غفلت قرار گرفته بودند، معرفی میکرد.
مردم شناسی در روستاها با «پارسین»
«پارسین» مجموعه مستندی است که با محوریت مردمشناسی تولید شده و در هر قسمت مردم را با خردهفرهنگ و آداب و رسوم روستاهای گوشه و کنار ایران آشنا میکند.
مهدی منیری در مقام نویسنده، کارگردان، راوی و تهیهکننده هر بار وارد زندگی مردمان روستا میشود و امور مختلفی مانند پخت نان، تهیه غذاهای گوناگون، بافت طناب، نمدمالی، ماهیگیری و قالیشویی را در کنارشان تجربه میکند.
سری اول مجموعه 14 قسمتی «پارسین» در مرداد و شهریور سال گذشته روی آنتن شبکه مستند رفت که در پنجمین جشنواره تلویزیونی جام جم در چهار رشته نامزد دریافت جایزه شد. سری دوم مجموعه مستند «پارسین» که در ۱۵ قسمت تهیه شد در ایام نوروز ۹۸ روی آنتن رفت.
مهدی منیری تهیهکننده این مستند در گفت و گو با خبرنگار ما ضمن اشاره به اینکه در مستندهای قبلیاش هم، گرایش مردم شناسی داشته میگوید: در «پارسین» سعی کردیم به مواردی مثل موسیقی و نواهای بومی، صنایع دستی، مشاغل کهن، معماری، آیینها و آداب و رسوم، زبان، غذاها و بازیهای محلی بپردازیم که فراموش شده یا در حال فراموشی هستند. در سری اول به پنج استان مازندران، سمنان، گلستان، خراسان شمالی و زنجان سفر کردیم و در سری دوم مهمان استانهای گیلان، قزوین، مرکزی و اردبیل شدیم.
این تهیهکننده ادامه میدهد: برای تولید سری دوم، ماهها به صورت فشرده مشغول فعالیت بودیم و با گروههای مختلف به صورت شبانه روزی با هم کار کردیم تا برنامه را به آنتن عید برسانیم. وی در پاسخ به این سؤال که چرا بر روی روستاها متمرکز شده، توضیح میدهد: ما با شهر کاری نداشتیم چون در بیشتر شهرها همه چیز دست خورده و عوض شده است و ردپای موارد جزئی مرتبط با مردمشناسی را که برای ما مهم بود نمیتوانستیم بهراحتی پیدا کنیم.
ایرانی که ندیدهاید
مستند «ایرانی که ندیدهاید» در ۳۰ قسمت، پنج دقیقهای به تهیهکنندگی رسول تسلیمی و قاسم یوسفی در ایام نوروز با هدف معرفی مناطق گردشگری ایران در30 قسمت هفت دقیقهای پخش شد.
این مستند سعی داشت نقش راهنمای سفر را ایفا کند. به گونهای که راههای رسیدن به مقاصد مختلف، هزینه یک شب اقامت، سوغات و غذاهای محلی مناطق گردشگری را نیز پیش روی بینندگان قرار میداد. همچنین در هر برنامه، راهنمایان گردشگری همان منطقه، ویژگیهای آنجا را با پوشیدن لباسهای محلی توصیف میکردند. خوزستان، فارس، خراسان رضوی و جنوبی، آذربایجان شرقی و غربی، یزد، هرمزگان، ایلام و... از استانهایی بود که دوربین مستند «ایرانی که ندیدهایم» به آنجا سفر کرد.
پدیدههای زمینشناختی در «اقلیم»
مجموعه مستند گردشگری زمینشناختی «اقلیم» در ایام نوروز به فصل سوم رسید و از شبکه سه پخش شد. فصل سوم مجموعه در ۱۵ قسمت ۳۰ دقیقهای به تهیهکنندگی موسی جابری و کارگردانی رئوف جابری برای ایام نوروز تولید شده بود. «اقلیم» علاوه بر پدیدههای جغرافیایی و زمین شناختی به آداب و مناسک فرهنگی اقوام ایرانی در استانهای مختلف کشور چون بوشهر، سیستان و بلوچستان، کرمانشاه، گیلان، کرمان، خوزستان و... میپرداخت. تمرکز دوربین برنامه «اقلیم» بر روی آبشارها، غارها، درهها، تنگهها، کویر و تالابهای ایران بود.
«باد صبا»، قدیمیترین مستند گردشگری
این گزارش را با اشاره به قدیمیترین مستند حوزه گردشگری یعنی «باد صبا» به پایان میبریم. نکته جالب درباره این مستند، این است که شخصیت اصلی آن
باد صباست که به نقاط مختلف ایران سفر میکند و از تاریخ و فرهنگ و پیشینه آنجا میگوید. باد صبا میخواهد دلنشینترین مکان را برای زندگی پیدا کند. وقتی راوی باد باشد در نتیجه باید 90 درصد مستند از بالا و به کمک بالگرد فیلمبرداری شود. فیلم به سفارش وزارت فرهنگ و هنر دولت ایران ساخته و در سال ۱۹۷۹ نامزد اسکار بهترین فیلم مستند شد. کارگردان فیلم، آلبرت لاموریس به تقاضای وزارت فرهنگ و هنر وقت ایران مبنی بر اضافه کردن نماهایی از ایران صنعتی به فیلم، بار دیگر به ایران بازگشت و این بار در یک حادثه تلخ، بالگرد گروه، هنگام فیلمبرداری از سد کرج به کابلهای مخصوص تمرین تکاوران برخورد و سقوط کرد که منجر به کشته شدن کارگردان فیلم شد.
کارگردان در این فیلم، نقاطی را ثبت و ضبط کرده که الآن تخریب شده یا تغییر شکل پیدا کرده است. از این نظر فیلم او همچون یک اثر تاریخی ارزشمند است. این فیلم خاطرهانگیز در سال 1347 ساخته شده و مدت زمان آن حدود 70 دقیقه است.