سروش صحت، برای سومین فصل پیاپی مجری این برنامه است. او توانسته با کمک اتاق فکر برنامه، برنامه‌ای متفاوت درباره کتاب و کتاب‌خوانی را با نگاهی غیرکلیشه‌‌ای روانه آنتن بکند. در این گزارش به مناسبت هفته کتاب و کتاب‌خوانی با عوامل این برنامه پربیننده و موفق هم کلام شدیم.
همه یک تیم هستیم
محمدرضا رضائیان درباره تولید فصل چهارم «کتاب باز» توضیح داد: سازمان و شبکه نسیم همیشه همراه ما بودند و خیلی «کتاب باز» را دوست دارند. مخاطبان بعد از پخش افزون بر 300 قسمت، هنوز برنامه «کتاب باز» را دوست دارند و ما مخاطبان وفادار خیلی زیادی داریم. باید هم حواسمان به مخاطبان وفادار باشد و هم به جذب مخاطب ادامه دهیم. وقتی مخاطب برنامه ما را پیگیری کرده و جا دارد برنامه در تلویزیون بیش‌تر رشد کند.
وی از همراهی سروش صحت در سه فصل با «کتاب باز» ابراز رضایت می‌کند و می‌گوید: ما سه سال فوق‌العاده شیرین را در کنار سروش صحت سپری کردیم و بسیار اهل تعامل و انسان شریف، بزرگ و شیرینی است. من به عنوان تهیه‌کننده برنامه و تک تک عوامل در کنار او چیز یاد می‌گیریم. او بسیار با دانش و فاضل است و تجربه‌های خوب و ویژه‌ای دارد. شما می‌دانید ساخت سریال راحت نیست به خصوص سریال طنز قواعد و سختی خودش را دارد و مردم «لیسانسه‌ها»ی سروش را دوست داشتند و چند ماه است که او درگیر سریال «فوق لیسانسه‌ها» و روزکار یا شب کار است. می‌خواهم بگویم که سختی‌های ساخت سریال می‌تواند خود به خود آدم را از بقیه کارها دور کند. سروش هیچ وقت «کتاب باز» را از اولویت هایش خارج نکرد و اتفاق افتاده که بعد از 42 ساعت کار مداوم در ساخت سریال، سر «کتاب باز» آمده و خیلی سرحال و مشتاق مثل روزهای اول برنامه را جلو برده‌ایم و این نشاط و سرحالی،در جلو دوربین خودش را نشان می‌دهد و مخاطب این همراهی را درک کرده است.
رضائیان درباره چگونگی دعوت از مهمانان هم اظهار می‌کند: ما روندی را برای دعوت از مهمانان انتخاب کردیم که در واقع چارچوبش را مخاطب برای ما تعیین کرده؛ یعنی پایه‌گذار و سیاست گذارش گروه برنامه‌ساز شبکه نسیم بود، ولی جهت‌دهی بعدی‌اش با مخاطب بود که به نظرم خیلی اتفاق خوش یمنی است.
وی در پاسخ به این پرسش که چه ابتکاراتی برای جذب مخاطب وفادار و جذب مخاطب عام داشتید، می‌گوید: بخش جدید چهارشنبه‌ها، برنامه ویژه هفته‌مان یعنی دورهمی‌کتاب است. ما به دنبال این هستیم که در فصل چهارم به نوع اجتماع کتابی با مخاطبانمان برسیم و باشگاه کتاب بازها را راه‌اندازی کنیم و لازمه‌اش این است که منابعش را قبل از راه‌اندازی باشگاه ایجاد کرده و با مخاطب خود به اشتراک گذاشته باشیم. برنامه چهارشنبه، یک شب نشینی یا دورهمی‌کتابی است که در فضایی راحت و غیر رسمی مثل پاتوق یا کافه برگزار می‌شود و محور بحث هم کتابی خاص است که بیش‌تر و دقیق‌تر معرفی می‌شود و درباره جوانبش بیش‌تر حرف می‌زنند و شیرینی‌هایش را بیش‌تر بیرون می‌کشند.
به گفته وی، بخش کارشناسی کتاب کودک با حضور منصوره مصطفی‌زاده اضافه شده که خیلی پررنگ است. راستش را بخواهید بعد از سه فصل به آرزویم رسیدم و دوست داشتم از ابتدا درباره کودک کارهای خیلی جدی بکنیم، ولی فرمانش را پیدا نکرده بودیم، وقتی بخش کارشناسی در فصل سوم راه افتاد و مخاطب خیلی پیگیر بود و علاقه نشان داد پس بخش کارشناسی کتاب کودک را اضافه کردیم و اکنون به گونه‌ای است که وقتی خانم مصطفی‌زاده کتاب‌های کودک را معرفی می‌کند بازار کتاب خالی و آن کتاب کمیاب می‌شود و خانواده‌ها روی برنامه حساسیت پیدا کرده‌اند و آن را تماشا می‌کنند که خیلی اتفاق ویژه‌ای است؛ یعنی حتی اگر همه بخش‌های «کتاب باز» تاثیری روی مخاطب نگذارد و همین بخش کارشناسی کتاب کودک جواب دهد ما رسالت خودمان را به انجام رسانده‌‌‌ایم.
وی اضافه می‌کند: تمرکزمان را در فصل جدید روی ادبیات فارسی بیش‌تر می‌کنیم و بخش جالبی را برای املا گذاشته‌ایم که یک کافه کتاب سیار داریم و با افرادی که برای نوشیدن و خوردن به آن‌ها مراجعه می‌کنند تمرین املا انجام می‌دهیم و دیکته چند تا از کلماتی را که در زبانمان استفاده می‌کنیم و شاید نحوه نگارشش را فراموش کرده باشیم تمرین می‌کنیم که مخاطب در فضای بامزه و سرگرم کننده‌ای قرار می‌گیرد و یک بار دیگر اگر فاصله گرفته نحوه نگارشش را به چشم می‌بیند و فکر می‌کنم کم کم این کارها اثر می‌گذارد.
وی به فعالیت «کتاب باز» در فضای مجازی نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: ما از همان فصل اول، فعالیت در اینستاگرام را شروع کردیم و اکنون کارمان پررنگ و هدفمندتر شده است. بخش‌هایی را که در برنامه پر‌طرفدار شده در پیجمان می‌گذاریم تا مخاطبانی که موفق به دیدن برنامه نشده‌اند آن‌ها را ببینند. ما محتوا تولید می‌کنیم و سعی کرده‌ایم که صفحه اینستاگرام برنامه هم هویتی مستقل داشته باشد و بتواند در این فضا هم اثرگذار باشد و مخاطبان و دنبال‌کنندگان درخور توجهی پیدا می‌کند و اکنون نزدیک به 70 هزار دنبال‌کننده دارد و مطمئناً بیش‌تر هم می‌شود و خودش تبدیل می‌شود به زمینه و رسانه جدی برای فرهنگ سازی و کار جدی در فضای مجازی و اثر گذار بودن در این حوزه.
تهیه‌کننده برنامه «کتاب باز» در پاسخ به این پرسش که در دوره‌ای که جای برنامه‌های «خندوانه» و «دورهمی» خالی است «کتاب باز» نماد شبکه نسیم است و استقبال هم بیش‌تر شده است، تصریح می‌کند: من به برنامه‌های موفق نه تنها شبکه نسیم، بلکه در تلویزیون به عنوان رقیب نگاه نمی‌کنم و نگاه من به سازمان و خروجی‌هایش این است که یک گروه هستند که هر کسی مسئولیت جدی برایش تعریف شده است. هر برنامه‌ای و هر شبکه‌ای سیاست و ماموریت خیلی مهمی دارد که اگر کارش را درست انجام دهد قطعاً هم تیمی‌هایش هم بازده بهتری پیدا می‌کنند و به یک پیروزی جدی دست می‌یابند. وقتی خندوانه، دورهمی و عصر جدید برنامه‌های موفقی باشند اعتماد، مراجعه و مواجهه مردم بیش‌تر می‌شود و مراجعه بیش‌تر یعنی مخاطب بیش‌تر برای برنامه‌ها و وقتی برنامه‌ها کارشان را درست انجام دهند؛ یعنی اثرگذاری تلویزیون و رسالتی که از نگاه حضرت امام(ره) صدا و سیما حکم دانشگاه را دارد، محقق شده است. این را بگویم که این نگاه و مدیریت درست شبکه نسیم است که در یک بازه زمانی «کتاب باز» را برای آنتن تعریف کرد و این برنامه تا آخر سال ادامه پیدا می‌کند و فرمان خوبی برای تماشا و دیده شدن است. به نظرم زمان پخش نیمی از سال برای «کتاب باز» خیلی خوب و کافی است و در نیمی از سال خود را تقویت و آماده و برنامه را طراحی و در نیمی دیگر سعی می‌کند با کیفیت بالا به مخاطب خدمات ارائه دهد. امیدوارم دورهمی و خندوانه و بقیه برنامه‌ها هم به تلویزیون اضافه شوند تا بینندگان با دست پر از برنامه‌ها استقبال کنند.
هر برنامه تجربه جدیدی برایم بود
افشین صادقی‌زاده، سردبیر برنامه «کتاب باز» هم در پاسخ به این پرسش که چرا این برنامه موفق مخاطب پر و پا قرص و جدی و البته متعصب دارد، توضیح می‌دهد: دو دلیل اصلی دارد: یکی موضوع برنامه و دومی‌کار‌گروهی که در «کتاب باز» شکل گرفته که برنامه جذاب شده، از مجری برنامه گرفته تا فردی که برایمان چای می‌آورد با دل و جان کار می‌کنند. برای همین خروجی کار ما هم تبدیل شده به برنامه‌ای پربیننده شده و مخاطبانش را پیدا کرده است.
وی درباره تداوم همکاری اش با سروش صحت توضیح می‌دهد: از سال‌های قبل با سروش هم محله‌ای هستیم و از همان موقع در رفت و آمدهایمان، یکی از حسرت برانگیزترین کتابخانه‌هایی که دیده‌ام کتابخانه سروش است. از همان روز اول کتاب‌خوان بودنش و این میزان سواد و مطالعه‌اش مرا متعجب و حیرت زده کرد و خیلی وقت‌ها به او حسودی کردم (خنده) سروش بزرگ‌ترین و مهم‌ترین اتفاق «کتاب باز» و یکی از ستون‌های اصلی برنامه است. او به شدت حرفه‌ای است و علی‌رغم همه دل مشغولی‌هایش به برنامه «کتاب باز» متعهد است. او برای برنامه ما نعمت و مزیت بسیار بزرگی است که بدیلی ندارد.
به گفته وی، ما یک تیم هستیم. اتاق فکری داریم و قبل از شروع هر فصلی و طی جلساتی با هم صحبت و فصل‌های قبلی را بررسی می‌کنیم که کجا موفق بوده‌ایم و کجا کم داشته‌ایم. یکی از راهنمایی‌های ما برای پیشرفتمان نظرات مردم است چه آن‌ها که از فضای مجازی می‌گیریم و چه نظراتی که رو در رو و از سازمان به دستمان می‌رسد. همه این‌ها در کنار هم سبب می‌شود آن چه در فصل چهارم می‌بینید با دیگر فصل‌ها فرق داشته باشد. این موضوع سبب می‌شود هم به نقاط ضعفمان پی ببریم و هم کمبودها را جبران کنیم که کدیران سازمان مدیران سازمان، همکاری کامل با ما دارند و مدت زمان برنامه را اضافه کرده‌اند و برآنیم تا ما هم در چارچوب زمانی تا آنجا که ممکن است زوایای مختلف به جهان کتاب از بپردازیم. در اتاق فکرمان سعی داریم با راهنمایی بینندگان در همان مسیر، تولید محتوا و برنامه مان را پرمحتواتر کنیم.
افشین صادقی‌زاده عنوان می‌کند: ساخت هر برنامه به تجربیات گذشته ما اضافه کرده و اکنون حدود 370 قسمت برنامه تولید کرده‌ایم و هر برنامه تجربه جدیدی برایم بود. من با 370 نفر صحبت کرده‌ام که هر کدام جهان و تجربه‌ای ویژه داشته‌اند و پشت دوربین کلی چیز یاد گرفتم و طبیعتاً نگرانی‌ها و ترس های روز اول در عین حال وجود دارد و ما باید همیشه نگران باشیم تا کیفیت برنامه را تا جایی که توان داریم بالا نگه داریم. در عین حال این پشتوانه چهار سال ساخت برنامه و حمایت‌های دوستان دلگرمی‌هایی داده که سبب شده خروجی به شکل قابل قبولی باشد. من هنوز معتقدم در هر برنامه‌ای تجربه کسب می‌کنیم. هدفمان ساخت برنامه‌ای است که بیننده از کتاب خواندن لذت ببرد.
وی با اشاره به همکاری خوب سازمان با برنامه اضافه می‌کند: طبیعتاً سیاست‌های کلی تلویزیون و هر شبکه‌ای مشخص است و این راهبرد و سیاست شبکه نسیم، شبکه سرگرمی، خنده و نشاط است. از روز اول حمایت های مدیران سازمان و شبکه‌ای ن اجازه را به ما داد که در چارچوب تعریف شده‌ای مفاهیم و شکل‌های جدیدی از محتوا را با توجه به موضوع کتاب خلق کنیم. تلویزیون بایدها و نبایدهایی دارد و طبیعی است هر چه که در برنامه می‌بینید در این چارچوب باشد و در عین حال تا آنجایی که نیاز داشتیم اجازه دادند محتوا تولید کنیم؛ محتوایی که در عین حال هم بار فرهنگی دارد و هم بار یک شو یا تاک شوی تلویزیونی سرگرم کننده. فکر می‌کنم الان دیگر نگران آن محدودیت ها و باید و نبایدها نیستیم چون زبان مشترکی با خود مدیران داریم.
مردم بیش‌تر با هم حرف بزنند
احسان رضائی نیز درباره بخش جدید فصل چهارم کتاب باز توضیح می‌دهد: برای چهار شنبه‌ها بخش ویژه‌ای طراحی کرده‌ایم که فقط درباره یک کتاب حرف می‌زنیم. هدفمان این بود که بگویم فقط درباره یک کتاب هم می‌توان در برنامه حرف زد. سعی می‌کنیم درباره کتاب معروفی حرف بزنیم که بینندگان درباره‌اش شنیده یا خوانده باشند یا درباره‌اش اقتباس دیده باشند و بتوانند در بحث ما شرکت کنند.
وی با بیان اینکه همه عوامل این برنامه کتاب باز هستند و شاید بخشی از انرژی این برنامه‌ای از آن‌ها باشد، درباره دلایل استقبال از این برنامه می افزاید: دلیل زیادش به خاطر «سروش صحت» است و خودش کتاب‌خوان و کتاب دوست است. به همین سبب به هنگام حرف زدن خیلی با انگیزه و با حرارت درباره کتاب ها حرف می‌زند. اغلب برنامه‌های مربوط به حوزه کتاب، این درجه از علاقه و جدیت را ندارند یا در حد ادای تکلیف، برنامه را اجرا می‌کنند؛ این عشق و علاقه عوامل به بینندگان هم منتقل می‌شود.
وی درباره همکاری خوب سازمان توضیح می‌دهد: سازمان از برنامه ما حمایت می‌کند وسبب شد تا به این فصل کشیده شود. رضائی در پاسخ به این پرسش که چرا برنامه‌هایی از این دست کم‌تر در تلویزیون تولید می‌شود، عنوان می‌کند: «کتاب باز » برنامه‌ای عمومی است و برای عموم بینندگان ایجاد انگیزه می‌کند. آن چه سروش صحت در قسمت های مختلف می‌گوید آرزوی قلبی همه ماست و ما آرزو داریم که مردم بیش‌تر با هم حرف بزنند.
مریم محمدی