سریال «بانوی سردار» این شب ها مخاطبان بسیاری به خصوص زنان این مملکت را پای تلویزیون و شبکه سه کشانده است. همین، انگیزهای شد تا با پرویز شیخ طادی نویسنده و کارگردان، پانته آ سیروس بازیگر نقش بیبیمریم و مجید علی اسلام، طراح صحنه و لباس درباره چگونگی تولید این اثر نمایشی گفتوگو کنیم.
به گزارش روابط عمومی رسانه ملی، یک تنه با انگلیسیها و دشمنان مبارزه میکند، سر نترسی دارد، شجاع و دلیر است و از حق دفاع میکند، مردمی است و فرزندانش را هم به درستی تربیت میکند. او بی بی مریم اولین زن سردار جسور ایرانی است که پرویز شیخ طادی به زیبایی قابلیت های یک زن ایرانی را به تصویر در آورده است، زنی که تیراندازی و سوار کاری میکند و از هیچ چیز نمی هراسد.
پرویز شیخ طادی کارگردان سریال «بانوی سردار» را همگان با ساختههای خوب سینماییاش مثل «شکارچی شنبه» میشناسند. او میگوید: دست روی هر استانی بگذارید مملو از بانوان و مردان و حتی کودکان قهرمان است. قوم بختیاری مطالبهای از رئیس سازمان داشتند که چرا درباره قهرمانان این قوم اثری ساخته نشده و آقای علی عسکری قول داده بود که درباره دو شخصیت برجسته بختیاری اثر داستانی ساخته شود که ساخت آن را به من پیشنهاد دادند. ابتدا شناختی از شخصیت بی بی مریم نداشتم و برای آشنایی با این شخصیت به منابع مختلف رجوع کردم و دست نوشتههای بیبی مریم بختیاری را خواندم. با توجه به برخی محدودیتها و مصلحتهای اجتماعی و قومیتی ترجیح دادیم و تصمیم گرفتیم یک اثر اقتباسی بر اساس محتوای زندگی این شخصیت با توجه به ظرفیت بودجه و توان انسانی تلویزیون و استان بسازیم.
شیخ طادی در پاسخ به این پرسش که چه بخشی از قصه زاییده تخیل و چه بخشی بر اساس واقعیت بوده، توضیح میدهد: ما صرفاً کاری مستندگونه نساختهایم؛ یعنی از محتوای زندگی، فرازهای اخلاقی، تربیتی و مبارزاتی این شخصیت، اقتباس محتوایی انجام دادیم. ما برای نمایشی کردن این شخصیت، قطعا به تخیل نیاز داشتیم منتها این تخیل به دور از فضای شخصیت تاریخی نیست. ما اقتباسی صحیح از زندگی بی بی مریم ساختیم تا این مسیر برای دیگر هنرمندان باز شود.
شیخ طادی میگوید: به تصویر کشیدن زندگی زن سرداری که یک تنه مبارزه میکند این نوید را میدهد که سازمان فضا را برای بازی زنان بازتر کند و بتوان زنان را در قالبهای گوناگون به تصویر کشید. وی معتقد است شیوه ارائه شخصیت زنان مهم است که چگونه و با چه مهارت، میزانسن، کارگردانی و نحوه بازیگری ارائه شود. گاهی اوقات بازیگری انتخاب میشود که توان ارائه ابعاد یک شخصیت را ندارد و طبیعی است که دست و بال سازنده بسته میشود. وی درباره انتخاب
پانته آ سیروس میگوید: مشخصات ظاهری او به شخصیت بی بی مریم می خورد. اسب در آن دوران مانند اتومبیل در این دوره بود و پانتهآ سیروس نه تنها در سوار کاری تبحر دارد، بلکه تیراندازی هم بلد است. بخش دیگر هم صدای پختهاش بود و علاوه بر آن چهره جا افتادهای دارد. از همه مهمتر اینکه بازیگری باید برای شخصیت بی بی مریم انتخاب میشد که فراز و فرود های شخصیت را بفهمد و تمام ویژگیهای این اسطوره را به نمایش بگذارد.
شیخ طادی اضافه میکند: معاونت امور استانها میتواند رنگین کمان ایران را به نمایش بگذارد. سنگینی به تصویر کشیدن این قابلیتها به گردن این معاونت است اما بودجه خیلی کمی دارد. شیخ طادی میگوید با مشکلات زیادی روبهرو شدیم. لباسهای محلی دستساز و اسکان عوامل، هزینه بر بودند. بودجهمان چنان کم بود که گرفتار تهیه لباس شدیم و حتی خوراک اسبها را نمیتوانستیم تهیه کنیم. همه عوامل به دلیل تغذیه نامناسب مشکلات گوارشی گرفتند. در رفت و آمد خیلی خطرها از بغل گوشمان رد شد. ما تقاضای ساخت یک سریال استاندارد را داشتیم، اما محدودیتهای بودجهای، زیادتر از حد تصورمان بود.
شیخ طادی تاکید میکند باید به مراکز استانها رسیدگی کنند و بگذارند از این مراکز، نسیمی خاص بوزد. از یکی اخلاق بوزد. از استان دیگری، شمیم معرفت و از دیگری صداقت، تا دل ها به هم نزدیک شود. ما باید بفهمیم در ایرانیم و همه چیز آپارتمانهای تهران نیست.
او با وجود این مشکلات از ارائه طرحی برای ساخت بخش دوم «بانوی سردار» خبر میدهد و میگوید: شخصیت بی بی مریم برایم ارزشمند است و افسوس خوردم که چرا زود تر سراغ این موضوع نرفتهام. وظیفه، عشق و علاقهام بود که این سریال را ساختم.
بودجه این سریال در حد یک تله فیلم بود
مجید علی اسلام یکی از طراحان برجسته صحنه و لباس است که همه بینندگان او را با ساختههای داوود میرباقری همچون «مختارنامه» میشناسند. او درباره تحقیقاتی که درخصوص طراحی صحنه و لباس سریال انجام داده این گونه توضیح میدهد: ابتدا قرار بود با توجه به بودجهای که در اختیار داشتیم فیلمیکوتاه ساخته شود، ولی وقتی دیدند ابعاد کار گسترده است و کار کردن درباره این شخصیت نیاز به قسمت های بیشتری دارد تبدیل به یک مینی سریال شد اما بودجهای که برای این کار در نظر گرفته شده بود متناسب با یک اثر تاریخی با این ابعاد نبود. وی با بیان اینکه ابتدا به خود استان سفر کردم تا امکانات تاریخی، معماری، ساختاری و جغرافیایی را بررسی کنم، افزود: ولی با بودجه موجود، امکان فیلم برداری و اسکان گروه در آن منطقه میسر نبود بنابراین دنبال جایگزین در اطراف تهران گشتیم تا بتوانیم صحنهها را ایجاد کنیم و دکور بزنیم.
وی اظهار داشت: درباره بی بی مریم تحقیقاتی داشتم و خودش کتابی نوشته است. تاریخ بختیاری را زیر و رو کردم. عکس های زیادی از بیبی مریم موجود نبود وسعی کردم با توجه به پوشش آن زمان و درامیکه خود فیلم نامه برای ما ایجاد کرده بود لباس ها را طراحی کنم. لباسهای بیبی مریم را با وجود متمول بودن، ساده طراحی کردم تا همراهیاش را با مردم نشان بدهد. به هر حال هر اثری در هر منطقهای که ساخته میشود ساکنان آن منطقه حساسیت روی شخصیتها دارند. اگر اندکی از این نگاه قومیتی خارج شویم آن چه اتفاق میافتد یک شخصیت مردمی قوی است. علاوه بر مردمیبودن بی بی مریم به تاریخ آن دوره هم رجوع کردیم. ما سعی کردیم با پوششهای گوناگون، ابعاد مختلف این شخصیت را نشان بدهیم.
به گفته این طراح صحنه و لباس، چون شخصیت اول قصه یک زن بود هم حساسیتهای نمایشی داشتیم و هم شخصیت فعال و پرجنب و جوش، لذا باید پوششی طراحی میکردم تا بازیگر بتواند هم همه حرکات را به خوبی انجام بدهد و هم مشکلی برای پخش نباشد. حتی فشنگ ها و تفنگ ها را جوری بسته بودم که بازیگر بتواند به راحتی کار کند. خود خانم سیروس، ورزشکار است، آمادگی جسمانی خوبی دارد و همین خیلی به ما کمک کرد. اگر بازیگر دیگری به جز او انتخاب میشد و این چابکی را نداشت، مطمئنا با مشکلات دیگری رو به رو بودیم.
وی معتقد است باید خود استانها بودجه برای تولید اینگونه آثار اختصاص دهند که متناسب با مطالبات مردم استان باشد. استان خودش باید این بودجه را داشته باشد تا ما در همان استان کارمان را به درستی انجام دهیم. آن موقع است که کارما خیلی راحتتر میشود و همه چیز در دسترس است.
علی اسلام که از بیست و دومین جشنواره تولیدات مراکز استانها جایزه بهترین طراح صحنه ولباس را برای این سریال دریافت کرده است، میگوید: در این سریال حدود 16 نفر با من همکاری میکردند که خیلی زحمت کشیدند. من فقط یک ایده پردازم و آنها بودند که ایدههایم را اجرا میکردند و اگر نبودند، ایدههایم روی کاغذ می ماند. من مدیون آنها هستم، چرا که در موقعیتهای دشوار، کار را بهدرستی انجام دادند.
روایت پانتهآ سیروس بازیگر «بیبیمریم» از ویژگیهای این نقش
«بی بی مریم» سبب شد خودم را بهتر بشناسم
پانته آ سیروس با نقش بی بی مریم نخستین بانوی سردار ایرانی مهمان خانههاست و با شجاعت به مبارزه میپردازد او در آثاری چون «ساعت پنج عصر»، «خرگیوش»، «ارادتمند؛ نازنین بهاره تینا» و «اینجا همه چیز خوب است» و سریال «شمعدونی» بازی کرده است. چهار مدرک مربی گری دارد. سوار کار . سنگ نورد و تیرانداز و نقاش حرفهای است. سیروس میگوید: شخصیت چند بعدی بی بی مریم، من را صیقل داد و ویژگیهایی را که در خود نمیشناختم به من شناساند و در واقع بی بی مریم، باعث شد تا خودم را بهتر بشناسم. وی اضافه میکند: من به «بی بی مریم» تبدیل نشدهام و همچنان پانته آ سیروس هستم و اتفاقی که افتاد این بود که به ارزشهای درونی خودم ایمان آوردم. بی بی مریم نشان میدهد که شخصیتی مستقل در جامعه مردانه دارد و با وجود نبودن شوهرش نه تنها درمانده نیست، بلکه بسیار موثرتر از هر مردی برای آزادی قومش میجنگد. من در این اثر، هر چه جلوتر رفتم و با بی بی مریم آشنا شدم به امکان اثرگذاری قدرتهای درونی خودم بیشتر پیبردم. همه عوامل من را در خلال چهار ماه فیلمبرداری، بی بی صدا میکردند. با پیدا کردن بی بی مریم گویی آرزویم را پیدا کرده ام؛ زنی بختیاری در تاریخ که پیش روست و هیچ گاه از روی ضعف عقب نمیکشد .بازیگر نقش بی بی مریم میگوید: از بی بی مریم مطالب زیادی در دسترس نیست، ولی آقای شیخ طادی در مسیر شناخت او به من خیلی کمک کرد، چون فرصت مطالعه شخصی نداشتم و فردای روز قرار داد کلید زدیم بیشتر به آنچه در درونم بود رجوع کردم. راستش، بازی در نقش های جنگی و تاریخی را دوست دارم. در «بانوی سردار» با کارگردانی رو به رو شدم که همه این ویژگیها را از من می خواست و آرزویم برآورده شد. خیلی با هم سعی کردیم تا به بی بی مریم نزدیک شویم .وی که بازتابهای خوبی از بازیاش در سریال گرفته است، میگوید: آن قدر خوشبخت و خوش اقبال بودم که همای سعادت بی بی مریم روی شانهام نشست تا بتوانم این نقش را بازی کنم. بچه که بودم قبل از مدرسه اسب داشتم و اسب سوار بیابان هستم. تیراندازی را هم در آن مقطع یاد گرفتهام.