«شب های هنر» یکی از برنامه‌های شبکه چهار سیماست که از شنبه تا جمعه، هرشب به یکی از موضوعات تئاتر، موسیقی، شعر و ادبیات، کتاب و روایت، معماری، سینما و طنز می‌پردازد.
به گزارش روابط عمومی رسانه ملی، فصل اول «شبهای هنر» اواسط سال 97 آغاز شد و حالا در پخش دومین فصل خود قرار دارد که بر این اساس هر شب به صورت زنده ساعت 23:00 روانه آنتن می‌شود. از آنجا که شعار ویژه این شبکه دانایی‌محوری است، تفاوت خاص برنامه‌سازی در این شبکه تمرکز بر تخصص‌گرایی و ارتقای تفکر و اندیشه در حوزه موضوعات مختلف است که باعث شده نخبگان هنر مختلف با برنامه‌های این شبکه ارتباطی دوسویه پیدا کنند، اما به جز فرهیختگان، شبکه چهار یکی از شبکه‌های اصلی رسانه ملی است که بینندگان دیگری هم دارد. بنابراین، یکی دیگر از ملاحظات این شبکه تولید برنامه‌هایی با ویژگی برقراری ارتباط با همه مخاطبان است. براین اساس با تهیه‌کنندگان این برنامه گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌آید:
تلاش میکنیم جریان‌ساز باشیم
شنبه؛ شب تئاتر تهیه‌کننده: امین اشرفی سردبیر و مجری: منوچهر اکبرلو
مجموعه برنامه «شبهای هنر» هفته خود را با «شب تئاتر» آغاز می‌کند. امین اشرفی تهیه‌کننده این برنامه است که از اواسط فصل گذشته سردبیر این برنامه بوده و فصل جدید تهیه‌کنندگی و کارگردانی «شب تئاتر» را بر عهده گرفته است. او درباره تخصصی بودن مباحث مطرح شده در این برنامه می‌گوید: شکل‌گیری«شب تئاتر» بر مبنای نگاه تخصصی به تئاتر بوده و تهیه‌کنندگان هم بر این اساس انتخاب شده‌اند تا این نگاه در تک تک اجزا خود را نشان دهد. وقتی با اهالی تئاتر صحبت میکنیم معمولاً یا برنامه را کامل می‌بینند یا با برنامه آشنا هستند. واکنش‌ها نشان می‌دهد شب تئاتر دیده می‌شود و ما هم سعی میکنیم در این برنامه جریان‌ساز باشیم و در بخش‌هایی به معضلات روز تئاتر بپردازیم. این اتفاق البته از بخش تخصصی و حرفه‌ای کار کم نمی‌کند. در حقیقت گروه سردبیری، مباحث و موضوعات برنامه را انتخاب می‌کنند و بر اساس بحث‌های روز تئاتر، اخبار و رویدادهای تئاتر در سراسر کشور، برنامه‌ای را تولید میکنیم تا ضمن تمرکز بر مباحث تخصصی، از بینندگان عام جامعه هم غافل نشویم.
میان‌برنامه‌ها حلقه اتصال بیننده عام و خاص شبکه هستند
یکشنبه؛ شب موسیقی تهیه‌کننده: حبیب ذوالفقاری سردبیر: محمدرضا آزاده‌فر مجری کارشناس: رضا مهدوی
حبیب ذوالفقاری تهیه‌کننده «شب موسیقی» می‌گوید: وقتی ما در شبکه چهار با شعار فرهیختگی و دانایی برنامه‌سازی میکنیم طبیعتاً در هر حوزه‌ای بیننده و تهیه‌کننده به دنبال تخصصی بودن موضوع هستند و ما نیز تلاش میکنیم رضایت بینندگان متخصص در این حوزه را تأمین کنیم. او ادامه می‌دهد: وقتی قرار شد در برنامه شبکه چهار برنامه موسیقی‌محور بسازیم اولویتمان ساخت برنامه برای اهالی موسیقی بود. البته رویکرد شبکه این است که بیننده عام هم بتواند بهره لازم را ببرد و برنامه را پیگیری کند. علی‌رغم اینکه برخی نقد می‌کنند که برنامه تخصصی چرا این همه بخش دارد تعریف من از برنامه «شب موسیقی» این است که هم مباحث تخصصی در این حوزه را مطرح کنیم و از سوی دیگر با پخش میان‌برنامه‌هایی نظر مخاطب عام را هم جلب کنیم. او در توضیح این متعادل‌سازی می‌گوید: کمااینکه برای اولین بار در رسانه به موضوع گرافیک، طراحی جلد و پوستر در آلبوم موسیقی پرداختیم که مبحثی تخصصی است. در کنار آن به مناسبت برگزاری جشنواره ملی موسیقی جوان، چند بخش مرتبط را پخش کردیم که مورد پسند بیننده عام هم باشد یا با بخش ناشنیده‌ها و بخش خبری سعی شده عموم اخبار تصویری و به صورت معرفی آلبوم و تِرَک باشد. علت این بوده که بخشهای مختلف می‌توانند حلقه اتصال بیننده عام و خاص برنامه باشند. در حقیقت رویکرد کلی که در این برنامه لحاظ می‌شود مباحث تخصصی موسیقی است، اما با بخشهای دیگر باعث ارتباط سایر مخاطبان با برنامه می‌شویم. مضاف بر اینکه مدیران شبکه نیز بر این عقیده هستند که بحث موسیقی را به صورت تخصصی در برنامه ادامه دهیم. ذوالفقاری پیرامون میان‌برنامه‌ها توضیح داد: میان‌برنامه‌ها کاملاً با موضوع همخوانی دارند. به عنوان مثال در برنامه اول با حضور سالار عقیلی یکی از قطعات وی پخش شد یا در برنامه دوم با حضور شهداد روحانی، گوشه‌هایی از ارکستر سمفونیک ایران پخش شد که این تدارک ویژه این برنامه برای بینندگانی است که شاید به صورت تخصصی موسیقی را دنبال نکنند، اما علاقه‌مند به این حوزه باشند.
برنامه، ظرفیت دسترسی به ادبای سراسر کشور را دارد
دوشنبه؛ شب شعر و ادبیات تهیه‌کننده: کوروش انصاری مجری و سردبیر: محمود اکرامی‌فر
سال‌ها قبل در گروه فرهنگ و ادب شبکه چهار، برنامه نقد شعر به موضوع شعر و ادبیات می‌پرداخته و از سال گذشته هم‌زمان با آغاز برنامه «شبهای هنر» این برنامه در «شب شعر» ادامه می‌یابد. انصاری درباره این برنامه می‌گوید: هدفمان این بود که تخصصی‌تر به مقوله شعر و ادبیات نگاه کنیم بنابراین، در انتخاب موضوعات و مهمان‌ها هم به نوعی بحث تخصصی شعر را در نظر می‌گرفتیم. بیش از 60 استاد دانشگاه تاکنون از سراسر کشور در این برنامه حضور داشته‌اند و انواع گوناگون شعر از جمله غزل، آیینی مذهبی، سپید، نو و ... بررسی شده‌اند. وی ادامه می‌دهد: به تازگی تصمیم گرفته‌ایم مقداری بحث را طولانی‌تر کنیم؛ یعنی علاوه بر اینکه نگاهمان به جلب رضایت مخاطب خاص هست، مخاطب عام را نیز در نظر بگیریم. بنابراین، در فصل جدید سه اقدام متفاوت کرده‌ایم. اول اینکه بخش نقد هفته با علیرضا بهرامی‌به اخبار کوتاهی پیرامون شعر می‌پردازد و تحلیل کوتاهی نیز درباره کتاب‌های این حوزه، نمایشگاه‌ها، جشنواره‌ها و سایر رویدادهای شعری در هفته‌ای که گذشت دارند. وی اقدامات دیگر در این زمینه را این‌گونه توضیح داد: عبدالمهدی مستکین نیز به صورت کوتاه از زبان ادبا، حکما و شعرا مضامین اخلاقی و اجتماعی را در قالب اشعار مختلف مطرح می‌کند. همچنین به تازگی بخش دیگری نیز اضافه شده که به شعرخوانی شعرای جوان اختصاص دارد و مخاطب عام را هم در برمی‌گیرد. البته رویدادهای روز در قالب نماهنگ‌ها و میان‌برنامه‌ها از دیگر بخشهای برنامه است. نگاهمان به شعر نیز متناسب با حال و هوای ایام مختلف تغییر می‌کند. مثلاً در ایام محرم نگاه دینی با شعر عاشورایی - دینی، یا در عید غدیر شعر ولایی را داریم. انصاری درباره انتخاب موضوع و بحث‌های پیرامونی برنامه می‌گوید: با سردبیر برنامه تشریک مساعی و سپس درباره موضوعی خاص برنامه‌سازی میکنیم. به عنوان مثال با دعوت از مهمان‌های مختلف، پیدایش، تاریخچه و جریان‌سازی یک گونه شعری خاص بررسی می‌شود. وی از جمله نکات مورد توجه در «شب شعر و ادبیات» را توجه به شعرای سراسر کشور و جوانان دانست و گفت: برنامه‌های تلویزیونی مختص به شعر نباید به تهران محدود شوند. شاعران درجه یک و طراز اول بسیاری خارج از پایتخت زندگی می‌کنند و شهرستان‌ها ظرفیت زیادی در ادب و هنر دارند، اما دسترسی کمی‌به آن‌ها وجود دارد. سعی کرده‌ایم استادان مختلفی را از سراسر کشور دعوت کنیم و گاهی اگر مراسم شب شعری در شهرستان‌ها باشد از آن گزارش تهیه میکنیم. باید به دو قشر در ادبیات اهمیت دهیم یکی شاعران شهرستانی و دیگری جوانان شاعر. هر چند غالباً حال و هوای دلتنگی در این اشعار وجود دارد که باید به مرور آن را به یک نگرش مثبت تبدیل کنیم و امیدوارم که در این برنامه ظرفیت استفاده و دسترسی به استادان مختلف در سراسر کشور برای همگان فراهم شود.
اهالی قلم پیوستگی ویژه‌ای با برنامه دارند
سه‌شنبه؛ شب کتاب و روایت تهیه‌کننده: حسین شاه‌مرادی سردبیر: مصطفی وثوقیکیا مجری: مهدی صالحی
اتفاقی که قرار است در شبهای هنر رخ دهد مطرح شدن بحث‌های تخصصی‌تر در رشته‌های مختلف هنری است که البته این امر نباید باعث شود برنامه مختص به یک قشر خاص باشد، بلکه باید برای همه مخاطبان قابل استفاده باشد. مصطفی وثوقیکیا سردبیر «شب کتاب و روایت» با بیان این مطلب ادامه می‌دهد: در شب روایت هم تلاش می‌شود تا ضمن بحث کردن در حوزه مباحث تخصصی، امکان استفاده عام از برنامه وجود داشته باشد. به عنوان مثال موضوع زبان فارسی که از زبان دکتر صحرایی بیان شد، بحثی تخصصی بود که جذابیت عمومی هم داشت. طبعاً مخاطبی که به دنبال سرگرمی صرف باشد بیننده این نوع برنامه‌‌ها نخواهد بود. وی درباره انتخاب موضوعات می‌گوید: یک اتاق فکر داریم که موضوعات مرتبط با ایام و مناسبت‌ها را در آنجا انتخاب میکنیم و یا بنا به اهمیت مباحث، موضوعات نیز انتخاب می‌شوند. بر این اساس سرمقاله، گفت‌وگو با مهمان برنامه در دو بخش، میز نقد با اهالی رسانه درباره موضوعات روز، معرفی کتاب، لذت متن و کتاب‌خوانی، تصاویر شب و ... از جمله بخشهای این برنامه است. وثوقیکیا درباره مهمانان برنامه توضیح داد: چون برنامه به روایت و قصه ارتباط دارد مهمان‌ها که اغلب از اهالی قلم هستند بنا بر تسلطی که به موضوع دارند انتخاب می‌شوند؛ بنابراین ممکن است نویسنده، کارشناس، مدیر یا مدرس باشند. هفته پیش رضا بیات را دعوت کردیم تا درباره بحث غدیر در متون کهن شیعه صحبت کند. بیات، نویسنده و مصحح است و در زمینه شناسایی کتب خطی و قدیمی تبحر دارد و اتفاقاً استقبال خوبی هم از این برنامه صورت گرفت.
تازه‌واردی که جای خود را به خوبی در «شبهای هنر» باز کرد
چهارشنبه؛ شب معماری تهیه‌کننده: محمد امین نوروزی سردبیر: علی فروزان‌فر مجری کارشناسان: سیدرضا شهرستانی و علی فروزان فر
«شب معماری» در فصل جدید به مجموعه برنامه‌های «شبهای هنر» اضافه شده است. نوروزی در این زمینه می‌گوید: همیشه به معماری بی‌توجهی شده است. از آنجا که معماری یکی از اصلی‌ترین رشته‌هایی است که انسان با آن سر و کار دارد، شخصی می‌تواند موسیقی گوش نکند، تئاتر نبیند، سینما نرود و ...؛ اما همه آدم‌ها الزاماً در یک فضای شهری با نوعی معماری خاص زندگی می‌کنند و تحت تأثیر آن هستند، ولی شاید دانش کمی درباره آن داشته باشد. مثلی در این زمینه وجود دارد که می‌گوید «همان‌طور که معمار‌ها بناها را می‌سازند؛ بناها هم انسان‌ها را می‌سازند» و بنابراین این رشته در حال و هوای آدم‌ها هم بسیار اثرگذار است.
وی ادامه داد: در این راستا شبکه چهار به این مبحث ورود کرد. حتی در ابتدا برخی می‌گفتند که مگر درباره معماری چقدر می‌شود صحبت کرد که من فهرستی بلندبالا از موضوعاتی که نزدیک به 60 جلسه می‌شد را ارائه کردم. در حقیقت موضوعات زیاد است و آنقدر درباره آن صحبت نشده که جا دارد یک برنامه تخصصی ویژه معماری ساخته شود. معمار و شهرساز و جامعه‌شناسان بسیاری هم وجود دارند که بر مباحث مختلف معماری تسلط دارند و بحث و گفت‌وگو در فضای دانشگاهی زیاد بوده است. امیدوارم بستر مناسب در این برنامه شبانه به خوبی برای مطرح شدن بحث‌های مختلف معماری آماده باشد.
نوروزی می‌گوید: در همین پنج قسمت اول درباره تأثیر معماری بر سبک زندگی، مجتمع‌‌های تجاری و فروشگاه‌های بزرگ، انبوه‌سازی مسکن و معماری، بازسازی حرم امیرالمؤمنین و ... درباره نماهای ساختمان‌ها و مبلمان شهری و ... صبحت کردیم و موضوع در این باره زیاد است. وی درباره بازخورد اهالی هنر معماری تصریح کرد: آنچه در فضای مجازی رصد شده نشان‌دهنده بازخورد مناسب به این برنامه است. هر چند در شروع راه هستیم و البته نقدهایی هم درباره دکور وجود دارد، اما دیدگاه‌ها درباره محتوا زیاد بوده و پیشنهادها هم نشان‌دهنده دیده شدن برنامه است.
بررسی سینمای ایران از زاویه دید فیلم‌نامه
پنجشنبه؛ شب سینما تهیه‌کننده: حمیدرضا توسلی مجری کارشناس: امیرحسن ندایی
برنامه‌سازی در حوزه سینما در اکثر شبکه‌ها دنبال می‌شود، اما «شب سینما» در برنامه «شبهای هنر» به نوعی متفاوت به این حوزه از هنر می‌پردازد. توسلی در این‌باره می‌گوید: «شب سینما» بیش‌تر به فیلم‌نامه تمرکز دارد. قهرمان‌سازی، الگوپردازی، سبک زندگی و تمام گونه‌های سینمایی را از زاویه دید فیلم‌نامه در سینمای ایران به صورت کلان تحلیل میکنیم. چون شکل گرفتن قصه و توجه به فیلم‌نامه زیربنای ساخته شدن یک فیلم خوب است. سینمای کودک، دفاع مقدس، اجتماعی و ...از موضوعاتی است که آن‌ها را با حضور کارشناسان از منظر فیلم‌نامه بررسی کرده‌ایم، چون پاشنه آشیل سینمای ایران فیلم‌نامه است.
وی درباره بازخوردهای اهالی سینما به این برنامه می‌گوید: حداقل واکنش‌هایی که دیدیم از مهمان‌هایی بوده که دعوت کردیم و قبل از حضور در برنامه نگاه تخصصی به موضوعات را صحه گذاشتند و جالب بود که در فضای زردی که بر سینما حاکم است چطور برنامه‌ای به مباحث تخصصی سینما می‌پردازد و کاری به این مباحث زرد ندارد. با توجه به نگاه و گرایشی که شبکه چهار به عنوان شبکه دانایی دارد تلاش می‌شود در همین جاده گام بر‌داریم. بخشی از مهمانان ما مدرسان سینما در دانشگاه‌ها و بخشی دیگر کارگردانان، فیلم‌نامه‌‌نویسان و یا از بدنه سینما که در این حوزه مشغولند هستند. بنابراین، دو دسته مهمان داریم: افراد دانشگاهی، تا به ساختارشناسی و آسیب‌‌شناسی مباحث بپردازیم و افراد فعال در حوزه سینما که به واقعیت‌های جاری سینما نیز نظر داشته باشیم.
با طنز شوخی نداریم
جمعه؛ شب طنز تهیه‌کننده: امیر قمیشی مجریان: ناصر فیض و شهرام شکیبا سردبیر: دفتر طنز حوزه هنری
امیر قمیشی در فصل اول «شبهای هنر» تهیه‌کننده برنامه «شب تئاتر» بود و در فصل دوم پس از اضافه شدن شب معماری و شب طنز تهیه‌کنندگی «شب طنز» را بر عهده می‌گیرد؛ «به واسطه تجربه‌هایم در «قند پهلو» و «خدا با من است» که منجر به همکاری من با طنزپردازان حوزه ادبیات فارسی شد تصمیم گرفتیم «شب طنز» را در سری جدید به شکلی اضافه کنیم که ژانر طنز در ساحت مکتوب و کمدی در حوزه آثار دیداری و شنیداری بررسی شود. »
قمیشی درباره نگاه تخصصی به طنز می‌گوید: مباحث آکادمیک و تئوریک طنز باید بررسی شوند تا از آن طریق بتوان بهترین آثار فاخر و متناسب با رسالت رسانه در راستای ذائقه‌سازی مخاطب تولید شوند. تفاوت شب طنز با سایر برنامه‌های این مجموعه در این است که در سایر شب‌ها به یک رشته هنری پرداخته می‌شود اما در «شب طنز» طنز در حوزه تئاتر، سینما، ادبیات، مطبوعات و حتی موسیقی را در برمی‌گیرد.
وی ادامه می‌دهد: در شب طنز عمده تلاش ما این است تا نگاهی جدی به طنز داشته باشیم و اتفاقا اینجا با طنز شوخی نداریم. تلاش کردیم نمونه‌هایی از طنز نجیب، شریف و فاخر را در آثار مختلف ارائه کنیم تا هم برای مخاطب عام قابل استفاده باشد و هم به نوعی معیارشناسی برای تفکیک طنز فاخر صورت بگیرد. در بخش «خط قرمز، لودگی ممنوع» هم بدون تعارف به خطوط قرمز در طنز اشاره میکنیم.