سریال‌های جاسوسی ـ معمایی که به موضوعاتی همچون اعتیاد می‌پردازند، همیشه مورد توجه مخاطبانند. از این‌رو معمولاً در سال، چند سریال در این حوزه ساخته می‌شود. «گاندو»، «آوای باران» و حالا «ترور خاموش»، جدیدترین سریال‌های سازمان در این گونه‌اند.
به گزارش روابط عمومی رسانه ملی، سریال «ترور خاموش» با موضوع مواد مخدر این شب‌ها ساعت ۲۲ روی آنتن شبکه یک می‌رود. در گزارش پیش رو با احمد معظمی‌کارگردان و ابوالفضل صفری تهیه‌کننده «ترور خاموش» گفت‌وگو کرده‌ایم:
واقعاً عاشقانه پای این اثر سخت ایستادیم
احمد معظمی، کارگردان سریال «ترور خاموش» درباره علاقه‌اش به ساخت گونه جاسوسی ـ معمایی می‌گوید: من به شدت به گونه حادثه‌ای و کارهای جاسوسی و پلیسی علاقه دارم. سریال «سارق روح» اثر بسیار خوبی بود، ولی به دلیل پخش هفتگی‌اش دیده نشد. البته تلویزیون این لطف را به من داشت و در جشنواره پنجم جام جم جایزه بهترین کارگردانی سریال را به من دادند که رقبایی همچون سیروس مقدم، جواد افشار، عزیزا... حمیدنژاد و منوچهر‌هادی داشتم. به عقیده وی، برای تولید اثر در این گونه باید خیلی نیرو گذاشت. اعضای گروه سازنده «ترور خاموش» واقعاً عاشقانه پای این اثر سخت ایستادند، زحمت کشیدند و خون دل خوردند تا بتوانند به استانداردی خوب برسند. معظمی می‌گوید: می‌دانم که خیلی‌ها در خارج از کشور بیننده سریال ما هستند. امیدوارم از این دست آثار زیاد ساخته شود. همیشه گفته‌ام باید ستاد مبارزه با مواد مخدر در خانواده‌ها شکل بگیرد. من شعار نمی‌دهم، ولی اگر بتوانیم با سریال «ترور خاموش» حتی مانع یک نفر شویم و وارد شدنش به این مسیر جلوگیری کنیم، دستمزدمان را گرفته‌ایم.
این کارگردان حرفه‌ای اضافه می‌کند: هم‌زمان با پخش سریال ما، دو سریال «ستایش» و «مرضیه» در حال پخش است و رقبای جدی ما هستند؛ البته ما به گونه‌ای رقابت می‌کنیم که در آن رفاقت باشد. برای همه کارها زحمت کشیده شده است چه سریال «ستایش» که سعید سلطانی عزیز و دوست داشتنی کارگردان آن است و برایم قابل احترام و چه سریال‌های دیگر. به نظرم آثار جاسوسی ـ معمایی در دستور کار سازمان است و مثل سریال ما که در حوزه مواد مخدر در سطح کلان اتفاق می‌افتد آثار زیادی را در جلسات بررسی می‌کنند تا به نگارش درآورند و به مرحله تولید برسانند. تولید این گونه آثار به لحاظ اجرایی واقعاً توان‌فرسا و هزینه‌بر است، ولی خوبی‌اش این است که تماشاچی از آن خوب استقبال می‌کند. وی که «ترور خاموش» دومین تجربه همکاری‌اش با ابوالفضل صفری محسوب می‌شود درباره این تجربه چنین توضیح می‌دهد: ابوالفضل صفری تهیه‌کننده‌ای جوان با کوله‌باری از تجربه است. او فیلم‌نامه را می‌فهمد؛ یعنی درکش از فیلم‌نامه بالاست و دغدغه فیلم نامه دارد. نکته بعدی این است که به کل گروهش اهمیت می‌دهد و من کارگردان به هیچ عنوان دغدغه ندارم و تمام امکاناتی را که می‌خواهیم در جهت بهتر شدن کار در اختیارمان می‌گذارد. به شدت کیفیت کار چه به لحاظ محتوا و چه به لحاظ قالب و فضاسازی برایش اهمیت دارد و دغدغه‌اش کار خوب است. با این شناخت توانسته‌ایم با هم دو کار خوب را به انجام برسانیم و امیدوارم در آینده کارهای بهتر و خاص‌تری بسازیم. او برای من برادری دلسوز است.
احمد معظمی درباره انگیزه‌اش از ساخت قصه‌ای جاسوسی ـ معمایی می‌گوید: من با همین گروه نویسندگان، قبل از فیلم‌نامه «ترور خاموش» سریال «سارق روح» را کار کردم که فیلم‌نامه به روز و نویی بود. در همان زمان گروه نویسندگان و طراح فیلم‌نامه درباره موضوع مواد مخدر تحقیق و پژوهش را آغاز و حدود یک سال و نیم روی فیلم‌نامه «ترور خاموش» کار کردند و فیلم‌برداری هم هشت، نه ماه طول کشید. «ترور خاموش» فیلم‌نامه‌ای سنگین، پربازیگر، پرلوکیشن و پراتفاق است و خدا را شکر تا این جای کار به شدت جای خود را در بین مخاطبان در همه سنین باز کرده است. جالب است که کامنت‌هایی برایم می‌گذارند و می‌گویند که برای اولین بار است نیم ساعت قبل از شروع سریال شبکه اول را می‌زنیم تا «ترور خاموش» شروع شود.
وی از زمان پخش سریالش ابراز رضایت می‌کند و می‌گوید: زمان آن بسیار عالی است؛ البته شبکه سه سیما هم‌زمان سریال مناسبی پخش می‌کند، ولی زمان پخش ما هم خیلی خوب است و جا دارد از ناظران پخش سریال تشکر کنم. آن‌ها سعی می‌کنند بهترین کیفیت را ارائه دهند و اگر مشکل فنی وجود داشته باشد در جهت بهتر شدن کار اصلاحیه می‌دهند که ما انجام می‌دهیم. جا دارد از مدیران سازمان تشکر کنم چون به من انگیزه دادند و انسان‌های شریفی هستند و حمایت می‌کنند و دم تک تک مدیران گرم. معظمی‌با اشاره به اینکه پرونده کلی کار و فکر اصلی بر اساس واقعیت بود که حالا به بخش نمایشی و سرگرم‌کننده تبدیل شده، اضافه می‌کند: طرح اولیه را مرتضی اصفهانی نوشت و به حسین تراب‌نژاد رسید و این طرح واقعی با ترکیب نمایشی به فیلم نامه تبدیل شد.
200 لوکیشن برای 30 قسمت
ابوالفضل صفری تهیه‌کننده سینما و تلویزیون تاکنون سریال‌های سارق روح و باغ بی‌روزنه و برنامه وقتشه را ساخته است. او با برنامه «سلام صبح بخیر» مهمان صبحگاهی بینندگان است. صفری با اشاره به استقبال از سریال «ترور خاموش» می‌گوید: «ترور خاموش» جزو اولین سریال‌هایی است که زن‌ها در نقش‌های متفاوت حضور دارند و کار می‌کنند و تنها نقش همسر را ندارند، بلکه نقش خودشان را دارند و اتفاق خوبی افتاده و این‌ها وجه تمایز سریال است.
وی درباره نحوه تولید سریال «ترور خاموش» و همکاری مجددش با تلویزیون توضیح می‌دهد: مانند دیگر سریال‌ها طرحی داشتیم که تلویزیون با ساختش موافقت کرد، البته طرح ما تفاوت‌هایی با دیگر طرح‌ها داشته است؛ یعنی این طرح، نتیجه تحقیقات، پژوهش‌ها و مطالعات بوده، به همین دلیل جزئیات سریالمان دقیق است. در بخش پژوهش، از کارشناسان مواد مخدر گرفته تا کارشناسان امنیتی، جامعه‌شناسان و حتی روان‌شناس خانواده استفاده کرده‌ایم و یک تیم بزرگ حرفه‌ای پشت کار بود.
به گفته وی، فکر سریال به تصمیم‌گیری سیما و کارشناسان آن بر می‌گردد. آقای میرباقری از لحظه شروع دوره دوم مدیریتش طرحی داشت تحت عنوان کاهش آسیب‌های اجتماعی که چند محور در آن طراحی شده بود که یکی از آن‌ها بحث مواد مخدر بود. نزدیک شدن گونه نمایشی به مواد مخدر سخت است و اگر حواست نباشد قصه به جای تأثیر مثبت، تأثیر منفی و مخرب می‌گذارد، به جای اینکه ابرویش را درست کنیم چشمش را هم کور می‌کنیم و به جای اینکه مضرات مواد مخدر را مطرح کنیم سیاه نمایی می‌کنیم یا محکوم به سیاه نمایی می‌شویم. در این سریال، محتوای نمایش و قصه را روی ساختار که پایه جامعه‌شناسی دارد سوار کردیم از این جهت است که طراحی این سریال اندکی پیچیدگی دارد.
در تولید سریال «ترور خاموش» از منابع بسیاری استفاده شده است. صفری با اشاره به این منابع برای تحقیق و پژوهش توضیح می‌دهد: همان‌گونه که اشاره کردم یک هسته کارشناسی و پژوهشی در کار داشتیم، مثلاً از آقای میرباقری معاون سیما که در این سریال دخیل هستند گرفته تا کرمی رئیس مرکز سیمافیلم و کارشناسان حوزه‌های مختلف و ...که به ما مشاوره می‌دادند. صفری درباره همکاری مشترکش با احمد معظمی‌بعد از تولید سریال «سارق روح» بیان می‌کند: احمد جوان، همراه و همدل و مهم‌تر از همه به اصول و مبانی کشور معتقد است؛ یعنی اگر موضوعی مسئله کشور می‌شود و تصمیم می‌گیریم درباره این موضوع فیلم بسازیم احمد همراه است. ساخت این گونه سریال‌ها واقعاً سخت است و تولید این سریال یک سال و نیم طول کشید. وی با بیان مشکلات ساخت سریال هم اظهار می‌کند: تعدد عجیب بازیگران از یک سو و پیچیدگی‌های قصه از سوی دیگر و همچنین مسائل فنی و تعدد لوکیشن‌ها از جمله مشکلات ساخت این سریال بود. این سریال حدود 200 لوکیشن متفاوت برای30 قسمت داشت. هر کدام از لوکیشن‌ها با جنس قصه سازگار شده‌اند و بر جزئیات این سریال متخصصان بیش‌تر دقت می‌کنند. درباره بازیگران هم این گونه است و ما سعی کردیم کاراکترهای‌مان همه شناسنامه‌دار و مدیریت داشته باشند و کار راحتی نبود و ما تلاش خودمان را کردیم. انتخاب بازیگران یکی از نکات مثبت سریال است و این تهیه‌کننده درباره انتخاب‌های درست و متفاوت بازیگرانش می‌گوید: انتخاب‌ها کاملاً شورایی اتفاق افتاد یعنی مشاور پروژه آقای اصفهانی بیش‌تر در انتخاب‌ها نقش داشت تا خود احمد معظمی‌که وقت زیادی در پیش تولید می‌گذارد یعنی من ندیدم کارگردانی مثل او 15، 16 ساعت با بازیگران سروکله بزند و فیلم‌نامه‌نویسان را هم دعوت کند تا آن‌ها قصه را برای بازیگران تعریف کنند و بازیگر بفهمد چگونه باید بازی کند نه اینکه بیاید دیالوگ‌ها را بگوید و برود. شاید «ترور خاموش» از معدود سریال‌هایی باشد که شخصیت زن‌ها در آن این قدر مؤثر است؛ یعنی زن‌ها در قصه ما پررنگ و اتفاقاً نقش اصلی هستند؛ یعنی مادر، همسر و دختری نیستند که فقط آشپزی کنند. هر یک از زن‌ها شناسنامه و تعریف خود را دارند: یکی کارخانه شیشه دارد، دیگری خاکستری است و بین دو باند قاچاق گیر کرده و یکی هم جاسوس و ساقی است. وی در پاسخ به این پرسش که چقدر تلاش کرده‌اید تصویری واقعی از مأموران امنیتی را در این مجموعه نمایش دهید، تصریح می‌کند: مشاوران امنیتی در کار، به ما کمک کردند تا تصویری واقعی ارائه دهیم، چون جزئیات چیزی نیست که به جایی رجوع کنی و آن‌ها را یاد بگیری؛ مثل نحوه شنود، تعقیب و مراقبت، رد زدن جاسوس و... که کار خبرگان این حوزه است که بخش زیادش محصول زحمت مشاور پروژه آقای اصفهانی بود.
صفری همچنین در خصوص انصراف مازیار فلاحی از خوانندگی تیتراژ سریال و جایگزینی رضا یزدانی هم می‌گوید: آقای فلاحی قطعه‌ای را تنظیم و برای ما آماده کرد و چند ملاحظه داشت و ادیت هم کرد، اما باز هم محتوای موجود متناسب با محتوای کار نبود و آن قطعه با پخش از آنتن در ماه محرم تناسب نداشت. بنابراین «رضا یزدانی» دو قطعه جدید برایمان آماده کرد. این تهیه‌کننده درباره زمان پخش سریال توضیح می‌دهد: طبیعتاً تصمیم زمان پخش با ما نبود. ما بحث رقابت با سریال‌های دیگر را نداریم. سریالی را درباره موضوع خاصی ساختیم که مخاطب ما روحیاتش فرق می‌کند و از روزی که آن را طراحی کردیم این را می‌دانستیم که یک قصه جاسوسی، امنیتی در بستر مواد مخدر است و حتماً نباید با دیگر سریال‌ها مقایسه شود، چون با کسی رقابت نداریم. سریال ما پیامی دارد که باید منتقل شود. وی اضافه می‌کند: من کارمند تلویزیون هستم و از بیرون نیامده‌ام و چون سازمانی هستم با سیاست آن آشنایی دارم و در حوزه‌های مختلف کار می‌کنم. تلویزیون چیز عجیبی است و از نقطه صفر مرزی مخاطب داری تا رو به روی سازمان. البته تلویزیون همچنان مهم‌ترین و اثرگذارترین رسانه با درجه نفوذ خیلی بالاست.
مریم محمدی