هفته گذشته، با حمله تروریستی رژیم آمریکا به سردار سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی، جدول پخش برنامههای مختلف شبکههای سیما، متناسب با شرایط و با فوریت، تغییر کرد.
از مدیران شبکههای سیما خواستیم تا در یادداشتهایی اختصاصی ما را در این تجربه شریک کنند:
هویت امت
شبکه چهار سیما با روی آنتن بردن ویژهبرنامههای «رو در رو»، «طلوع»، «خانه تو»، «مدرسه ایران»، «زاویه»، «شبهای هنر» تدارک ویژهای برای مخاطبانش دید. تغییر رویکرد مستندها و فیلمهای شبانه این شبکه به سمت مستندها و فیلمهای ضدآمریکایی در جهت تبیین و به تصویر کشیدن نظام سلطه، از دیگر تدابیر رسانهای شبکه چهار بود. این شبکه پوشش تصویری و زنده مراسم تشییع را هم در دستور کار داشت تا مخاطبانش از روند تحولات جا نمانند. ویژهبرنامه «رو در رو» در شش قسمت هر شب با گفتوگوهای زنده، اخبار منطقه و اتفاقات اخیر را با حضور کارشناسان این حوزه تجزیه و تحلیل کرد. «سردار دلها» عنوان مستندی ترکیبی بود که گروه سیاسی شبکه چهار سیما ویژه شهادت حاج قاسم سلیمانی تهیه و تولید کرد. این مستند به زندگینامه سردار شهید سلیمانی از تولد تا شهادت و سیر مبارزاتی وی، از دوران دفاع مقدس تا پایان دادن به داعش اختصاص داشت. در این مستند با سردار سید یوسف مولایی، از همرزمان سردار شهید سلیمانی و ایرج فرخندهپور، کارشناس مسائل سیاسی گفتوگو شده بود. «مدرسه ایران» در حاشیه وداع پرشکوه با شهید سلیمانی، تربیت حماسی در مدرسه را روایت کرد. دهمین قسمت این برنامه به موضوع نقش نظام تعلیم و تربیت در پرورش حماسی کودکان و نوجوانان پرداخت. این برنامه که بهطور ویژه در مراسم تشییع پیکرهای پاک شهید سلیمانی و همرزمان شهیدش در تهران ضبط شد، در جمع معلمان و دانشآموزان، به معنایابی کلیدواژه «انتقام سخت» در محیط مدرسه پرداخت. برنامه «مدرسه ایران» کاری از گروه اجتماعی شبکه چهار سیماست. برنامه صبحگاهی «طلوع» هم با حضور مهمانان ویژه به موضوعاتی نظیر دشمنی آمریکا با ایران در همه زمینهها از حوزه نظامیگرفته تا علم و فناوری، ابعاد شخصیتی و روحیه جهادی سردار سپهبد شهید سلیمانی و وظیفه دانشجویان و دانشمندان در جهاد علمی، انتقام سخت و ... پرداخت. «زاویه» که از قدیمیترین و شناختهشدهترین برنامههای گفتوگومحور سیماست، به گفتوگوی اصحاب علوم انسانی در باب حماسه و جهاد پرداخت. بیستودومین قسمت از فصل سیزدهم برنامه علوم انسانی «زاویه» با عنوان «از سوگ تا حماسه» به بررسی ابعاد نظری پدیدۀ شهادت سردار سپهبد سلیمانی پرداخت. حجتالاسلام حمید پارسانیا، دانشیار جامعهشناسی دانشگاه تهران، عماد افروغ، جامعهشناس و استاد دانشگاه، حسامالدین آشنا، دانشیار فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق(ع) و ابومحمد عسکرخانی، دانشیار حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، در این قسمت با بررسی و کنکاش در ظرفیتهای پدیدۀ شهادت حاج قاسم سلیمانی برای بازیابی هویت ملی، افزایش همبستگی اجتماعی و تثبیت اقتدار و امنیت ملی، به تبیین الزامات صیانت از ایران و ترسیم آینده ایران پسازاین پدیده بینظیر پرداختند. آنها به این پرسش که «چگونه میتوان از سوگ به حماسه گذر کرد؟» پاسخ دادند. بستههای ویژه تأمین برنامه علاوه بر پخش مستندهای ویژه و فیلمهای سینمایی ضدآمریکایی و ضد نظام سلطه، نظیر «فرشتگان قصاب»، «شیر سنگی»، «طوفان شن» و... سخنرانیهای شهید سردار سلیمانی در کنگره شهدای گیلان و نیز در چهلمین روز شهادت شهید حسین پور را پخش کردند.
مسعود معینی پور / مدیر شبکه چهار سیما
اوضاع خاص شبکه تهران
شبکه پنج سیما از همان دقایق نخست شهادت سردار سپهبد حاج قاسم سلیمانی و همراهانش، با تشکیل ستاد ویژه در ساعت 6:45 صبح جمعه فعالیت خود را آغاز کرد. با تشکیل این ستاد، مدیران و کارکنان آرشیو، تأمین برنامه، تولید، فنی و پخش در محل کار حاضر شدند و به تهیه و تدارک محتوا، نماهنگ، فیلم سینمایی و مستند پرداختند. همزمان با عملیات یاد شده، یکی از مدیران در مونیتورینگ به رصد رفتار و رویکرد رسانههای بیگانه بهویژه فارسیزبانان پرداخت. خروجی آنتن شبکه پنج سیما حاوی انواع گوناگون ساختارها بود که با اعلام پیام تسلیت رهبری و بهویژه کلیدواژه «انتقام سخت» به رویکرد محتوایی قطعی دست یافت. پیشرانه اصلی آنتن شبکه، برنامههای اجرامحور بود که از صبح جمعه آغاز به کار کرد و تا اعلام خبر افتخارآمیز عملیات انتقام در چهارشنبه (۱۸ دی) تداوم پیدا کرد. افزون بر آن، میتوان به انعطاف سریع رویکرد برنامههای «دستخط»، «به خانه برمیگردیم»، «یه روز تازه»، «چهل ستون»، «نقد سینما» و «تهران 20» با محوریت تحلیل رویداد و پرداختن به شخصیت شهید حاج قاسم سلیمانی و همراهانش اشاره کرد. شبکه پنج سیما در روزهای عزای عمومیبرنامههای تولیدی را روانه آنتن کرد که میتوان به پخش مستند «باور ۳۷۳»، «سردار سلیمانی»، «سلفی با ابومهدی»، «روایت فتح»، «سایه نابودی»، «کمپ ثریا»، «مثلث قدرت»، «مثلث مرگ»، «DDR» و ... اشاره کرد. مجریان این شبکه، حسین مولایی، زینب پور ابراهیم، رضا نواب و ... در روزهای یاد شده که مسئولیت اجرای برنامههای شبکه پنج سیما را بر عهده داشتند، به گفتوگوی زنده تلفنی با کارشناسان سیاسی در خصوص تحلیل و بررسی شهادت حاج قاسم سلیمانی پرداختند و در ارتباط مستقیم با مسئولان شهری (مترو، تاکسیرانی، استاندار، راهور و ...) به هنگام تشییع پیکر مطهر حاج قاسم سلیمانی و همراهانش، اطلاعرسانی صحیح و جامع را برای مخاطبان شبکه ممکن ساختند. تغییرات گرافیکی در رنگ نشانواره و صفحه نمایشی آنتن شبکه پنج سیما، از دیگر اقدامات این شبکه در روزهای 13 تا 17 دی بود. از دیگر موارد قابل اشاره، نمایش نوار مشکی به نشان عزای عمومی و زیرنویس اخبار مهم بود.
سعید اشناب / مدیر شبکه پنج سیما
جمعخوانی قرآنکریم به یاد شهدا
به مناسبت شهادت حاج قاسم سلیمانی، شبکه قرآن و معارف سیما از همان دقایق اولیه انتشار خبر، با قطع برنامههای عادی و تدارک ویژهبرنامههای زنده، به انعکاس پویشهای مردمی در سوگ این سردار آسمانی پرداخت. در ساعات اولیه آسمانی شدن سردار مقاومت، برنامه «سردار آسمانی» بهعنوان ویژهبرنامه زنده شبکه قرآن و معارف سیما به روی آنتن رفت. اجرای تلاوت زنده قرآنکریم با قرائت قاریان بینالمللی و هدیه ثواب این تلاوتها به روح پرفتوح سردار دلها، ارتباط زنده با جامعه قرآنی، حوزویان و مسئولان سیاسی- عقیدتی نیروهای مسلح و همچنین حضور مسئولان نظامی و همرزمان آن شهید و بیان خاطرات و خصوصیات اخلاقی، اجتماعی وی در این برنامه، بهسرعت توانست نظر مخاطبان قرآنی و معارفی تلویزیون را به خود جلب کند. پویش مردمی «ختم جمعی قرآن کریم» برای شادی روح شهدا بهخصوص سردار سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی با شعار «با شهدا عهد میبندیم هر روز با قرائت مصحف شریف با قرآن بمانیم» از دیگر اقدامات این شبکه بود که از همان ساعات اولیه بهصورت گسترده برگزار شد و مورد استقبال بینظیر مردم قرار گرفت. همچنین شبکه قرآن و معارف سیما بهمنظور جریانسازی رسانهای مراسم تشییع باشکوه سردار دلهای ملت، اقدامات درخور توجهی انجام داد. از مهمترین اقدامات این شبکه دراینباره میتوان به پخش زنده چندساعته و همچنین پخش زنده مراسم باشکوه و میلیونی بدرقه، تشییع و تدفین سردار مقاومت از شهرهای کربلا، نجف و کاظمین گرفته تا شهرهای اهواز، مشهد، تهران، قم و کرمان اشاره کرد که بر روی این تصاویر، تلاوتهایی مرتبط با آیات جهاد و شهادت پخش میشد. این تنها اقدام شبکه برای جریانسازی وداع باشکوه ملت غیور و شهیدپرور ایران اسلامی با شهدای مقاومت نبود؛ اجرای طرح «سلام سردار آسمانی» با محوریت ارسال تصاویر و ویدئوهایی از این مراسم توسط مردم و حاضران در مراسم و پخش آنها از قاب تلویزیون و بازنشر در فضای مجازی، شوری وصفناپذیر را به ارمغان آورد. پوشش زنده و کامل سخنرانیها و مراسم گرامیداشت یاد و خاطره شهدای مقاومت، از جایجای ایران اسلامی بهویژه شهرهای اهواز، مشهد، قم و مسجد جمکران را میتوان به این فهرست اقدامات اضافه کرد. تولید و پخش مستند «از تبار خمینی (ره)» و نیز نماهنگهای متنوع و جذاب از فعالیتهای چند دهه فعالیت شهید حاج قاسم سلیمانی، مراسم باشکوه و میلیونی استقبال، تشییع و تدفین و فیلمهای ارسالی دوستداران شهدا از دیگر کشورهای جهان از اقدامات شبکه قرآن و معارف سیما در این ایام بود.
جواد شیخ اکبری / مدیر شبکه قرآن و معارف سیما
شبکه افق، آینهدار جمال سردار دلها
تصمیم به پخش ویژهبرنامههای شهادت سردار سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی با عنوان «انتقام سخت» را نخستین بار رهبر معظم انقلاب در پیام تسلیتشان به کار بردند و فرمودند: «انتقام سخت در انتظار جنایتکاران حادثه دیشب خواهد بود». واژهای کوتاه، اما بسیار گویا که نشاندهنده موضع قاطعانه ایشان و کلیت نظام جمهوری اسلامی در قبال جنایت آمریکاییهاست. به همین دلیل تصمیم گرفتیم با توجه به رسالتی که شبکه افق سیما بر عهده دارد، یعنی صراحت و شفافیت در ترویج گفتمان اصیل انقلاب اسلامی، این موضعگیری را در برنامههای روی آنتن بهدرستی منعکس کنیم. بهعلاوه استفاده از نشانوارهای با همین مضمون در همه برنامهها و تأکید بر واژه انتقام سخت، تکراری است برای همه ما، اعم از مسئولان ارشد نظام تا مردم عادی کوچه و بازار که جمهوری اسلامی در برابر اقدام خصمانه آمریکای جنایتکار کوتاه نمیآید و بهوقت مناسب، انتقامی سخت از مسببان شهادت حاج قاسم سلیمانی خواهد گرفت. پخش زنده مراسم تشییع در شهرهای مختلف عراق و پنج شهر اهواز، مشهد، قم، تهران و کرمان و نیز مراسمیکه به همین منظور در اقصی نقاط کشور برپا شد، اولویت کاری شبکه افق بود؛ ولی محدود به این امر نشد، چرا که وجه تبیینی ماجرا هم برایمان اهمیت داشت. به همین دلیل ویژهبرنامههای تلویزیونی «جهان آرا» و «عصر» و همچنین مجله خبری «عصرانه»، هر روز با محوریت شهادت حاج قاسم سلیمانی و با عنوان کلی «انتقام سخت» روی آنتن رفتند. ازجمله مهمانان ویژهبرنامههای «جهان آرا» در این روزها میتوان به سید حامد موسوی، استاد روابط بینالملل دانشگاه تهران، حجتالاسلام حامد کاشانی، استاد حوزه و پژوهشگر تاریخ اسلام، حجتالاسلام غلامرضا قاسمیان، مدیر حوزه علمیه مشکات و استاد حوزه و دانشگاه و سعدالله زارعی، کارشناس مسائل غرب آسیا و تحلیلگر مسائل سیاسی اشاره کرد. در برنامه «عصر» هم از صحبتهای کارشناسی فؤاد ایزدی، استاد دانشگاه و تحلیلگر مسائل بینالمللی استفاده شد. همچنین در این برنامه شاهد ارتباط اینترنتی با مکس بلومنتال، روزنامهنگار و نویسنده آمریکایی، آلیسون ویر، خبرنگار آمریکایی، جیم دن، دبیر سایت وترلزدی و مایکل مالوف، افسر سابق پنتاگون هم بودیم. برنامه «جهان آرا» که روزهای زوج و با موضوعات مختلف سیاسی، فرهنگی و اقتصادی پخش میشود، در این بازه زمانی هر شب روی آنتن رفت و با حضور کارشناسان مختلف، به ابعاد گوناگون این حادثه و چگونگی انتقام سخت از آمریکا پرداخت. برنامه «عصر» با تهیهکنندگی و اجرای نادر طالبزاده هم به همین مسئله اختصاص یافت و مجله «عصرانه» هم فارغ از زمان پخش همیشگی آن، در فواصل زمانی گوناگون و با حضور کارشناسان و شخصیتهای مختلف سیاسی، فرهنگی و اجتماعی بهصورت مهمان حضوری یا تلفنی، ابعاد مختلف شهادت حاج قاسم سلیمانی را مورد کندوکاو قرار داد. علاوه بر اینها تصاویر مستند زیادی هم از حاج قاسم سلیمانی در آرشیو شبکه موجود بود که در میانبرنامه روی آنتن رفت و برای اولین بار بود که پخش میشد. پخش مستندهایی درباره حضور نیروهای مستشاری ایران در عراق و سوریه برای مبارزه با تروریستهای تکفیری هم در این مدت در دستور کار شبکه افق بود، بهویژه اینکه در انتخاب مستندها، به نقش حاج قاسم سلیمانی هم توجه داشتیم و سعی شد فیلمهایی پخش شود که بهطور مستقیم یا غیرمستقیم، درباره وی و تأثیرش در شکست داعش باشد. در مجموعه برنامههای انتقام سخت، بخشهای مختلفی با حضور هنرمندان سینما و تلویزیون، مستندسازان و فعالان حوزههای اجتماعی و فرهنگی روی آنتن شبکه افق رفت. در میز سینما با اجرای نادر طالبزاده، شاهد حضور هنرمندانی همچون بهروز افخمی، حبیب احمدزاده، داریوش ارجمند و محمدباقر مفیدیکیا و ارتباط تلفنی با سعید راد، رضا میرکریمی و رسول صدر عاملی بودیم. در میز فرهنگی هم زینب ابوطالبی، سمیه ناظری، دختر شهید ناظری و جمعی از فعالان اجتماعی و فرهنگی گردهم آمدند و به گفتوگو درباره تربیت فرزند با فرهنگ مقاومت پرداختند. میز بینالملل هم با اجرا و کارشناسی روحالله رضوی به صحبت با فعالان اجتماعی سراسر دنیا از استرالیا تا آنکارا و نوار غزه اختصاص داشت و در میز مستند با حضور محسن برمهانی، با مستندسازانی همچون وحید چاووش، روحالله رفیعی و عباس مجذوبی گفتوگو شد. اگر بپرسید آیا برنامههای شبکه افق بعد از این مدت به روال عادی خود بازمیگردد یا بنا به رسالتی که بر عهده دارد دنباله ماجرا را خواهد گرفت؟ باید بگویم طبیعی است که برنامههای شبکه افق بعد از اتمام مراسم تشییع و مراسم گوناگونی که برای گرامیداشت یاد و خاطره شهید سپهبد حاج قاسم سلیمانی برگزار میشود، طبق جدول پخش سابق ادامه یابد، ولی بدان معنا نیست که این جنایت بزرگ آمریکاییها را فراموش کنیم؛ بلکه بهتناوب و در قالبهای گوناگون برنامههای تلویزیونی، مستند و گفتوگومحور، این مسئله را دنبال خواهیم کرد. بنابراین شبکه افق در کنار سایر شبکههای تلویزیونی و حتی فراتر از آنها، به بررسی چرایی وقوع این جنایت و همچنین تبعات بینالمللی و منطقهای آن برای آمریکا و متحدانش میپردازد. دعوت از کارشناسان و مسئولان کشوری و لشکری برای حضور در برنامههای شاخص شبکه همچون «جهان آرا» و «عصر»، پیگیری رسانهای ماجرا با بهرهگیری از ظرفیت مجله خبری «عصرانه» و پرداختن به موضوع از طریق مستندها و میانبرنامههای مختلف، برنامهای است که در کوتاه و میانمدت برای شبکه افق سیما تدارک دیده شده است.
جلال غفاری قدیر / مدیر شبکه افق