شبکه اول سیما از سال 1394 برنامه تخصصی «دستپخت» را در جدول پخش عصرگاهی شبکه‌اش قرار داده است. این برنامه با توجه به اوضاع اقتصادی، علاوه بر آموزش غذاهای ارزان، جنبه رقابت و سرگرمی را در دستور کار خود دارد. همین ویژگی‌ها برای داشتن مخاطب وفادار کافی است. برنامه «دستپخت» بااینکه مجری مشهوری مثل برنامه‌های «دورهمی» یا «خندوانه» ندارد، در نظرسنجی سازمان به‌عنوان پربیننده‌ترین برنامه شبکه اول معرفی‌شد.
خبرنگار روابط عمومی رسانه ملی در این گزارش با سید وحید حسینی، مجری و کارگردان و دو سرآشپز معروف این برنامه یعنی الهه سلامی و کامران سروش که داور دستپخت هستند، درباره اهمیت خوراک و نحوه انتخاب شرکت‌کنندگان و تولید برنامه هم‌کلام شده‌است:
«دستپخت» یک حرکت، رسانه و دانشگاه است
سید وحید حسینی مجری، تهیه‌کننده و کارگردان برنامه پربیننده «دستپخت» گفت: ساخت برنامه آشپزی کار سختی است. مخاطب ما در خانه، نه بوی غذا را می‌فهمد و نه عطر و مزه‌اش را؛ بنابراین، دلیلی برای تماشای یک ساعت آشپزی کردن ندارد، برای همین برنامه‌سازان سراغ این دست برنامه‌ها نمی‌روند، چون نمی‌توانند جذابیت ایجاد کنند. «دستپخت» با اضافه کردن جذابیت، حاشیه و آموزش و آنچه برای مردم مهم است، بیننده را پیگیر برنامه می‌کند. مثلاً در نوروز 99 کسانی در «دستپخت» آشپزی می‌کنند که دیدنشان برای مردم جالب است؛ مثل خواهران منصوریان، هنرپیشه‌ها، دوقلوها و کوتاه‌قامت‌ها. تلاش می‌کنیم برنامه‌مان را با موضوعات جانبی جذاب کنیم.
وی با اشاره به تنوع غذایی بالای اقوام ایرانی و گنجاندن آن در برنامه «دستپخت» گفت: تلاش می‌کنیم غذاهای فراموش‌شده اصیل، سنتی و ایرانی را به مردم آموزش دهیم. من تحقیق می‌کنم، کتاب‌های زیادی می‌خوانم و از قدیمی‌ها، سالمندان و بزرگان آن دوره سؤال می‌کنم. این‌ها همه کمک می‌کند غذاهای فراموش‌شده دوباره احیا شود.
مجری «دستپخت» با اشاره به دلایل استقبال مردم از این برنامه گفت: ما تقریباً روزی 15 ساعت برای تولید برنامه زحمت می‌کشیم. به همین دلیل است که کسی به دنبال برنامه آشپزی نمی‌رود یا اگر در همه‌جای دنیا کسی مسابقه آشپزی برگزار می‌کند، خودش در آشپزی سررشته دارد؛ وگرنه نمی‌شود مسابقه آشپزی را این‌گونه مدیریت کرد.
وی در پاسخ به این پرسش که چرا نتوانسته‌ایم سبک زندگی ایرانی را با تولید برنامه‌هایی مثل «دستپخت» بسازیم، تصریح کرد: چون مردم به‌شدت به غذاهای فوری (فست‌فودها) تمایل دارند و به غذاهای ملل بیش‌تر روی خوش نشان می‌دهند. این سبب می‌شود غذاهای ایرانی فراموش شود. اگر دقت کنید غذای خانواده‌ها شده قیمه، قورمه‌سبزی، زرشک‌پلو با مرغ و خورشت کرفس؛ بنابراین، دیگر سراغ غذاهای اصیل منطقه خودشان نمی‌روند. مثلاً اگر سراغ یک نفر در گیلان بروید و بپرسید غورابه یا تیل قاتق چیست، ممکن است اسم این غذاها برایش آشنا نباشد و فقط قدیمی‌ها این غذاها را بشناسند. این سبب شده سبک ایرانی غذاها تغییر کند.
وی افزود: همه تلاشمان این است که غذاهای سنتی ایرانی را احیا کنیم. هم تلاش می‌کنیم در برنامه به مردم آشپزی یاد دهیم و هم از فضای مجازی کمک می‌گیریم تا دستور پخت غذاهای فراموش‌شده را منتشر کنیم.
وی همچنین درباره زمان پخش «دستپخت» و تأثیر آن روی خانواده‌ها توضیح داد: زمان پخش «دستپخت» به‌واسطه حضور در شبکه یک سیما که شبکه‌ای سراسری است، شاید کم‌تر دیده شود، چون این شبکه وظایفش چیز دیگری است. ما در این شبکه متولدشده‌ایم و یقین داریم اگر روزی «دستپخت» مثلاً از شبکه نسیم یا شبکه سه پخش می‌شد، می‌توانست تعداد بینندگانش چند برابر می‌شد. مدیران شبکه یک با ما همکاری می‌کنند و بهترین زمان پخش را که بین خبر 19 و 21 است، به ما داده‌اند، حالا یک جاهایی درگیر مناسبت‌هایی می‌شویم که برنامه‌مان پخش نمی‌شود و مردم در صفحه مجازی ما بابت ساعت پخش بیش‌ترین اعتراض را دارند.
حسینی در پاسخ به این پرسش که با توجه به اوضاع اقتصادی جامعه که مردم نمی‌توانند همه مواد غذایی را تهیه کنند. چه برنامه‌ای برای سفره خانه‌های ایرانی دارید؟ گفت: ما به این ماجرا نگاه دقیقی داشته‌ایم. اگر مسابقات سال 98 را ببینید، قبل از آموزش پخت آن نوع غذا، قیمت تمام‌شده‌اش را برای یک خانواده چهار نفره می‌گوییم. در انتخاب غذاهایمان به همه نکاتی که اشاره کردم، دقت می‌کنیم و قیمت تمام‌شده غذا را هم در نظر می‌گیریم تا غذاها از نظر اقتصادی مقرون‌به‌صرفه باشد.
وی در پایان اضافه کرد: «دستپخت» با همه تلاش گروه بزرگ 100 نفره‌اش خوب دیده نمی‌شود. درست است پربیننده‌ترین برنامه شبکه یک سیماست، ولی بیش از این‌ها باید دیده شویم. ما در سال 98 کاری بزرگ انجام دادیم که رسانه‌ها به آن نپرداختند؛ یعنی شغل ایجاد کردیم، کاری که ربطی به رسانه نداشت. 11 استاد «دستپخت» در برنامه، به جوانان بین 19 تا 25 سال آموزش رایگان دادند و خودمان هم آن‌ها را سر کار بردیم و اشتغال ایجاد کردیم. همین هم دیده نشد و به گوش مسئولان و مردم نرسید. به نظر من همه باید از این حرکت حمایت کنند، چون ما فقط یک برنامه تلویزیونی نیستیم، بلکه «دستپخت» یک حرکت، رسانه و دانشگاه است.
مشکلی به نام حامی مالی
کامران سروش، معروف به «شف کامی» که چند سال است به‌عنوان داور با برنامه پربیننده «دستپخت» همکاری می‌کند از ضبط برنامه ویژه نوروز 99 خبر داد و گفت: مدیریت آشپزی دانشگاه هما را بر عهده دارم و آنجا با دوستی آشنا شدم که روابطی با برنامه «دستپخت» داشت؛ معرفی شدم و همکاری‌ام را آغاز کردم.
این آشپز بین‌المللی یکی از دلایل مهم خود را اثرگذاری روی بهداشت و مصرف انرژی در ایران بیان کرد و توضیح داد: سال‌های اول و دوم برای شرکت‌کنندگان تفکیک زباله و اسراف نکردن و صرفه‌جویی در خرید و... سخت بود، ولی بعدازآن تمام شرکت‌کنندگان دقت و توجه ویژه‌ای به آن کردند.
سروش با اشاره به اینکه یکی از دلایلی که به ایران برگشته، انتقال دانسته‌هایش به هم‌وطنان بوده است تا بتواند اثرگذار باشد، در پاسخ به این پرسش که چه روشی را برای تنوع غذایی در برنامه در نظر گرفته‌اید؟ گفت: غذاها را به دو دسته ایرانی و بین‌الملل تقسیم کرده‌ایم. در زمینه غذاهای بین‌المللی خیلی ضعیف هستیم و فهرست غذا در همه رستوران‌ها مشترک و شبیه هم است. ما این مشکل را در خصوص غذاهای ایرانی هم داریم. کوشیده‌ایم غذاهای فراموش‌شده ایرانی مثل غذاهای دوران صفویه و غذاهای گیلانی را در برنامه «دستپخت» احیا کنیم.
این داور برنامه «دستپخت» تصریح کرد: برای مقرون‌به‌صرفه بودن و تهیه غذا با مواد ارزان و در دسترس خانواده‌ها، در برنامه‌ای به‌جای استفاده از فیله گوساله از گوشت لپ گوساله استفاده کردم که بسیار ارزان است و در ایران شناخته‌شده نیست و نیازمند آگاهی‌رسانی است.
وی درباره نبود برنامه‌های تخصصی آشپزی در رسانه گفت: پیشنهاد می‌دهم شبکه‌های تلویزیونی یک، سه و جام جم از آشپزهای باتجربه بیش‌تر پشتیبانی کنند. ما به‌محض اینکه می‌گوییم می‌خواهیم یک برنامه تولید کنیم فوراً می‌پرسند حامی مالی برنامه چه کسی است؟ برای همین استاندارد تدریس غذایی‌مان پایین است. یک نفر می‌آید از اول تا آخر برنامه تبلیغ قابلمه می‌کند، آن یکی تبلیغ چاقو می‌کند. امثال بنده که حرفه‌ای هستم، نباید پی حامی مالی بگردم تا برنامه تولید کنم. آشپزی هم صنعت و هم هنر است. وقتی کانال‌های تلویزیونی از ما حمایت نمی‌کنند، میزان تعلیمات کسانی که حقشان است که خوب یاد بگیرند و پول کلاس ندارند و حتی اگر بخواهند به کلاس بروند صاحب‌کارشان بیرونشان می‌کند، پایین می‌آید. اگر پشتیبانی باشد و نیاز به حامی مالی نداشته باشیم، می‌توانیم کلاس‌هایی را برگزار کنیم و آشپز به دیگر کشورها بفرستیم. استعداد بچه‌های ما بالاست، ولی تعلیم ندیده‌اند.
کمبود آشپز حرفه‌ای
الهه سلامی‌که به‌عنوان داور برنامه «دستپخت» را همراهی می‌کند، درباره معیارهای انتخاب شرکت‌کنندگان گفت: اوایل شروع «دستپخت» معیارهای ما متفاوت بود و تصورمان این بود که نیروی متخصص در کشور ما زیاد است و تحصیلات حرفه‌ای و سرآشپز بودن و بهره‌مندی از دانش و فن برای ما اهمیت داشت. به‌مرورزمان با مشکل کمبود آشپز حرفه‌ای روبه‌رو شدیم چون قبل از «دستپخت»، آشپزی، شغلی حاشیه‌ای بود و پدر و مادرها اجازه نمی‌دادند فرزندانشان این شغل را انتخاب کنند، اما اکنون برنامه مشکلات اولیه را ندارد و اهدافش تغییر کرده است.
سلامی دلیل استقبال بینندگان را جدی بودن «دستپخت» دانست و افزود: معتقدم در گذشته برنامه ما پربیننده‌تر بود و متأسفانه ناخواسته به دلیل مشکلات مالی دچار تبلیغ زدگی شدیم. این موضوع، مخاطب را خسته می‌کند.
وی اضافه کرد: به نظرم توفیق «دستپخت» در تنوع غذاهاست؛ هرسال با برنامه‌ها، آدم‌ها و مشکلات جدیدی می‌آید و علاوه بر آن، برنامه شادی برای عید است و همه دست‌به‌دست هم می‌دهیم که برنامه خوب و موفقی شود.
سلامی تصریح کرد: ما سعی کرده‌ایم غذاهای قدیمی و سنتی را آموزش دهیم که خیلی از آن‌ها فراموش شده‌اند و با توجه به وضعیت اقتصادی سعی داریم از سبزی‌ها و غذاهای بدون گوشت به دلیل ارزان بودن استفاده کنیم، ولی مردم ما بیش‌تر غذای فوری سفارش می‌دهند. عوامل دستپخت علاقه دارند این روند ادامه پیدا کند و این فرهنگ در جامعه شکل بگیرد و صرف‌نظر از غذا، نیروهای متخصص تربیت شود.