شبکههای برونمرزی در سالهای اخیر بارها دچار قطعی فرکانسهای ماهوارهای شدهاند. اگر دفعات قبل به علت شیطنتهای دولتهای غربی اعمال میشد، این بار داستان فرق میکند و شاهد قطع فرکانسهای شبکههای بینالمللی به علت انباشت بدهیهای ارزی هستیم. با این اوصاف همانگونه که پیمان جبلی، معاون برونمرزی در روزهای اخیر عنوان کرده، تا چند ماه دیگر تمام شبکههای برونمرزی سازمان درگیر مشکلات مشابه الکوثر، سحر اردو و رادیو دری خواهند شد و لابد باید عرصه نبرد رسانهای را به جبهه دشمنان واگذار کنند. به نظر میرسد برای حلوفصل همیشگی این موضوع، یک بار دیگر به حرکت جهادی و انقلابی دلسوزان کشور نیاز داریم تا این قطار افسار گسیخته سر جایش برگردد. در این گزارش سعی کردهایم گفتههای صاحبنظران این بخش را منعکس و تبعات این گرفتاری را یک بار دیگر گوشزد کنیم.
به گزارش روابط عمومی رسانه ملی، محمدحسن نوروزی، مدیرکل رادیوهای شبهقاره و شرق آسیای معاونت برونمرزی با ابراز تأسف از قطع شدن فرکانسهای این رادیو گفت: ما پیش از این هشدارهای متعددی دادیم که اگر فرکانسها قطع شود، چه ضرر و زیانی را متحمل خواهیم شد، ولی متاسفانه نهادهای دستاندرکار تخصیص و تزریق بودجه ارزی به صداوسیما این موضوع را جدی نگرفتند و ترتیب اثری ندادند. جالب است که میگویند ما مشکل ارزی نداریم اما در عمل به سبب مشکلات عدمتخصیص باید شاهد قطع فرکانسی رسانههایمان باشیم.
وی در ادامه افزود: در چنین اوضاعی و بعد از آنکه چهار دهه حضور فرهنگی و دیپلماسی رسانهای ایران را در افغانستان حفظ کردیم و در دل پایگاه منطقهای آمریکا، انس و نزدیکی دو ملت ایران و افغانستان را منشأ برنامهسازی و فعالیت رسانهای قرار دادیم، به یکباره و آسانی، سنگر فرهنگی خود را از دست میدهیم که به هیچوجه قابل توجیه نیست؛ چرا که قطعاً رسانههای معاند جای خالی ما را پر خواهند کرد و طبیعی است که این رسانهها مصالح مردم افغانستان و منطقه را نخواهند خواست. نورزوی گفت: مرز طولانی ما با افغانستان، حوزه تمدنی چندین و چندساله بین دو کشور و همچنین تاکیدات مقام معظم رهبری بر حفظ ارتباط و انسجام با جهان اسلام و دفاع از مظلومان وظیفه رسانه ملی را سنگینتر کرده است. حال در این وانفسای جنگ رسانهای با استکبار جهانی و معاندان جمهوری اسلامی، قطع شدن ارتباطهای رسانهای ما با جهان پیرامون، پیامدهای ناگواری برای ما و ناامیدی برای مخاطبان ایجاد خواهد کرد. یقیناً اگر ما در این زمینه سهلانگاری کنیم، رسانههای دیگری جای ما را پر و علیه جمهوری اسلامی فعالیت میکنند.
رسالت والای شبکههای برونمرزی
عباس مقتدای خوراسگانی، نماینده اصفهان در دوره نهم و یازدهم مجلس با طرح این موضوع که رسالت شبکههای برونمرزی جمهوری اسلامی ایران فراتر از رسالت شبکههای معمولی فعال جهانی بینالمللی یا محلی و ملی است و این رسانهها دارای ارزشهای ذاتی هستند، گفت: این شبکهها حامل پیام نظام جمهوری اسلامی و انقلاب اسلامیبرای جهانیان هستند. یکی از رسالتهای انقلاب اسلامیکه در قانون اساسی به آن اشاره شده، وظیفه هدایتگری و رهبری فکری مستضعفان جهان و سایر ملل عالم است. دولت جمهوری اسلامی ایران باید به سوگندی که برای عمل به قانون اساسی خورده، پایبند باشد و شخص رئیسجمهور باید به این رسالت خویش به نحو شایسته عمل کند. وی گفت: بدهیهای انباشتهای که به دنبال آن شبکهای از فعالیت محروم یا در روند کارش اخلال ایجاد میشود، نشاندهنده بیتوجهی به رسالتی است که دولت مطابق قانون اساسی داشته است.
گروکشی بودجه شبکههای برونمرزی خیانت است
اسماعیل قدیمی، استاد ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی، نقش شبکههای برونمرزی را به دلیل اهمیت زیاد رسانههای همگانی در تأثیر بر افکار عمومی و نیز دیپلماسی رسانهای، بسیار مهم توصیف کرد و افزود: شبکههای برونمرزی هر کشوری خط مقدم تعاملات دوستانه یا خصمانه با کشورهای دیگر هستند و جهان امروز را کشورهای مشهور به جوامع اطلاعات هدایت میکنند و هیچ پیروزی و شکستی را نمیتوان بدون نقش منحصربهفرد رسانههای همگانی چه در داخل و چه خارج تصور کرد. امروزه، بهترین راه توفیق رسانههای همگانی حفظ استقلال حرفهای آنهاست. گروکشی رسانهها در فضای بینالمللی از سوی نیرویهای اجتماعی و حتی اپوزیسیون خیانت تلقی میشود. همه نیروهای کشور باید در مواجهه با قدرتهای بینالمللی متحد باشند و اصل لزوم همافزایی را در جریان اطلاعات برونمرزی درنظر بگیرند. بنابراین، با پذیرش این حقیقت که فقدان یک رسانه میتواند به توان آفندی و پدافندی جبهه مقاومت در عرصه تعیینکننده تبلیغات آسیب وارد کند، باید درصدد جبران این کاستی بود.
قطعیهای کوتاه مدت، رابطه با مخاطب را تخریب میکند
علیرضا چابکرو، پژوهشگر حوزه ارتباطات و رسانه با اشاره به اهمیت شبکههای برونمرزی در فضای بینالمللی تاکید کرد: هیچ رسانهای در دنیای امروز بدون حمایت مالی نمیتواند روی پای خودش بایستد.
شبکههای برونمرزی به خصوص پرستیوی و العالم ضریب نفوذ بالایی میان مخاطبان خود دارند و مشکلاتی مانند محدودیت و قطع مکرر آنها از شبکههای ماهوارهای، نوعی بار روانی منفی به وجود میآورد. شاید قطع برنامههای این شبکه از ماهواره یوتل ست برای کشورهای عرب غرب آسیا و شمال آفریقا در کوتاهمدت تأثیر چندانی بر جبهه رسانه مقاومت نگذارد، ولی در میانمدت و بلندمدت اثرگذار خواهد بود. شبکههای برونمرزی نباید قربانی سیاسیکاری و گروکشیهای داخلی شوند.
وقت در اختیار داشتن یک ماهواره ایرانی، فرا نرسیده است؟
سیدعبدالمجید زواری مدیر اندیشکده روابط بینالملل با تاکید بر اینکه شبکههای برونمرزی ایران بازوی رسانهای ما به شمار میآیند، گفت: این اقدام شرکت یوتلست را در قطع پخش ماهوارهای شبکه الکوثر با توجه به روابط نزدیک فرانسه و رژیم صهیونیستی، میتوان نوعی خوشخدمتی شرکت فرانسوی برای جلب رضایت صهیونیستها و محدود کردن قدرت رسانهای ایران و جبهه مقاومت در منطقه ارزیابی کرد (که فرصت آن عمداً یا سهواً از سوی نهادهای داخلی فراهم شده است). با این حال، تجربه نشان داده که پس از هر محدودیتی، نهایتاً متخصصان ایرانی با تکیه بر دانش نیروهای بومی، توانستهاند نیازهای خود را در داخل تأمین کنند و به خودکفایی برسند. در این موضوع خاص هم با توجه به پیشرفتهای فضایی کشور، نهایتاً باید یکبار برای همیشه با تکیه بر نیروهای بومی نسبت به ساخت ماهوارههای بومی و رفع وابستگی به غرب اقدام کرد. در صورت تحقق چنین موضوعی عملاً ایران و جبهه مقاومت به راحتی میتوانند شبکههای رسانهای خود را بدون محدودیت و مزاحمت واسطههای غربی فعال کنند.
رسانههای برونمرزی جناحی نیست
حنیف غفاری، کارشناس روابط بینالملل و روزنامهنگار با تاکید بر اهمیت شبکههای برونمرزی همچون پرس تیوی، العالم و... به عنوانی موضوعی فراجناحی گفت: بحث فراجناحی بودن موضوع کاملاً محرز است. شبکههای برونمرزی نه ذیل یک حزب و جناح خاص فعالیت میکنند و نه تأمینکننده اهداف یک گروه خاص در کشور هستند.
اینها بر اساس منافع ملی کشور و بر اساس نیازهای راهبردی ما در مقابله با دشمنانمان در منطقه فعالیت میکنند. لذا نگاه دولت و نهادهای اجرایی به این مسئله باید نگاهی کاملاً فراجناحی باشد و از اهمیت نقش شبکههایی مثل العالم، الکوثر، هیسپان تیوی، پرس تیوی و... در عرصههای بینالمللی آگاه باشند. زمانی که نهادهای اجرایی، این نقشآفرینی را نادیده بگیرند، دیگر نمیتوان انتظار داشت این رسانهها به وظیفه اصلی خودشان به خوبی عمل کنند.
شبکههای برونمرزی نیازمند بودجه مستقلاند
داوود نعمتی انارکی، عضو هیئت علمی دانشکده صداوسیما گفت: شبکههای برونمرزی بر مبنای طرحی که سالهاست دربارهاش صحبت میشود، باید به عنوان رسانههای مستقل در نظر گرفته شوند و امکانات و بودجه مستقل و جداگانه برایشان لحاظ شود.
این مدرس ارتباطات افزود: از آنجا که پوشش شبکههای برونمرزی، جهانی است و این شبکهها میخواهند پیامشان را به علاقهمندان و دوستداران انقلاب و نظام اسلامیبرسانند، باید به صورتی ویژه به آنها نگاه کرد و درگیر مسائل و مشکلاتی همچون کمبودهای مالی و بودجهای، فنی، فناورانه و نیروی انسانی ماهر نباشند.