آخرین کارگروه تخصصی از همایش «رسانه ملی و تبلیغات بازرگانی» بیشتر به موضوع کودکان و تبلیغات بازرگانی اختصاص یافت.
به گزارش روابط عمومی رسانه ملی، نشست مدیریت این کارگروه تخصصی بر عهده دکتر رضا پورحسین، دانشیار دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران بود.
در ابتدای این نشست حانیه ذاکری‌نیا مقاله خود را با عنوان «پیشنویس پیشنهادی مقررات لایحه تبلیغات تجاری در رسانه‌ها و فضای مجازی» ارائه داد. وی گفت: مقررات مربوط به تبلیغات بازرگانی بسیار پراکنده نگاشته شده است و این قوانین بعضا موردی بوده و حتی مطرود شده است. از جمله مقرراتی که وجود دارد می‌توان به مجموعه مقررات و ضوابط تولید و پخش آگهی‌های رادیویی و تلویزیونی اشاره کرد. نکته‌ای که مهم است این است که با قوانین موجود نمی‌توانیم تمام مسائل مربوط به آگهی‌ها را پوشش بدهیم به علاوه این که نهاد نظارتی هم برای این نظارت بر اجرای این قانون تعریف نشده است.
وی اضافه کرد: در این مقاله معرفی یک نهاد نظارتی پیشنهاد شده است که نامش مرکز نظارت و رسیدگی به تخلفات تبلیغاتی است. این نهاد درون سازمان صوت و تصویر فراگیر باید تشکیل شود و مرجعی برای رسیدگی به شکایات مردمی‌باشد.
ذاکری نیا با اشاره به بعضی مقررات در محتوای تبلیغات بازرگانی در صداوسیما و با تاکید بر رعایت حقوق کودکان در تبلیغات بازرگانی گفت: کودکان نباید هدف مستقیم تبلیغات قرار گیرند و آرامش کودک نباید برهم بریزد. این تبلیغات نباید باعث بدآموزی در کودکان شود که چنین موضوعی قطعا تاثیر روانی منفی بر او به جای می‌گذارد. از این منظر صدا و سیما وظایفی اختصاصی در برابر تبلیغات‌های بازرگانی برعهده دارد؛ اولا رسانه ملی باید تلاش کند تا با بالا بردن سواد رسانه‌ای مخاطب، به او کمک کند تا تبلیغات گمراه‌کننده را تشخیص دهد. همچنین باید عقل و منطق مخاطب هدف گرفته شود و نباید از احساسات او سوء استفاده کرد.
دکتر سیاوش صلواتیان، استادیار دانشگاه صدا و سیما دیگر سخنران این جلسه بود و مقاله خود را با عنوان «مطالعه بازنمایی کودکان در تبلیغات بازرگانی و تطابق آن با قوانین مرتبط در صدا و سیما» ارائه داد.
صلواتیان در این نشست گفت: در این مقاله، قوانین موجود را با تبلیغات‌هایی که کودکان در آنها حضور دارند، مقایسه کرده‌ایم. همانطور که می‌دانید کودکان حساس‌ترین و آسیب‌پذیرترین قشر هستند و از این منظر سراغشان رفته‌ایم. واقعیتی وجود دارد و آن هم این است که کودکان، مخاطب بی‌سلاح‌تری در برابر تبلیغات هستند. آنان به واسطه تاثیرپذیری و تاثیرگذاری بسیار بیشتر بر والدین خود، سوژه‌های بسیار خوبی برای شرکت‌های تبلیغاتی هستند و حضورشان در تبلیغات تلویزیونی نیز جنبه عاطفی ایجاد می‌کند.
وی با اشاره به مورد مطالعاتی در این تبلیغات گفت: 20 تبلیغ پخش شده از رسانه ملی در سال‌های 1397 و 1398 را نمونه‌گیری کرده و بررسی کردیم. از طرف دیگر، سراغ قانون تبلیغات رفتیم. در این قانون، 81 بند وجود دارد و بندهای 64 تا 81 آن اختصاصاً در مورد کودکان است. برای مثال در یکی از بندها می‌خوانیم که تبلیغات نباید موجب زودباوری و بدآموزی در کودکان شود اما جالب است که بیشترین موردی که در تبلیغات نقض شده است، همین بند است.
صلواتیان با اشاره به نتایجی که از تحقیقات خود گرفته است، گفت: ما به این نتیجه رسیدیم که عدم تطابق با قوانین را داریم. بر همین اساس، بیشتر پیشنهادات ما در این مقاله از جنس نظارت است. معتقدم که نیاز به فرآیند بازطراحی قوانین داریم و حتی باید به این سمت برویم که نظارت‌ها را چند جانبه کنیم. علاوه بر این، بسیار خوب است که از مردم بخواهیم در حوزه نظارت بر پیام‌های تبلیغاتی فعالیت کنند.
سومین مقاله این کارگروه با عنوان «بررسی تطبیقی الگوهای درآمدزایی در رسانه‌های خدمات عمومی جهان» توسط سیدمحمدحسین میرهاشمی از دانشگاه علامه طباطبایی ارائه شد. او گفت: در این مقاله به دنبال الگوهای درآمدزایی برای صدا و سیمای جمهوری اسلامی هستیم. در بین پژوهش‌هایی که تاکنون صورت گرفته است، جای الگوهای بین‌المللی بسیار خالی بود و بر همین اساس سراغ تجربه‌های بین‌المللی رفتیم. همانطور که می‌دانید رسانه خدمت عمومی ملزم به این است که از نفع عمومی دفاع کند و اگر در دام معارض با نفع عمومی قرار گیرد، مخاطب خود را از دست می‌دهد. حال سوالی وجود دارد و آن هم این است که آیا می‌توانیم با رعایت نفع عمومی تبلیغات هم داشته باشیم؟ در حقیقت هم منابع مالی را تامین کنیم و هم در دام معارض با نفع عمومی قرار نگیریم؟
وی با اشاره به تامین منابع مالی در دیگر رسانه‌های جهان گفت: مدل‌های مختلفی برای تامین منابع مالی در رسانه‌های دنیا وجود دارد. بودجه دولتی، تبلیغات، جواز رسانه، حق اشتراک و ... از جمله همین مدل‌هاست. خیلی از این مدل‌ها برای ما بیگانه است و تاکنون حتی سراغش هم نرفتیم.
میرهاشمی‌با اشاره به مقاله خود گفت: در این مقاله شیوه‌های تامین منابع مالی در سه رسانه مهم جهان یعنی CBC کانادا، ARD آلمان و NHK ژاپن را بررسی کردیم. با بررسی که در سه رسانه مذکور داشتیم به این نتیجه رسیدیم که NHK ژاپن 100 درصد منابع مالی خود را از طریق جواز رسانه تامین می‌کند و تبلیغات در آن ممنوع است. همچنین در ARD آلمان 86 درصد منابع از طریق جواز رسانه تامین می‌شود و در کنار آن تبلیغات محدودی وجود دارد. CBC نیز به صورت مداوم سیاست‌گذاری خود را تغییر می‌دهد.
این پژوهشگر با اشاره به پیشنهادات مقاله خود گفت: در این پژوهش به صدا و سیما پیشنهاداتی کرده‌ایم. اولا تبلیغات محدود شود و از ظرفیت‌های دیگری برای تامین منابع مالی بهره‌برداری شود. همچنین رسانه ملی باید به عنوان یک حق شهروندی برای افزایش کیفیت زیست شهری مطرح شود تا مردم برای خرید جواز رسانه آن تمایل نشان دهند. همچنین باید از ظرفیت‌های برون مرزی بهره‌برداری بیشتری صورت گیرد.
در این کارگروه تخصصی رضا سربخش نیز مقاله خود با عنوان «ظرفیت‌های بیان گرافیک متحرک در پیام‌های بازرگانی» را ارائه داد.
رضا پورحسین در انتهای این کارگروه نکاتی را مطرح کرد و گفت: تبلیغات موضوعی کاربردی در رسانه است، به ویژه اینکه اکنون در گذار فرهنگی هستیم. در این همایش موضوعات بسیار مهم و دغدغه‌های اصلی مطرح شد و نقد و بررسی‌های کاربردی را شاهد بودیم. در منشوری که در اختیار شرکت‌کنندگان قرار گرفته است، مجموعه‌ای از این دغدغه‌های انسانی در حوزه تبلیغات را می‌بینیم که به نظرم باید این موضوعات با رئیس محترم رسانه ملی مطرح شود.
وی با اشاره به مقالاتی در خصوص حقوق کودکان در پیام‌های بازرگانی گفت: دقت کنید که ما اجازه نداریم بدون اجازه وارد دنیای کودکان شویم. دنیای ذهنی آنان دنیای متفاوتی با بزرگسالان است. در یکی از اظهارنظرها درباره روانشناسی کودک گفته می‌شود: «کودک، کودک است و مینیاتور بزرگسالان نیست؛ ذهن او متفاوت است و نمی‌تواند نمونه‌ای کوچک از افراد بزرگسال باشد» متاسفانه تبلیغات در کشور ما در سایه اقتصاد جمع شده است در حالی که ذاتش این نیست و از این منظر دچار پارادوکس هستیم. متاسفانه در این بین دغدغه‌مند کودکان نیستیم و خیلی راحت به این موجود بی‌دفاع تحکم کرده و بدون اجازه وارد دنیای او می‌شویم.
دکتر پویا، دبیر علمی همایش «رسانه ملی و تبلیغات بازرگانی» در پایان گفت: این همایش دو روزه به پایان می‌رسد و امیدوارم این حرکت ادامه‌دار باشد. این همایش اولین گام برای رد و بدل کردن اطلاعات و نقطه نظرات بین اندیشمندان و اساتید بود و امیدواریم از نتایج این همایش برای اینکه ادبیات نظری بهتری در حوزه تبلیغات بازرگانی سازمان داشته باشیم، استفاده شود.