برنامه«راهنمای هنری ایران» از جمله برنامه‌های موفق در شبکه پرس‌تی‌وی است که به شکل اختصاصی به انعکاس رخدادهای هنری در ایران و تفسیر و تحلیل آن‌ها می‌پردازد؛ برنامه‌ای که هم کارکرد خبری و اطلاع‌رسانی دارد و هم کارکرد تحلیلی و آگاهی بخشی که به غیر از مخاطبان برون مرزی، برای علاقه‌مندان هنر در داخل ایران هم میتواند جذاب و تماشایی باشد.
به گزارش روابط عمومی رسانه ملی، این برنامه توانمندی‌های ایران را هم در حوزه هنری و هم با زبان هنری برای مخاطبان برون مرزی تبیین و ترسیم می‌کند. برای شناخت بیش‌تر با این برنامه با ضحی شهریاری، تهیه کننده «راهنمای هنری ایران» و گلنار فرنودی یکی از مجریان این برنامه گفت‌وگو کرده‌ایم.
شهریاری درباره طرح و فکر اولیه این برنامه چنین توضیح می‌دهد: معمولا طرح و فکر اولیه برنامه را خودم پیشنهاد می دهم، ولی این اولین کاری است که به سفارش شبکه تهیه‌اش کرده‌ام. با توجه به اینکه در رشته هنر تحصیل کرده‌ام و ماهیت این برنامه هم هنری بود، سفارش ساخت آن به من توصیه و واگذار شد. واقعیت این است که حجم برنامه‌هایی با محوریت هنر در شبکه پرس تی وی با توجه به ماموریت‌های شبکه از برنامه‌های سیاسی و اجتماعی کم‌تر است و جای چنین برنامه‌ای واقعا خالی بود. آنچه مورد نظر شبکه بود، ساخت برنامه‌ای درباره هنرمندان ایرانی بود. چون ما برنامه‌هایی داشته‌ایم که درباره هنر ایران و مسائل مرتبط به آن تولید می‌شده، مثلا برنامه‌ای درباره قالی‌بافی یا صنایع دستی و هنرهای بومی و محلی ایرانی. در برنامه «ایران» پرس تی وی می توانید ردپای هنر ایرانی را جست‌وجو کنید، ولی رویکرد برنامه «راهنمای هنری ایران» معرفی هنرمندانی است که کار بین‌المللی میکنند و در واقع سطح و کلاس هنری کار آنان فرامرزی است و مخاطبانی جهانی دارند.
تلاش برای نمایش جهانی هنر ایرانی
او ادامه می دهد: البته تاکید بر این بود که این برنامه تا جایی که میتواند رویدادمحور باشد و به سراغ جشنواره‌ها یا رخدادهای هنری بین المللی برود که هنرمندان ایرانی در آن سهم و نقشی دارند. در واقع ما در این برنامه تلاش می‌کنیم تا نشان دهیم هنر ایرانی محدود به مرزهای داخلی نیست و از مرزهای جغرافیایی فراتر رفته و در سطحی جهانی تجلی دارد. خوشبختانه ما شاهد توفیق هنر و هنرمندان ایرانی در عرصه‌های مختلف در سطح بین المللی هستیم که شاید خیلی‌ها از آن آگاهی نداشته‌باشند و این برنامه می تواند پنچره‌ای باشد برای تماشا و دیده‌بانی درخشش هنرمندان ایرانی در عرصه بین المللی.
ملاک‌های ما برای انتخاب هنرمندان
تهیه‌کننده برنامه «راهنمای هنری ایران» در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا فقط فعالیت هنرمندان ایرانی در جشنواره‌های خارجی مورد نظر است یا به جشنواره‌های داخلی هم می‌پردازید، تشریح می‌کند: اگر جشنواره و رویدادی بین‌المللی در حوزه هنر در داخل ایران هم باشد، حتما آن را پوشش می‌دهیم؛ البته هدف ما صرفا جشنواره‌ها نیست، بلکه خود هنرمندان ایرانی هستند که ممکن است در جشنواره‌ای حضور پیدا نکنند، ولی دامنه فعالیت آن‌ها و آثارشان از مرزهای داخلی فراتر رفته و به نوعی هنرمند بین‌المللی محسوب می‌شوند، مثل کسانی که اثر پویانمایی «آخرین داستان» را ساخته اند که به اسکار 2020 راه یافته است. همچنین کسانی که موضوع و نگاه ایرانی را در مضمون اثرشان برجسته کرده‌اند و قرار است محصول هنرشان در یک رویداد هنری بین‌المللی به نمایش درآید.
شهریای می‌افزاید: قطعا این مسئله و هنرمندان آن برای ما موضوعیت دارد و به آن می‌پردازیم. مثلا درباره «آخرین داستان» باید بگویم که این اثر هنری هم بر محور یک قصه و شخصیت‌های ایرانی ساخته شده که با بهره‌گیری از شاهنامه به عنوان یک اثر هنری ماندگار در ادبیات فارسی، قابلیت جذب مخاطبان جهانی را پیدا کرده و در عرصه‌های جهانی موفق بوده و مورد توجه قرار گرفته‌است. موضوعاتی از این دست اولویت ما در برنامه «راهنمای هنری ایران» است که من به عنوان نمونه از آن صحبت کردم. در واقع ما به سراغ هنرمندانی می‌رویم که توانسته‌اند به زبان بین الملل با مخاطب سخن بگویند و توانایی جذب مخاطبان بین‌المللی را داشته‌اند.
او اضافه می کند: تاکید من بر رویدادمحوری به خاطر این است که آثار این هنرمندان در جشنواره‌های جهانی به عنوان یک رویداد هنری عرضه می شود و به خود آن جشنواره و ماهیت آن‌ها هم اشاره می‌شود. اگر هنرمندی در یکی دو هفته گذشته جایزه بین‌المللی کسب بکند، به خصوص اگر در جشنواره معتبری باشد، تمام تلاشمان را به کار می‌گیریم گروه خبری‌مان را به کشوری که جشنواره در آن برگزار شده اعزام کنیم تا رویدادهای جشنواره را پوشش دهند و برای ما بفرستند.
پیش‌کسوتان عرصه‌های هنری از اهمیت ویژه ای برخوردارند
تهیه‌کننده برنامه «راهنمای هنری ایران» تشریح کرد: اگر جشنواره‌ای در داخل ایران برگزار شود که در آن از پیش‌کسوتان عرصه‌های هنری قدردانی شود، به دلیل اهمیت و جایگاه آن فرد و به عنوان یک چهره شاخص در بین هنرمندان ایرانی مورد توجه برنامه ما قرار می‌گیرد و آن را پوشش می‌دهیم. اگر هم خود آن هنرمند در برنامه حضور داشته باشد با او مصاحبه و در برنامه پخش می‌کنیم. اگر هم پیش‌کسوتی حضور نداشته باشد و مثلا بعد از مرگش برای او بزرگداشت گرفته شود، ما از طریق موشن‌گرافی به آن می‌پردازیم و شخصیت و آثار او را معرفی می‌کنیم. واقعیت این است که برای ما پیش‌کسوتان عرصه‌های هنری از اهمیت ویژه ای برخوردارند و یکی از دغدغه‌های برنامه ما پرداختن به آن‌ها و معرفی آنان به مخاطبان جهانی است. البته در وضعیت کنونی شیوع بیماری کرونا، برنامه ما هم با تغییرات و محدودیت‌هایی روبه‌رو شده‌است.
انعکاس درخشش هنرمندان ایرانی در رویدادهای بین المللی
از شهریاری می‌پرسیم وقتی هنرمندی ایرانی در جشنواره‌های بین‌المللی می‌درخشد و جایزه می‌گیرد و در واقع به چهره ای شناخته شده برای جهانیان بدل می‌شود. برخی مواقع هم ما با هنرمندان ایرانی مواجه می‌شویم که خارج از ایران زندگی میکنند که برخی از آن‌ها شهرت دارند و خیلی‌هایشان هم ممکن است شناخته شده نباشند. شما به این دسته دوم از هنرمندان هم می‌پردازید، می‌گوید: برای ما هنرمندی که در سطح بین المللی فعالیت می‌کند، در اولویت است. ممکن است فعالیت او در یک جشنواره بین المللی داخل ایران باشد مثل جشنواره جهانی فجر که ما آن را پوشش می‌دهیم. همچنین اگر هنرمندان ایرانی در جشنواره‌های خارج از ایران به ویژه جشنواره‌های شناخته شده و معتبر مثل جشنواره کن حضور داشته باشند، خبرنگاران برون مرزی ما اخبار آن جشنواره را رصد میکنند و پوشش می‌دهند و با هنرمندان ایرانی شرکت کننده در آن جشنواره گفت‌وگو میکنند. قطعا اگر میزان و اهمیت توفیق این هنرمندان بیش‌تر باشد، سهم بیش‌تری در پرداخت و بازتاب رسانه‌ای آن خواهند داشت.
پویایی و طراوت در تولید
برنامه «راهنمای هنری ایران» برنامه‌ای پویاست. به این معنا که دائم رویداهای هنری را رصد می‌کند و موضوعات مورد نظر خود را از درون آن انتخاب می‌کند. تهیه‌کننده برنامه عنوان می‌کند: ما مدام اخبار هنرمندان ایرانی را توسط تیم خبری برنامه رصد می‌کنیم. می‌توانم ادعا کنم تقریبا هر هفته اخبار مربوط به جشنواره‌ها و رویداهای هنری را رصد می‌کنیم و سوژه‌ها به شکل هفتگی مشخص می‌شود. در واقع محتوای برنامه ما از نوع قابل تولید و ذخیره سازی برای پخش در آینده نیست و به اصطلاح به سراغ موضوعات داغ و تازه می‌رویم.
شاید این گفته شهریاری به این معنا باشد که رویکرد تاریخی و باستان شناسی به مقوله هنر و هنرمندان در برنامه «راهنمای هنری ایران» وجود ندارد. یعنی برنامه به سراغ رخدادها و افتخارات هنری در گذشته نمی‌رود و جریان روز هنر ایران را رصد می‌کند. او اضافه می‌کند: ما به دنبال جریان روز هنری در ایران می‌رویم، ولی با توجه به اینکه پیشینه هنر و هنرمندان برای ما اهمیت دارد اگرچه به سراغ تاریخچه آن هنر نمی‌رویم به سراغ پیش‌کسوتان آن هنر می‌رویم که ممکن است در گفت‌وگوهای خود ارجاعی به روند تاریخی فعالیت خود داشته باشند.
او خاطرنشان می‌کند: همه هنرها می‌توانند موضوع محوری برنامه «راهنمای هنری ایران» قرار بگیرند، ولی در جامعه امروز به دلیل جذابیت و فعالیت‌های گسترده‌ای که در هنرهای نمایشی وجود دارد، این عرصه، خبرسازتر است و ممکن است سهم بیش‌تری از برنامه را به خود اختصاص دهد و تعداد موضوعات در این حوزه بیش‌تر باشد.
برنامه‌ای برای مخاطب عام و علاقه‌مندان هنر
شهریاری درباره طیف مخاطبان برنامه هم توضیح داد: همیشه در برنامه‌سازی، شعارم این است که برنامه را باید طوری ساخت که مخاطب عام بفهمد و مخاطب خاص بپسندد. یعنی هم مخاطبان اهل هنر از تماشای برنامه لذت ببرند و هم مخاطبان عام بتوانند با آن ارتباط برقرار کنند و آن را بفهمند. رویکرد من در برنامه «راهنمای هنری ایران» هم مبتنی بر همین نگرش است و امیدوارم در عمل هم این اتفاق افتاده‌باشد.
در رویکردی که به آن اشاره کردید آیا نگاه تحلیلی هم وجود دارد یا بیش‌تر به کارکردهای اطلاع رسانی و خبری آن اهتمام داشته‌اید؟
نگاه و رویکرد تحلیلی به برنامه و موضوعاتش عمق می‌بخشد، ولی با توجه به ساختار و زمان محدود برنامه خیلی امکان پرداختن تحلیلی به موضوع را نداریم، منتها برنامه محمل خبر صرف هم نیست. مثلا وقتی با یک هنرمند گفت‌وگو می‌کنیم می‌توان ردپای تحلیل و نظر را هم درباره موضوع پیدا کرد؛ البته نه مثل یک برنامه تخصصی و کارشناسی. هدف این برنامه این است که مخاطب برون‌مرزی با هنر و هنرمند امروز ایرانی آشنا شود و ما هم تلاش می‌کنیم امکان این شناخت را برای مخاطب فراهم کنیم.
تجربیات و تخصص هنرمندان جوان ایرانی را منعکس می‌کنیم
گلنار فرنودی متولد 1366 و یکی از مجریان برنامه «راهنمای هنری ایران» شبکه پرس تی وی است. او مدرک کارشناسی فیزیک از دانشگاه صوفی راضی زنجان دارد و دوره کارشناسی ارشد نجوم دانشگاه سمنان را نیمه کاره رها کرده‌است. این مجری تلویزیون می‌گوید که بسیار اتفاقی وارد دنیای رسانه شده و به توصیه پدرش که مترجم هم‌زمان و گوینده سابق رادیو انگلیسی معاونت برون مرزی صداوسیما بوده، کار در رسانه را برگزیده است.
فرنودی از نحوه ورود خود به دنیای رسانه می‌گوید: اواخر سال 90 به توصیه پدرم در معاونت برون‌مرزی آزمون ترجمه دادم که هم‌زمان آزمون صدا هم از من گرفته شد. پس از مدتی کوتاهی در شبکه آی فیلم آزمون تصویر نیز از من گرفته شد و وارد این حیطه شدم. پس از قبولی در آزمون صدا و تصویر مدت پنج ماه دوره‌های فن بیان و بدن را گذراندم و اولین همکاری‌ام را با اجرای برنامه «شما و آی فیلم» در شبکه آی فیلم آغاز کردم.
او ادامه داد: اواسط سال ۹۳ همکاری خود را با شبکه پرس تی وی و برنامه «ایران» آغاز کردم. بعد از دو سال هم به لطف خدا و حمایت دوستان به عنوان مجری خبر ورزشی انگلیسی پرس تی وی فعالیت می‌کردم که به مدت یک سال در این حوزه فعال بودم و تجربه بسیار ارزنده‌ای بود. البته بعد از شیوع ویروس کرونا از بخش خبر جدا شدم و مدتی به فعالیت در حوزه صداگذاری و زبان‌گردانی فیلم و سریال و پویانمایی پرداختم. «راهنمای هنری ایران» نیز آخرین کاری است که برای پرس تی وی اجرا کرده‌ام.
دو سال تلاش خستگی ناپذیر
او درخصوص ویژگی‌های اجرا و به ویژه اجرا در شبکه‌های برون‌مرزی از جمله شبکه پرس تی وی توضیح داد: من اجرای برنامه فارسی داشته‌ام، ولی در برنامه تولیدی بوده‌است. در مورد اجرا در پرس تی وی با توجه به تسلطم به زبان انگلیسی خیلی خوب با فضا هماهنگ شدم، ولی به عنوان کسی که هیچ زمینه‌ای از کار اجرا و رسانه نداشتم، دو سال اول فعالیتم یعنی 90 تا 92 روزانه 11 ساعت سر کار بودم تا بتوانم تجربه کسب کنم و خودم را به وضعیت مناسب برسانم. اجرای برنامه «راهنمای هنری ایران» هم تجربه خیلی خوبی برایم بود. صحبت کردن با هنرمندان و افراد موفقی که موضوع این برنامه هستند، همیشه برایم جذاب بوده و در زندگی شخصی خودم هم تاثیر داشته‌است. همچنین در این تعامل دوسویه، ارتباطات جدید شکل می‌گیرد و استفاده از تجربیات آن‌ها در مسیری که طی کرده‌اند، بسیار ارزنده است.
ارتباط تنگاتنگ با مخاطبان
مجری برنامه «راهنمای هنری ایران» در پاسخ به سوالی درباره بازخوردهای مخاطبان نسبت به این برنامه گفت: به طور کل، مخاطبان غیرایرانی خیلی خوب با برنامه‌ها ارتباط برقرار میکنند. مخاطبان برنامه‌های شبکه پرس تی وی نیز به طور مستمر با برنامه در ارتباط هستند و نظرات خود را در باره قسمت‌های مختلف این برنامه بیان میکنند.
او گفت: مخاطبان از این حجم از هنرمندان برجسته ایرانی فعال در صحنه‌های بین المللی بسیار شگفت زده بودند و از این برنامه هنری که برای اولین بار به انعکاس تجربیات و تخصص هنرمندان جوان ایرانی می‌پرداخت، استقبال خوبی شد. در هر حال ما سعی کرده‌ایم همواره ارتباط خود را با مخاطبان از طریق شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام و یوتیوپ برقرار نگه داریم تا بتوانیم از نظرات و پشنهادهای آن‌ها بهره مند شویم و از آن برای بهبود برنامه‌ها استفاده کنیم.
فرنودی عنوان کرد: این برنامه جزو معدود برنامه‌هایی است که در آن به گفت‌وگو با هنرمندان موفق ایرانی که در عرصه بین‌المللی معروفند پرداخته شده‌است. من در فصل دوم این برنامه که بهار و تابستان سال 99 تولید و پخش شد، حضور داشتم و تجربه بسیار خوبی بود. در این برنامه که با هدف به تصویر کشیدن وجهه بین‌المللی هنرمندان ایرانی برای مخاطبان غیرایرانی تولید می‌شود، با هنرمندان برجسته تازه‌کار و فعال در عرصه‌های بین المللی که کم‌تر معرفی شده‌اند، گفت‌وگو و تجربیات آن‌ها بازگو می‌شود. او افزود: همچنین تاریخچه هنر در ایران و تازه‌های دنیای هنر در قالب خبر و گفت‌وگو با هنرمندان پیش‌کسوت از بخش‌های دیگر این برنامه است که بسیار مورد استقبال مخاطبان قرار گرفته‌است. قبل از کرونا بخش جشنواره‌های بین المللی هنری را نیز در این برنامه داشتیم که به پوشش این جشنواره‌ها می‌پرداخت، ولی متاسفانه به دلیل شیوع ویروس کرونا و لغو این جشنواره‌ها این بخش نیز حذف شده‌است.
بابک بابالی به عنوان نویسنده؛ شهریار اسکندری زنجانی و گلنار فرنودی به عنوان مجری؛ آرش ساقی و الهام حسینی به عنوان گرافیست؛ فاطمه نوروزی و اسماعیل ترکزاد به عنوان تدوینگر؛ امیر شیرزایی به عنوان تصویربردار؛ جواد موسوی به عنوان دستیار تصویربردار و الهه رضوان نوبهار به عنوان دستیار تهیه با این برنامه همکاری دارند.
«برنامه راهنمای هنری ایران» شنبه ساعت ۲۱:۰۰ به وقت تهران به مدت ۲۵ دقیقه از شبکه پرس تی وی پخش می شود و بازپخش این برنامه یکشنبه ساعت ۱۶:۰۰ و ۲۳:۰۰، دوشنبه ساعت ۷:۰۰ و ۰۳:۰۰ و سه شنبه ساعت ۰۸:۰۰ خواهد بود.