در چهل سال اخیر، تلویزیون ما در ساخت سریال‌های فاخر، پرخرج و الف ویژه کارنامه پرباری داشته است. منظومه‌ای از سریال‌های فاخر با موضوعات دینی، مذهبی، تاریخی، ملی تولید شده که هر کدام گوشه‌ای از فرهنگ ایرانی و اسلامی‌کشورمان را بازتاب می‌دهند.

 در این گزارش برخی از سریال‌های فاخری که در مقاطع مختلف دوران چهل ساله پس از انقلاب روانه آنتن تلویزیون شده‌اند بررسی شده است:

مختارنامه / داوود میرباقری

 اهمیت ساخت

 تا قبل از ساخت «مختارنامه» دست‌ تلویزیون در زمینه آثار داستانی خالی بود. فیلم‌ها و سریال‌های پراکنده‌ای ساخته شده بود که به تاثیرات فرهنگ عاشورا در مقاطع مختلف زمانی می‌پرداخت؛ اما سریالی که بخواهد مستقیماً وقایع سال‌های قیام را روایت کند وجود نداشت. انتخاب «مختارنامه» به عنوان قهرمان قصه یک انتخاب هوشمندانه بود. دوران زندگی مختار با زندگی امام اول تا چهارم هم‌زمان بوده است. مختار شخصیتی است که به تدریج در مسیر رستگاری قرار می‌گیرد و کارگردان با تکیه برهمین ویژگی، بخشی از موقعیت های داستانی‌اش را شکل داده است. این سریال به مقاطع مهمی از تاریخ اسلام می‌پردازد.

 چگونه ساخته شد؟

داوود میرباقری، پنج سال از عمرش را برای کارگردانی پرهزینه‌ترین سریال تاریخ تلویزیون ایران صرف کرد. فیلم‌برداری سریال از سال 1383 آغاز شد و تا سال 1388 ادامه یافت. البته باید سال‌های مربوط به تحقیق و نگارش فیلم‌نامه سریال را هم به این پنج سال اضافه کنیم. اوایل سال 81، فیلم‌نامه توابین نوشته محمد ابراهیم سلطانی‌فر به میرباقری رسید تا درباره انتخاب کارگردان، نظرش را بدهد. محور توابین، سلیمان‌بن‌صرد خزائی بود. میرباقری پیشنهاد داد که سریال به شخصیت دیگری که او هم خونخواه امام حسین (ع) وهم عصر سلیمان بوده، بپردازد؛ کسی که در سال‌های پس از واقعه عاشورا به خونخواهی امام حسین(ع) قیام کرد.

اولین سکانس‌های سریال که صحنه ورود مسلم به کوفه بود در فروردین 83 درکویر آران و بیدگل کلید زده شد. آخرین سکانس‌ها هم سکانس‌های کربلا بود که بهار 88  در طرود در 120 کیلومتری جنوب شاهرود در دل کویر مرکزی ایران فیلم‌برداری شد.این مجموعه در تهران، قزوین، تاکستان، ورامین، آبادان، شوشتر، شهریار، آران و بیدگل، اسلامشهر، کویر سفیدشهر و شاهرود فیلم‌برداری شده‌ است. این سریال دارای ۷۰۰ سکانس است که ۱۰۰ سکانس آن مربوط به پنج جنگ بزرگ این سریال هستند.در این  سریال، 200 بازیگر( 60 بازیگر اصلی و 140 بازیگرفرعی) به همراه بیش‌تر از 2000 سیاهی لشکر جلو دوربین رفتند و بیش‌ از 1430 نفر هم پشت دوربین بودند.122 لوکیشن برای 2400 دقیقه این سریال استفاده شد.

آقای صالحی صفحه آرا:

امام علی(ع) / داوود میرباقری

 اهمیت ساخت

تاریخ سریال‌سازی پس از انقلاب را می‌توان به دو مقطع قبل و بعد از سریال امام علی(ع) تقسیم کرد. میرباقری سریالی ساخت که به لحاظ کیفی، ساختاری و محتوایی، یک سر و گردن بالاتر از کارهای قبلی بود. سال ۱۳۷۰، در زمان ریاست علی لاریجانی بر صدا و سیما، داوود میرباقری فیلم‌نامه سریالی را با عنوان «خاری در گلو» براساس زندگی حضرت علی(ع) ارائه داد. از میرباقری خواسته شد فیلم‌نامه‌اش را بازنویسی کند. سرانجام با تأیید مسئولان وقت تلویزیون، نخستین سریال مهم تاریخی - مذهبی صدا و سیما در  چنین ابعادی کلید زده شد. سریال سرانجام سال 75 به آنتن رسید و پخش آن تا سال 76 ادامه پیدا کرد.

این سریال  از همان مراحل پیش تولید نگاه‌ها را به سمت خودش جلب کرد. در زمان پخش سریال علاوه بر اهمیت موضوع و درونمایه متن، ویژگی‌های ظاهری کار همچون بازی‌های درخشان و دیالوگ‌های غنی آن نیز دیده و شنیده شد. میرباقری در این سریال قصه زندگی کسانی را روایت می‌کرد که مردم درباره‌شان چیزهایی شنیده بودند.

داریوش ارجمند در آن زمان در مصاحبه‌ای گفت: «من خیلی وحشت داشتم که نقش مالک اشتر را بازی کنم. چون آن موقع حداقل ۵۰ دبیرستان در ایران وجود داشت که نامشان مالک اشتر بود؛ گروه هنری به نام مالک اشتر داشتیم؛ تیپ و لشکر در جبهه به اسم مالک اشتر بود. وحشت داشتم، به خاطر اینکه اگر آن شخصیت را بد بازی می‌کردم، باید از ایران می‌رفتم. چون یک تصور ذهنی بزرگی از این سردار امام علی (ع) در ذهن شیعیان وجود داشت.»

صداوسیما با ساخت این سریال می‌خواست توانایی‌اش را در تولید کارهای فاخر مذهبی  محک بزند. سریال امام علی(ع)  زمینه‌ای را فراهم کرد که سریال‌های متنوعی درباره دیگر شخصیت‌های مذهبی ساخته شود. سریال‌هایی همچون تنهاترین سردار، ولایت عشق، مختارنامه، یوسف پیامبر و... همگی از فضای مثبتی که سریال امام علی(ع) ایجاد کرده بود بهره‌مند شدند.

 چگونه ساخته شد؟

این مجموعه به تهیه‌کنندگی محمد بیگ‌زاده به پنج سال خلافت امام علی(ع) می‌پرداخت و ساخت آن تا سال 75 ادامه داشت.سال 70، میرباقری، امام علی(ع) را با بودجه اولیه 27 میلیون تومان کلید زد. فیلم‌برداری این سریال 17 قسمتی، 18 ماه و 14 روز طول کشید. مازیارپرتو هزار و 400 دقیقه به روش 35 میلی‌متری، فیلم‌برداری کرد و بیش از 122 بازیگرجلو دوربینش رفتند که داریوش ارجمند (مالک اشتر) با حقوق ماهیانه 90 هزارتومان، گران‌ترین آن‌ها بود. میرباقری در نحوه نشان دادن شخصیت اصلی سریال از فیلم محمد رسول‌الله(ص)، اثر مصطفی عقاد الگو گرفت. ما در هیچ جایی از سریال‌ چهره  امام اول  را نمی‌دیدیم و فقط نماهایی بسته از دست یا پای ایشان قابل مشاهده بود. 

کیف انگلیسی / ضیاءالدین دری

 اهمیت ساخت

 داستان  به وقایع سیاسی دهه 1320 ایران می‌پردازد و این نکته را بیان می‌کند که چگونه یک سیاست‌مدار روشنفکر ممکن است مسیر تباهی و سقوط را طی کند. منصور ادیبان اهداف مقدسی دارد، ولی در میدان سیاست مغلوب فشارها می‌شود. تم این سریال سیر اضمحلال یک انسان روشنفکر در مناسبات سیاسی است. «کیف انگلیسی» که در دست نمایندگان مجلس آن زمان دیده می‌شود، نماد و نشانه‌ای از مزدوری آن‌ها برای اجانب و به ویژه  انگلستان است.

  چگونه ساخته شد؟

سید ضیاءالدین دری در سال 1372 برای اولین بار نسخه سینمایی فیلم‌نامه «کیف انگلیسی» را نوشت. او برای آنکه مردم از طرح مسائل صرف سیاسی دلزده نشوند چاشنی عاطفی بر این اثر افزود و شخصیت‌های اصلی را در فضایی عاشقانه سرگردان کرد.  این سریال 12 قسمتی سال 1385 از شبکه یک سیما پخش شد. رویارویی لیلا حاتمی و علی مصفا که در دنیای واقعی هم زندگی مشترک داشتند از نکات جالب سریال بود. فرهاد فخر‌الدینی، آهنگساز برجسته کشور پس از درخشش در سریال امام علی(ع) این بار با ساخت موسیقی سریال «کیف انگلیسی» گوشه‌های دیگری از هنرش را نمایان ساخت.

در چشم باد / مسعود جعفری جوزانی

 اهمیت ساخت

 جای خالی یک اثر حماسی و ملی با موضوع تاریخ معاصر در تلویزیون حس می‌شد؛ سریالی که قهرمانش را در دل حوادث پرآشوب کشور ببرد و هر بار او را سربلند بیرون بیاورد. داستان «درچشم باد» روایتگر زندگی سه نسل از یک خانواده بود که هر کدام در مقاطع حساس، دین خود را نسبت به خاک پاک ایران ادا کردند. پدر از یاران میرزا کوچک خان جنگلی بود و در کنار او پنجه در پنجه دشمن انداخت. بیژن جوان در قامت یک خلبان ایرانی در برابر حمله هواپیماهای جنگنده شوروی ایستادگی کرد. او حس افتخار و حماسه‌آفرینی را به پسرش تزریق کرد. سال‌ها بعد پسر بیژن در ماجرای فتح خرمشهر همچون پدر از آب و خاکش دفاع کرد و افتخار آفرید. «درچشم باد» ماجرای زندگی «بیژن ایرانی» در سه مقطع تاریخی سال‌های 1300، 1320 و 1360است. بیژن ایرانی (پارسا پیروزفر) نقش اول این سریال در تمام این سه اپیزود حضور دارد و در بطن برش‌هایی حماسی از تاریخ ایران قرار می‌گیرد تا بیننده از نزدیک، یک دوره فشرده از اتفاق‌هایی که بر ایران رفته را تماشا کند. خانواده میرزا حسن ایرانی‌ مابه‌ازای تاریخی ندارند و زاییده ذهن خود «مسعود جعفری جوزانی» هستند. در واقع کارگردان از روابط عاطفی اعضای این خانواده برای روایت اتفاقات تاریخ معاصر ایران استفاده کرده است.

  چگونه ساخته شد؟

مسعود جعفری جوزانی برای نوشتن فیلم‌نامه «در چشم باد» دو سال وقت صرف کرد و فیلم‌برداری آن پنج سال به طول انجامید؛ یعنی از مهر سال 82 تا اواخر سال 87 . تهیه‌کننده، هزینه ساخت این سریال را 12 میلیارد تومان اعلام کرده است.برای ساخت سریال از 480 لوکیشن استفاده شده و عوامل گروه به بیش از 10 شهرستان سفر کرده‌اند. بخش‌هایی از مرحله سوم در آمریکا فیلم‌برداری شد و کل گروه چهره آرایی هم آمریکایی بودند.«در چشم باد» در قالب 50 قسمت 50 دقیقه‌ای در سال‌های 88 و 89 از تلویزیون پخش و در آن 60 سال از تاریخ معاصر ایران واکاوی شد. البته با تاکید و تمرکز بیش‌تری بر حوادث سال‌های 1300، 1320 و 1360. در این سریال 150 بازیگر در نقش‌های اصلی ایفای نقش کرده‌اند. . «در چشم باد» به شیوه 35 میلی متری فیلم‌برداری شده است.

 مدار صفر درجه / حسن فتحی

 اهمیت ساخت

 حسن فتحی با ساخت «مدار صفر درجه» چندین هدف را دنبال می‌کرد: اول اینکه می‌خواست تاریخ ایران را هم‌زمان با دیکتاتوری رضاخان و اشغال ایران  ورق بزند؛ هدف دومش ردگیری تحولات بین‌المللی همچون جنگ جهانی دوم، هولوکاست،  ترور یهودیان به دست صهیونیست‌ها و فتح پاریس به دست نیروهای آلمان نازی بود که او از این رهگذر تفسیر و قرائتی داخلی از اتفاقات جهانی ارائه داد؛ سومین هدفش این بود که نسبت ایرانی و ایرانیان را با این تحولات بین المللی پیدا کند. برای همین قهرمانی با نام حبیب پارسا با بازی شهاب حسینی را آفرید که دست تقدیر او را در مسیر تهران و پاریس سرگردان کرده بود. داستان در میانه جنگ جهانی دوم آغاز می‌شود و به زندگی حبیب پارسا می‌پردازد که برای ادامه تحصیل راهی پاریس می‌شود. او درآنجا با دختری یهودی به نام سارا آستروک (ناتالی متی) آشنا می‌شود. او به مرور درگیر اتفاقاتی می‌شود که می‌فهمد پای صهیونیست‌ها در جنگ  حسابی گیر است. حبیب و سارا، زمانی به ایران می‌آیند که به اشغال متفقین درآمده است.

  چگونه ساخته شد؟

در بین تمام سریال‌های فاخر ایرانی وجه تمایز «مدار صفر درجه» با دیگر آثار این است که فراتر از یک اثر ملی وجوهی بین‌المللی پیدا کرد. سریال‌هایی چون «یوسف پیامبر» و «مریم مقدس» هم مخاطبانی جهانی داشتند، ولی «مدار صفر درجه» چون به یکی از موضوعات جهان معاصر می‌پرداخت در رسانه‌ها بیش‌تر مورد توجه قرار گرفت. همان زمان خبرگزاری «فرانس پرس» اعلام کرد: داستان این سریال تلویزیونی مربوط به نجات یک زن یهودی از اردوگاه‌های مرگ به دست یک فرد ایرانی است. علاوه بر بازیگران ایرانی همچون شهاب حسینی، لعیا زنگنه و رؤیا تیموریان، دو بازیگر فرانسوی، 12 بازیگر مجارستانی و سه بازیگر لبنانی در این سریال 30 قسمتی حضور داشتند. فیلم‌برداری از پاییز سال 1384 آغاز شد و سریال در اردیبهشت 1386 به آنتن شبکه یک رسید.

 کلاه پهلوی / ضیاءالدین دری

 اهمیت ساخت: «کلاه پهلوی» با محور قرار دادن ماجرای کشف حجاب از سوی رضاخان برهه‌ای از تاریخ پرفراز و نشیب ایران را روایت می‌کند.  دری در سریال «کیف انگلیسی» نشان داد که بیگانگان در عصر پهلوی چگونه در عرصه‌های سیاسی نفوذ کرده و سیاستمداران را تحت تاثیر قرار داده‌اند. او در «کلاه پهلوی» از نفوذ فرهنگی و اجتماعی سخن  گفت و از تغییراتی که در سبک زندگی ایرانیان در دوران پهلوی پدید آمد.

چگونه ساخته شد؟ کار تولید این سریال حدود یک دهه به طول انجامید، در حالی که قانوناً باید در چهار سال آماده می‌شد. ضیا الدین دری، کارگردان سریال دلیل این تأخیر را وقفه‌های مالی و کمبود بودجه صداوسیما اعلام کرد. «کلاه پهلوی» در  ایران و فرانسه با استفاده از بازیگران و عوامل فرانسوی ضبط شد. بیش‌تر شخصیت‌ها و لوکیشن‌های سریال ساخته ذهن نویسنده بودند و ما‌به‌ازای بیرونی نداشتند. در واقع دری با وفادار ماندن به اصل واقعه یعنی فرمان کشف حجاب شخصیت‌های متنوع را در گوشه و کنار این اتفاق چیده بود. او قصد نداشت گزارشی مستندگونه از یک اتفاق تاریخی ارائه بدهد.  بازیگرانی که در این سریال حضور یافتند بیش‌تر از فعالان عرصه سینما بودند.  قسمت‌هایی از این سریال در  غزالی و بخش‌هایی از آن در شهر ساوه تصویربرداری شد. گروه تولید سریال، سفری به فرانسه کردند و از لوکیشن‌های آنجا هم بهره بردند. این سریال در 54 قسمت برای پخش از شبکه‌ یک سیما ساخته شد.

 روزی روزگاری / امرا... احمدجو

 اهمیت ساخت

طراحی داستانی که قهرمانانش آدم‌های روستایی باشند تا قبل از ساخت «روزی روزگاری» دشوار و پیچیده می‌نمود. در فیلم‌های قبل از انقلاب روستاییانی را می‌دیدیم که نمی‌توانستند با مناسبات شهری کنار بیایند و مورد تمسخر قرار می‌گرفتند. امرالله احمدجو، نویسنده و کارگردان سریال «روزی روزگاری» تصمیم گرفت شهری‌ها را از قصه‌اش کنار بگذارد و قهرمانانی را خلق کند که همگی رگ و ریشه روستایی داشته باشند. نتیجه‌اش ممکن بود اثری روشنفکرانه مثل فیلم «گاو» شود، ولی این بار محصولی تولید شده که به شدت با سلیقه مخاطب عام تلویزیون هماهنگ بود. مرادبیگ، خاله‌لیلا، گل‌آقا، نرگس، قدرت و بقیه، آن‌قدر ملموس و دوست‌داشتنی بودند که تماشاگر تلویزیون هر هفته با آن‌ها همراه می‌شد. حضور پررنگ شخصیت‌های شرور و منفی در یک سریال تلویزیونی وجه تمایز «روزی روزگاری» با دیگر سریال‌ها بود. مرادبیک، راهزنی است که اسمش در سرتاسر صحرا پیچیده و همه از او حساب می‌برند. خاله‌لیلا سر راهش سبز می‌شود و این مرد وحشی بیابانگرد را سر به‌زیر و سر به‌راه می‌کند.

  چگونه ساخته شد؟

امرالله احمدجو بعد از «روزی روزگاری» چندین سریال دیگر هم ساخت، ولی هرگز نتوانست توفیق این اثر را تکرار کند. پس از گذشت 26 سال از پخش سریال مردم همچنان دیالوگ‌هایش را در فضای مجازی دست به دست می‌کنند. انتخاب خسرو شکیبایی در نقش یک راهزن باهوش و کم‌حرف و لجوج و ژاله علو در نقش زنی مرشد و هدایتگر نشان از هوشمندی کارگردان داشت.  احمدجو در سال‌های 1370 و 1371 این سریال را برای شبکه یک نوشت و کارگردانی کرد. او بیابان‌های میمه در اطراف اصفهان را به عنوان لوکیشن برگزید.

 وضعیت سفید / حمید نعمت‌ا...

 اهمیت ساخت

«وضعیت سفید» سریالی بود که برای اولین بار موضوع موشکباران تهران را در دهه 60 دستمایه کار قرار داد. حمید نعمت‌الله پس از کسب  توفیق در سینما با فیلم‌های «بوتیک» و «بی‌پولی» تصمیم‌گرفت اولین سریالش را جلو دوربین ببرد. به این اولین‌ها یک اولین دیگر را هم باید اضافه کنیم. «وضعیت سفید» اولین سریال «الف‌ویژه» بود که به‌صورت شبانه و نه هفتگی روانه آنتن شد. قصه «وضعیت سفید» در بستر رخدادی جنگی به نام موشکباران می‌گذشت؛ یعنی مقطعی که شهر به منطقه جنگی تبدیل شده و نمی‌توان شهر و مناطق جنگی را از همدیگر تفکیک کرد.سریال، داستان خانواده‌ای پرجمعیت را در زمان جنگ روایت می‌کند. هنگام شروع موشکباران تهران در زمستان 1366، اعضای این خانواده‌‌ که تقریباً همه با هم قهر هستند و اختلاف دارند برای دوری از حملات دشمن، ساکن باغ مادرشان در روستایی  در حومه تهران می‌شوند.

  چگونه ساخته شد

 حمید نعمت‌الله سه سال وقت صرف ساخت این سریال کرد. لوکیشن اصلی سریال، یک باغ بود و 50 تا 60 درصد سریال در داخل باغ فیلم‌برداری شد. با این‌که کار، اثری جنگی بود نمایی از خاکریز نمی‌دیدیم. زنده‌یاد مهین شهابی به علت بیماری از بازی در این سریال انصراف داد و گروه مجبور شد سکانس‌های وی را با شهین تسلیمی تکرار کند. این سریال در دومین جشنواره جام‌جم، جوایز بهترین کارگردانی و بهترین بازیگر زن و مرد سریال‌های طنز را از آن خود کرد. «وضعیت سفید» سال 90 در 42 قسمت روانه آنتن شبکه سه شد.

 یوسف پیامبر / فرج‌ا... سلحشور

 اهمیت ساخت

 این سریال که سال 1387 و 1388 روانه آنتن شبکه یک شد، قصه قوم بنی‌اسرائیل را در 1160 سال قبل از میلاد مسیح روایت می‌کند. مجموعه تلویزیونی «یوسف پیامبر» به تهیه‌کنندگی و کارگردانی زنده‌یاد فرج‌الله سلحشور روایتگر دوران زندگی یوسف‌(ع) از بدو تولد تا زمان حکومت بر مصر است.سلحشور، کارگردان سریال «یوسف پیامبر» یکی از علت‌های انتخاب این قصه قرآنی را کامل تربودن آن در مقایسه با دیگر قصص مطرح در قرآن کریم دانست.

چگونه ساخته شد؟

«یوسف پیامبر» چهارمین قصه قرآنی بود که در مرکز سیما فیلم ساخته شد. کار نگارش این اثر چهارسال به طول انجامید. کارگردان سریال، سلحشور مجموع هزینه‌های ساخت این سریال را حدوداً هفت میلیارد تومان اعلام کرد. در این سریال ۴۶ بازیگر اصلی و بیش از ۱۵۰ بازیگر فرعی به ایفای نقش پرداختند. علاوه بر تاجیکستان، پاکستان، افغانستان، شبکه‌های بین‌المللی الکوثر، آی‌فیلم و جام‌جم نیز اقدام به پخش این سریال کرده‌اند. سریال «یوسف پیامبر» از تلویزیون بیش از 80 کشور پخش شد.

 ولایت عشق / مهدی فخیم‌زاده

 اهمیت ساخت

 سومین قطعه از پازل سه‌گانه تلویزیون با موضوع سریال‌های مربوط به زندگی ائمه(ع) با ساخت سریال «ولایت عشق» تکمیل شد. پس از سریال «امام علی(ع)» و «تنهاترین سردار»، مدیران تلویزیون عزمشان را برای تولید زندگی‌نامه تصویری امام هشتم جزم کردند. سریال «ولایت عشق» چند ویژگی بارز داشت. قهرمان داستان بر خلاف سریال‌های قبلی حضور فیزیکی داشت و چهره امام(ع) با بازی فرخ نعمتی به صورت نورانی نمایش داده می‌شد. همچنین صدای این بزرگوار در قالب مونولوگ و دیالوگ شنیده می‌شد. فخیم‌زاده برای این موضوع از آیت‌الله مکارم شیرازی تأییدیه گرفت و بنا به توصیه لاریجانی، رئیس وقت سازمان این تأییدیه در ابتدای سریال آورده شد.

  چگونه ساخته شد؟

سریال «ولایت عشق» به کارگردانی مهدی فخیم‌زاده در سال ۱۳۷۹ از شبکه یک روانه آنتن شد. ساخت این سریال پس از اتمام سریال «تنهاترین سردار» به فخیم زاده پیشنهاد شد. فخیم‌زاده دو سال برای تحقیق و نوشتن فیلم‌نامه وقت صرف کرد. ابتدا قرار بود آستان قدس رضوی با صداوسیما در ساخت سریال مشارکت داشته باشد که به دلایلی این همکاری لغو شد.

 معمای شاه / محمدرضا ورزی

 اهمیت ساخت

مدیران تلویزیون در اواخر دهه هشتاد به فکر ساخت سریالی افتادند که سیر تا پیاز زندگی شخصی، سیاسی و اجتماعی دو شاه پهلوی و حواشی مربوط به ظهور و سقوط آن‌ها را بازگو کند. نتیجه‌اش شد سریالی با عنوان «معمای شاه» که زندگی رضا و محمدرضا شاه، فضای سیاسی آن دوران و وقایع تاریخی، اجتماعی و سیاسی ایران در فاصله سال‌های ۱۳۱۷ تا ۱۳۵۷ هم‌زمان با دوران پهلوی دوم را به تصویر می‌کشد. در این مجموعه، تلاش شد پشت پرده جریانات سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی به گونه‌ای بازگو شود تا عامه مردم به خصوص نسل جوان جامعه با اتفاقات آن دوران که به انقلاب اسلامی منجر شد، آشنا شوند.

 چگونه ساخته شد؟

این مجموعه 50 قسمتی به کارگردانی محمدرضا ورزی کارگردان سریال‌های تاریخی «سال‌های مشروطه» و «تبریز در مه» از شهریور سال 91 کلید زده شد. در ساخت این سریال ۸۵ بازیگر اصلی، ۵۴۰ بازیگر فرعی و بیش از ۵۶۰ نفر از عوامل سینما و تلویزیون ایران حضور داشتند. این سریال با هزینه ۴۰ تا ۵۰ میلیارد تومانی ظرف پنج سال ساخته شد. بیش‌تر دکورهای سریال در شهرک سینمایی غزالی ساخته شد.

 سربداران / محمدعلی نجفی

  اهمیت ساخت

 «سربداران» سریالی است تاریخی که بر اساس قیام سربداران  به رهبری شیخ حسن جوری علیه استیلای مغول بر ایران ساخته شده‌است. تنفر و انزجاری که ایرانیان از قوم مغول داشته و دارند، محبوبیت مخالفان این گروه یعنی سربداران را رقم زده است. سریال «سربداران» قیام گروهی از شیعیان علیه ستم و تعدی فرمان‌روایان مغول را به تصویر می‌کشد؛ قیامی‌که به شکل نمادین می‌توانست اعلام مخالفت مردم ایران با حکومت پهلوی را تداعی کند. ساخت سریال «سربداران» در سال‌های ابتدایی انقلاب اسلامی فارغ از محتوایی که ارائه می‌داد، توانست نظر مثبت و موافق مدیران سیاسی و فرهنگی را به سریال‌سازی جلب کند.

  چگونه ساخته شد؟

این سریال بیست و یک قسمتی به کارگردانی محمدعلی نجفی در مقطعی از تاریخ ایران ساخته شد که هنوز از طرف دولتمردان سیاست‌های مشخصی درباره فیلم‌سازی و سریال‌سازی اعلام نشده بود. سربداران را می‌توان اولین سریال تولید شده پس از انقلاب نامید. آغازی خوش‌یمن با یک سریال فاخر تاریخی که در ادامه راه زمینه‌ساز تولید دیگر کارهای ارزشمند شد. تصویربرداری این سریال تلویزیونی از شهریورماه ۱۳۶۰ آغازشد و تا سوم آبان ۱۳۶۲ ادامه داشت.

 هزاردستان / علی حاتمی

 اهمیت ساخت

هزاردستان وصیتنامه تصویری زنده‌یاد علی حاتمی‌بود. علی حاتمی در این سریال به دو مقطع تاریخی متمرکز شد. یکی دوران احمدشاه و آغاز حکومت رضاشاه و دیگری دوران پایانی حکومت رضا شاه و آغاز حکومت محمدرضاشاه. گزارش او از تاریخ مستندگونه نبود. چرا‌که حاتمی دوست داشت وقایع را از صافی ذهن خودش عبور دهد، شخصیت‌های تاریخی را با هم تلفیق کند و آدم‌های جدیدی بسازد که مختصات دراماتیک داشته باشند.

«هزاردستان» سریال پرخیر و برکتی بود. علاوه بر آنکه مردم و منتقدان را راضی کرد، منجر به ساخت ساخته‌شدن «شهرک سینمایی غزالی» شد که بعدها در بسیاری از فیلم‌‌ها و سریال‌های فاخر مورد استفاده قرار گرفت.

  چگونه ساخته شد؟

ایده ساخت سریال هزاردستان از سال 1354 در ذهن حاتمی‌شکل گرفت. او فیلم‌نامه هزاردستان را بیش از ۸ تا ۱۰ بار بازنویسی کرد که در نهایت ویرایش چهارمش مورد قبول واقع شد. حاتمی‌برای ساخت این سریال حدود هشت سال زحمت کشید و جنگید تا در نهایت توانست آن را در سال 67 به آنتن شبکه یک برساند.  «هزار دستان» تنها سریالی بود که امسال  در فهرست ملی برنامه حافظه جهانی یونسکو ثبت شد.