برنامه «دست کی بالا» از تولیدات شبکه دو ویژه مخاطبان خردسال و کودک است که با اجرای گیتی خامنه، به تهیه‌کنندگی سیدمحسن مناجاتی و کارگردانی زهرا حق‌جو روی آنتن می رود.
به گزارش روابط عمومی رسانه ملی، این برنامه برای مخاطبان خردسال تدارک دیده شده و شامل بخش‌های جذابی از جمله نمایش‌های کوتاه، موسیقی و کلیپ، مسابقه و بازی، بخش ویژه قصه‌گویی و ... است. دو شخصیت عروسکی به نام‌های توتک و زاغک نیز در ماجراهای جالب «دست کی بالا» حضور دارند. صداپیشه‌های برنامه فرزاد شیرمحمدی و نازنین حقیری هستند. همچنین عروسک گردانی زاغک را احمد آکشته و تن پوش توتک را ناصراحمدی فر برعهده دارند. «دست کی بالا» هر هفته روزهای فرد ساعت ۱۰:۱۵ از شبکه دو سیما روی آنتن می‌رود. درباره ویژگی‌های این برنامه و وجه تمایز آن با سایر برنامه‌های ساخته شده کودک و نوجوان با کارگردان،راوی و قصه‌گو، بازیگر شخصیت«متک» و عمو بهروز، مجری آن گفت‌وگو کرده‌ایم.
تمرکز ما بر مهارت آموزی است
زهرا حق‌جو کارگردان مجموعه تلویزیونی«دست کی بالا» درباره شخصیت‌های این مجموعه گفت: ما در طراحی شخصیت‌های این مجموعه تحقیقات فراوانی در حوزه ادبیات ایران انجام دادیم. ابتدا یک اتل متل کهن که در مناطق جنوبی ایران و در میان زاگرس نشین‌ها بر زبان مادربزرگ‌ها جاری است نظر ما را جلب کرد که ما این اتل متل را متناسب با زبان کودکان امروز بازنویسی کردیم؛ ترانه‌ای که شما هنگام ورود متک آن را می‌شنوید:«اتوتک توت و متک قلم و توتک ... ».
حق‌جو ادامه داد: تحقیقات اتاق فکر برنامه در باره طوطی سخنگو(توتک) و جایگاه آن در حکایات و اشعار فارسی نشان داد که همواره زاغک در تقابل با توتک قرار دارد، چنانکه حضرت سعدی این دو را با هم به قفس انداخت ما هم با الهام از شخصیت پردازی کهن این دو را در کنار هم به سرزمین «دست کی بالا» دعوت کردیم.
وی با اشاره به اینکه خاصیت دیگر این دو عروسک که برای اولین بار اتفاق افتاده پوشش پارچه‌ای آن‌ها با استفاده از تکه پارچه‌های رنگی است، گفت: تکه پارچه‌های رنگی یادآور عروسک‌هایی که مادر بزرگ‌ها برای بچه‌ها می‌ساختند. اگر شما به عروسک های پرنده توجه کرده باشید، می‌بینید که آن‌ها را با پر یا خز پوشیده‌اند و این نوع نگاه به کلاغ که سیاه نیست و طوطی با شمایل غیر معمول، تصویری تازه به بچه‌ها ارائه می‌دهد؛ چیزی شبیه نقاشی‌های خودشان با اغراق‌های کودکانه و غیر واقعی.
کارگردان مجموعه تلویزیونی«دست کی بالا» به وجه تمایز آشکار برنامه که بارها مخاطبان در پیامک‌ها به آن اشاره کرده‌اند، پرداخت و گفت: این تفاوت،محصول نگاه متفاوت به موسیقی و ترانه خردسال است. من بیش از 20 سال است که برای بچه‌ها ترانه می‌سازم، ولی پس از تولد دخترم و تحقیق در حوزه موسیقی کودک متوجه شدم که رسانه کودک ما قدری از استانداردهای جهان در موسیقی کودک فاصله گرفته‌است.
حق‌جو تأکید کرد: بسیاری از برنامه‌سازان تصور می‌کنند صرفاً ضرب شش و هشت یا تقلید از موسیقی‌های مستهجن بزمی می‌تواند کودک را جذب کند و خوشبختانه محسن مناجاتی و خانم آذرهوش در کسوت تهیه‌کننده و مدیر گروه کودک، دیدگاه متفاوتی داشتند و ما را در انتخاب سبک موسیقی و ترانه‌ها با دقت گروه موسیقی همراهی کردند. کارگردان این مجموعه تلویزیونی با اشاره بر این نکته که ما در ترانه‌ها از زیاده‌گویی و انتقال مفاهیم فراوان و بمباران اطلاعاتی بچه‌ها پرهیز کرده‌ایم،ادامه داد: برای هر هدفی سبک درست خودش را انتخاب کردیم. برای نمونه ورود گیتی خانوم و متک با ترانه‌ای ایرانی همراه است. حق‌جو ادامه داد: در برخی موارد بر اساس ملودی‌های محبوب کودکان در جهان که به زبان‌های اردو،عربی و انگلیسی ترجمه شده بودند، ولی نسخه فارسی نداشتند، کار ساختیم. برای تمام ترانه‌هایمان حرکت‌هایی طراحی کردیم که نه تنها بچه‌ها را از نشستن مداوم در حین برنامه منع می‌کند، بلکه تا حدی مفهوم و ضرب را هم به کودکانی که محدودیت شنوایی دارند انتقال می‌دهد.
حق‌جو با تأکید بر اینکه به لحاظ محتوایی وجه تمایز فراوانی با برنامه‌های گذشته داریم، گفت: ما بچه‌ها را با روستاها و شهرهایی آشنا کرده‌ایم که خود ما هم بعضا اسمشان را نشنیده بودیم. با اینکه سرشار از زیبایی و هنر هستند در 100 قسمت ابتدایی، تمرکز ما روی مهارت‌آموزی و انتخاب موضوع بر اساس سر فصل‌های آموزشی جهان در تربیت خردسالان بود. کارگردان مجموعه تلویزیونی«دست کی بالا» افزود: مجموعه 100 قسمت دوم را به آموختن همان مهارت‌ها و پندهای انسان‌ساز نهفته در ادبیات و قصه‌های عامیانه و ضرب‌المثل‌های ایرانی و به فراخور مناسبت‌ها، قصه‌های قرآنی و دینی اختصاص دادیم. حق‌جو با اشاره به اینکه هر بار یک شخصیت از قصه‌های ایرانی با وسایل دور ریختنی ساخته می‌شود، ادامه داد: پس از ساخت شخصیت عروسکی با وسایل بازیافتی، گیتی خانم قصه آن را تعریف می‌کند. ما می‌خواهیم خردسالان پیش از مدرسه اسم عطار، مولوی و سعدی را شنیده باشند. در مجموعه بعدی، هدف محتوایی ما روی عروسک‌های محلی ایران است که هر یک افسانه یا قصه‌ای در دل خود دارند و به نوعی مردم‌شناسی سرزمینمان را دنبال می‌کند. وی تأکید کرد: شبکه دو همواره اهداف ارزشمندی را در حوزه کودک دنبال کرده و ما بازتاب این سیاست درست را در برنامه‌هایی مثل «دست کی بالا» می‌بینیم.
حضور کودکان دیروز و امروز در کنار هم
گیتی خامنه، راوی و قصه‌گوی مجموعه تلویزیونی«دست کی بالا» گفت: وفادارترین مخاطبان به برنامه‌های کودک در تلویزیون، بچه‌های روستا و شهرستان‌ها و طبقه محروم پایتخت هستند که باوجود انواع متنوع تفریحات در این زمان، هنوز بعضی‌هایشان امکان بهره‌گیری از آن‌ها را ندارند و اگر ما و همکارانمان به آن‌ها نیندیشیم جفای بزرگی در حقشان کرده‌ایم و در این میان، آسیب پذیرترین گروه سنی خردسالان هستند که به دلایل متعدد آشکار و پنهان توجه به آنان هرگز در حدی که می‌بایست باشد نبوده‌است. خامنه ادامه داد: الان به دلایل تکنیکی، بسیاری از کودکان روستاها امکان تماشای برنامه‌های شبکه‌های مخصوص کودک و نوجوان را ندارند و برنامه ما این نقیصه را مرتفع می‌کند و من از این بابت خوشحالم. گیتی خامنه به یکی از ویژگی‌های ارزشمند کار که به باور وی باید به این دلیل به طراحان آن تبریک گفت اشاره کرد و افزود: این ویژگی فراهم آوردن فرصتی برای گذراندن زمانی مفرح برای اعضای خانواده در کنار هم است. در این برنامه، کودک در کنار خواهر و برادر و به همراه پدر و مادر و پدر بزرگ و‌مادر بزرگش در جمع ما حاضر می‌شود و همراه آن‌ها ورزش می‌کند، کاردستی درست می‌کند و به قصه گوش می‌دهد. راوی و قصه‌گوی مجموعه«دست کی بالا» با ابراز نگرانی از شدت گرفتن فاصله‌های نسلی و علاقه بیش از حد کودکان و نوجوانان به گذراندن زمان در فضای مجازی گفت: حضور کودکان دیروز و امروز در کنار هم روح نشاط و صمیمیت را به فضای کارمان هدیه می‌دهد. زبان ساده و بی تکلف برقراری ارتباط با بچه‌ها، من را که می‌دانم کار کردن با کودک ضمانت کننده دریافت چه پاداش‌های معنوی بی نظیری است به کار دلگرم می‌کند.
اسباب بازی و بازی دغدغه فکر بچه‌هاست
معروف فیضی، بازیگر شخصیت متک سرزمین «دست کی بالا» گفت: با تهیه‌کننده و کارگردان این برنامه اتاق فکری داشتیم و قرار شد شخصیتی به نام متک شکل بگیرد که «م» آن مهارت و «ت» تفکر و «ک» کار است. فیضی ادامه داد: متک شخصیتی است که در سرزمین«دست کی بالا» هدفش در اصل به نوعی مهارت‌ورزی و آموزش خوب دیدن، خوب شنیدن و زیباشناسی برای بچه‌هاست و اینکه آن‌ها را در زمینه بازی و اسباب بازی‌ها نیز هدایت کنیم. بازیگر شخصیت متک ادامه داد: کودکان آینده خود را در این تخیلات می‌بینند، من هم سعی کردم با هنر بازیافت و دورریختی‌ها که نامش را گذاشتیم «دور نریختنی‌ها» به بازآفرینی دست بزنم و بچه‌ها را با پیرامونشان آشنا کنیم تا بتوانند با اسباب بازی‌های مورد علاقه خودشان شکل‌های زیادی بسازند و خودشان را سرگرم و به بازیافت و محیط زیست کمک کنند و بدانند چیزهایی که در اطراف ما وجود دارد با ارزش است.
کودکان را با جغرافیای ایران آشنا می‌کنیم
محمدرضا بهروز، مجری مجموعه تلویزیونی «دست کی بالا» گفت: در آستانه تولد یک سالگی این برنامه هستیم. «دست کی بالا» برنامه‌ای ترکیبی است که وجه تمایز بسیاری با سایر برنامه‌های کودک دارد و همین می‌تواند دلیل موجهی باشد برای استقبال خوبی که مخاطب در این مدت کم از برنامه داشته‌است.
بهروز افزود: از نظر مفهمومی ما در برنامه به مهارت‌های زندگی پرداخته‌ایم که خوشایند خانواده‌ها بود، این اتفاق ما در یک قالب نمایشی مهارت‌هایی مانند نه گفتن، تصمیم گیری، گفت‌وگو کردن و مهار خشم را به کودکان آموزش داد.
وی ادامه داد: ما در برنامه، افراط در موسیقی نداریم و اگر موسیقی داریم صرفاً موسیقی خردسال است. موسیقی ما تماماً با مفهوم است و موسیقی‌های فرم دار و حرکتی برای کودکان است، در هیچ کجای برنامه، موسیقی بی مناسبت نداریم.
بهروز به وجه تمایز این برنامه با سایر برنامه‌های تلویزیونی که در آن 40 تا 60 کودک حضور دارند اشاره کرد و گفت: در «دست کی بالا» 3 تا 4 کودک همراه پدر و مادرشان در برنامه ما حاضرند و در اجرای برنامه‌ها مشارکت دارند. بهروز ادامه داد: ما کودکان را با جغرافیای ایران آشنا می‌کنیم و هر روز ابتدای برنامه را به یک روستا، یک شهر و یک شهرستان تقدیم می‌کنیم و نقاط گردشگری، شغل و حرفه، هنرهای دستی و سوغاتی‌های معروفشان را معرفی می‌کنیم و بچه‌ها کاملاً با آن روستا، شهر و شهرستان آشنا می‌شوند.
مجری برنامه «دست کی بالا» گفت: ما در مناسبت‌های ملی و آیینی مانند دهه فجر و ماه محرم که عمدتاً برنامه سازها به سبب اتکای به موسیقی از آن گریزانند ورود کرده‌ایم و حتی برای ماه محرم هم یک ویژه‌نامه تهیه کرده‌ایم و هوشمندانه و دقیق در این بخش‌ها به دنیای کودک وارد شده‌ایم.
بهروز تأکید کرد: در بخش نمایش، بچه‌ها نمی‌نشینند تنها تماشاگر باشند. بچه‌ها نمایش را همراهی می‌کنند، پیش می‌برند، بازیگری می‌کنند، در نمایش دیالوگ دارند و وجود این بخش قطعاً کار ما را در تولید سخت‌تر می‌کند، ولی ما اجازه نمی‌دهیم برنامه صرفاً یک ویترین باشد. بهروز با تأکید بر اینکه به عنوان کسی که مسئول ورزش و بازی کودکان در رسانه هستم نگرانم، ادامه داد: کودک مجالی برای بازی و تفریح ندارد. ما کودک را مجبور به دیدن تلویزیون می‌کنیم، این رفتار، تمرکز، دقت و مهارت‌های کودک را کاهش می‌دهد. خدا را شاکرم که توانستیم با هوشمندی با کارگردان برنامه به این نتیجه برسیم که کودک نباید صرفا در خانه بنشیند. در بازخوردهایی که به شکل ویدئویی از کودکان در حین تماشای این برنامه داشتیم مشاهده کردیم که اغلب بچه‌ها فعالیت بدنی دارند و ورزش می‌کنند.