گفت‌وگو با مدیرکل فرستنده‌های تلویزیونی و رادیویی اف ام درباره DAB و DAB+

امروزه با توجه به دیجیتالی شدن بسیاری از زیرساخت‌ها از جمله زیرساخت‌های مخابراتی و به دنبال آن، امکان تأمین قابلیت‌های چند رسانه‌ای جدید و صرفه‌جویی بالا در هزینه اجرا و نگهداری تجهیزات، باید در زمینه‌های مختلف از جمله سامانه پخش رادیو به سمت دیجیتالی شدن حرکت کرد.

به گزارش روابط عمومی رسانه ملی، گفت‌وگو با محمد دامغانیان، مدیرکل فرستنده‌های تلویزیونی و رادیویی اف‌ام برای آشنایی با پیشرفت‌های به دست آمده در حوزه رادیو و همچنین آماده‌سازی‌ها و ارتقای زیرساخت‌های لازم برای انتشار و سیگنال رسانی در سطح کشور در همین زمینه تهیه شده‌است.

 امروزه در عرصه رادیو، صحبت از صدای دیجیتال یا رادیو دیجیتال می‌شود، مفهوم ساده آن به چه معناست؟

سامانه پخش صدای دیجیتال در بسیاری از کشورها از جمله کشورهای اروپایی از سال‌های قبل، استانداردسازی و اجرا شده، ولی در ایران به دلایل مختلف تاکنون به صورت رسمی‌پیاده‌سازی نشده است. در استانداردهای اروپایی در زمینه پخش صدای دیجیتال(رادیو دیجیتال) دو بستر DAB و DAB+ تعریف، استانداردسازی و اجرا شده است که در خصوص سامانه DAB باید گفت که این سامانه در اواخر سال 1980 طراحی شد و در سال 1995 به عنوان اولین سامانه پخش صدای دیجیتال از طرف کشورهای اروپایی به ETSI ارائه و استاندارد شد. تعداد کانال‌های صدای آن در عمل شش کانال رادیویی با کیفیت استریو بود. سامانه DAB+ نیز بر مبنای DAB در سال 2007 توسط ETSI استاندارد شده که تعداد کانال‌های صدای آن در عمل حداقل 12 کانال رادیویی با کیفیت شبه CD است.

تفاوت DAB+ با DAB چیست؟

تفاوت اصلی سامانه DAB+ با سامانه DAB در کدینگ صدا و نوع حفاظت داده‌هاست. به این ترتیب در سامانه DAB+ با تغییر کدینگ صدا از MPEG1/Layer2 به HE-AACV2 MPEG4 و اضافه شدن کدینگ حفاظتی Reed Solomon به بسته ارسالی، امکان افزایش ظرفیت(افزایش تعداد رادیوها و سرویس‌ها) با حفظ پوشش رادیویی قبلی فراهم شده است. سامانه رادیو دیجیتال با بستر DAB+ با توجه به امکان فشرده شدن محتوا با فرمت HE-AACV2 و قابلیت ارسال حداکثر تا 20 سرویس رادیویی با یک فرستنده به جای استفاده از 20 فرستنده در FM، صرفه‌جویی زیادی در هزینه اجرای زیرساخت دارد.

سامانه DAB+ چه کاربردها و مزیت‌هایی دارد؟

صدای باکیفیت، قابلیت ارسال اطلاعات سرویس رادیویی، تصاویر ثابت، راهنمای برنامه، هواشناسی، اخبار، اطلاعات ترافیکی، امکان طراحی شبکه‌های تک فرکانس و عدم نیاز به تغییر فرکانس در مناطق مختلف و همچنین قابلیت Service Following، بخشی از سرویس‌های قابل ارائه و قابلیت‌های رادیو دیجیتال بر بستر DAB+ به شمار می‌رود.

با استفاده از قابلیت‌های کدینگ صدای مورد استفاده در سامانه  می توان با حداکثر میزان بیت 48kbps کیفیت صدای شبه سی‌دی(CD Quality) را ایجاد کرد که این حد کیفیت صدا در حد صدای رادیو FM یا بهتر از آن است.

نمایش شماره تلفن، نمایش نشانی پایگاه اطلاع‌رسانی، نمایش نام آهنگ در حال پخش و همین‌طور نمایش نام مجری از قابلیت‌هایDL+ است که مشابه RDS در FM به عنوان نمایش متن متحرک با هر سرویس رادیویی ارسال می‌شود. ارسال عکس‌های مرتبط با گزارش‌های خبری، ارسال عکس از گروه‌های مورد علاقه یا کاورهایCD در هنگام پخش موسیقی و ارسال تصاویر تبلیغاتی و عناوین شرکت‌ها نیز از قابلیت‌های Slide show به شمار می‌رود.

عملکرد قابلیت‌های EPG و Service Following چگونه است؟

EPG اطلاعاتی همچون زمان برنامه‌های رادیویی، نام برنامه‌ها، زمان و تاریخ ارسال و شرح آنچه را که درباره برنامه نیاز باشد، در خصوص برنامه‌های رادیویی فراهم می‌کند. ارائه اطلاعات مربوط به ترافیک در خیابان‌های شهر و حمل و نقل عمومی، فضای خالی موجود در پارکینگ و قیمت آن، قیمت سوخت وسایل نقلیه، اطلاعات مربوط به ترافیک و زمانی که برای رسیدن به مقصد طول می‌کشد و همچنین اطلاعات مربوط به آب و هوا از جمله کاربردهایTPEG است.

قابلیت دنبال کردن نیز، مشابه قابلیت فرکانس جایگزین(AF) در FM است. به عنوان مثال در یک گیرنده خودرویی، در طول مسیر حرکت در صورت تضعیف سیگنال DAB دریافتی از ایستگاه A به سیگنال DAB دریافتی از ایستگاه B سوییچ می‌کند. در صورتی که سیگنال دوم DAB وجود نداشته باشد به ایستگاه FM مشابه سوییچ می‌کند و هر زمان که سیگنال مشابه DAB قابل دریافت شود به DAB بر می‌گردد.

چه مناطق و ایستگاه‌هایی زیر پوشش سیگنال DAB+ قرار دارند؟

در سه سال اخیر، استان‌های مازندران(ایستگاه سوردار)، تهران(ایستگاه‌های جماران، جام‌جم و چیتگر)، البرز(سایت کرج)، اصفهان(ایستگاه مارشینان) و فارس(ایستگاه مهارلو) با 16 شبکه رادیویی زیر پوشش سیگنال DAB+ قرار گرفته‌اند. فرستنده‌های مورد استفاده در این ایستگاه‌ها عمدتاً از فرستنده‌های VHF آنالوگ موجود بوده که قبل از این تغییرات، خاموش بوده‌اند و از این نظر، صرفه‌جویی قابل توجهی برای اجرای DAB داشته است. سامانه رادیو دیجیتال بر بسترDAB+ نیز با توجه به امکان فشرده شدن محتوا با فرمت HE-AACV2 و قابلیت ارسال حداکثر تا 20 سرویس رادیویی با یک فرستنده به جای استفاده از 20 فرستنده در FM، صرفه‌جویی چشمگیری در هزینه اجرای زیرساخت دارد.