به گزارش روابط عمومی رسانه ملی، دفتر نمایندگی سازمان صداوسیما در چین از سال 1388 تأسیس شده و از آن تاریخ با گسترده تر شدن روابط دو کشور فعالیت آن توسعه یافته است از این رو با محمدرضا خالق‌وردی، مسئول خبر دفتر رسانه ملی گفت و گو کرده ایم:
آیا مناسبات و تعاملات فرهنگی و رسانهای ایران و چین همچون روابط تنگاتنگ اقتصادی این دو کشور گسترده و فعال است؟ ضرورت تقویت همکاری‌های رسانهای میان ایران و چین برای چیست؟
جمهوری اسلامی ایران و چین هر دو از تمدن‌های کهن و بزرگ شرق، بلکه جهان هستند و هم در ادبیات و فرهنگ ایران، چین و مظاهر هنری و فرهنگی این کشور دارای جایگاه ویژه‌ای بوده و هم فرهنگ و تمدن ایران در نزد چینی‌ها شأن و منزلت والایی داشته و در دوره‌های مختلف تاریخی نیز تعامل و تبادل فرهنگی بین دو کشور در جریان بوده است. آکادمی علوم چین از بزرگ‌ترین مراکز علمی و مطالعاتی این کشور است که مطالعات گسترده تاریخی و فرهنگی درباره مناطق مختلف جهان از جمله آسیای غربی و ایران دارد و ایران‌شناسان با سابقه‌ای در این آکادمی در موضوعات مختلف مربوط به ایران‌شناسی از جمله روابط فرهنگی ایران و چین به تحقیق مشغول هستند .از سوی دیگر، برنامه راهبردی ۲۵ ساله دو کشور می‌تواند ظرفیت‌های فراوانی در روابط فرهنگی، هنری و حتی گردشگری بین دو کشور فراهم کند. چین بازار بزرگ کالاهای فرهنگی و هنری ایران است و ایران می‌تواند پذیرای میلیون‌ها جهانگرد از چین باشد. بنابراین تعاملات فرهنگی و رسانهای دو کشور زمینه‌ساز گسترش هرچه بیش‌تر روابط دوستانه و دو جانبه بین دولت‌ها و نیز مردم دو کشور خواهد شد .دو کشور ایران و چین هر دو از قدرت‌های مهم و اثرگذار هستند. بی‌تردید همکاری‌های رسانهای و فرهنگی مشترک دو کشور می‌تواند روابط مردم دو کشور و دولت‌ها را تقویت و منافع ملی ایران و چین را تامین کند و از سوی دیگر، صلح، امنیت و رفاه ملت‌های منطقه را در پی خواهد داشت. پیشینه عمیق فرهنگی، برخورداری از فرهنگ شرقی، توجه ویژه به نهاد خانواده و توجه به مبانی انسانی، از قرابت عمیق فرهنگی دو کشور ایران و چین حکایت می‌کند. کمرنگ شدن نقش دولت‌ها در روابط بین انسان‌ها دلیلی دیگر در حمایت از گسترش همکاری‌های رسانه‌هاست. مردم، محور ارتباطات هستند و رسانه‌ها نقش اصلی را در تعاملات جهانی بازی می‌کنند.
با توجه به گستردگی و پهناوری کشور چین و جمعیت میلیاردی آن، چه حجمی از تولیدات شما صرف تهیه خبر و اطلاع‌رسانی، یا تولیدات تلویزیونی می‌شود؟
نظر به اینکه تاکنون مأموریت دفتر به صورت خبری تعریف شده است، دفتر تلاش کرده است موضوعات و رویدادهایی را که از نظرخبری اهمیت دارد در قالب گزارش خبری پوشش دهد. همچنین قبل از شیوع ویروس کرونا، هم‌زمان با ورود هیئت‌هایی که از کشورمان به دیگر شهرهای چین سفر می‌کردند، با اعزام گروه خبری از پایتخت به شهرهای مورد نظر، پوشش خبری انجام می‌گرفت.
استقبال مخاطبان چینی از فیلم‌ها و سریال‌های ایرانی چقدر است و تا چه حدودی پیگیر اخبار مربوط به ایران و تحولاتش هستند؟
ایران و چین باید در کنار توسعه روابط سیاسی و اقتصادی، پیوندهایشان را نیز در زمینه‌های اجتماعی و فرهنگی تقویت کنند. حوزه‌های فرهنگی به‌ویژه فیلم، سینما و تولیدات پویانمایی از جمله روزنه‌های فرهنگی هستند که می‌توانند سبب تقویت روابط فرهنگی دو کشور و تبادل تجربه میان جوانان و هنرمندان دو کشور شوند. در سال‌های اخیر، سفر چندین نفر از کارگردانان کشورمان به چین و قرارداد تولید فیلم به‌ویژه در بخش کودکان نشان‌دهنده علاقه چینی‌ها به فیلم‌‌های ایرانی است.
در خصوص قرارداد 25 ساله بین ایران و چین، سهم دفتر خبری رسانه ملی در چین در اطلاع‌رسانی دقیق، بجا و شفاف‌سازی قرارداد یادشده چقدر بوده است؟
برنامه همکاری‌های جامع ۲۵ ساله در سه بُعد سیاست راهبردی، اقتصادی و فرهنگی تنظیم و تصویب شده است .گفتنی است که در بُعد سیاست راهبردی سند مورد اشاره در پی تحقق اهدافی همچون ارتقای سطح همکاری‌های مشترک در موضوعات مورد علاقه و در نهادهای مهم منطقه‌ای و بین‌المللی است.
در بُعد اقتصادی نیز دو کشور به دنبال همکاری در حوزه‌های نفت، صنعت و معدن و حوزه‌های مرتبط با انرژی هستند. شایان ذکر است که در سند مذکور بر مشارکت جمهوری اسلامی ایران در مگا پروژۀ «یک کمربند -یک جاده» چین و همکاری در توسعه مناطق ویژه و آزاد از جمله در سواحل مکران تأکید شده است. دو کشور همچنین قصد دارند همکاری‌های مالی، بانکی، گمرکی و زیرساختی و ارتباطی را با تکیه بر توسعه سرمایه‌گذاری و تأمین مالی پروژه‌ها گسترش دهند.
از جمله ابعاد فرهنگی موجود در توافق‌نامه یاد شده نیز می‌توان به افزایش تبادل گردشگر و مراودات رسانهای، دانشگاهی و سازمان‌های مردم‌نهاد اشاره کرد. البته در خلال برنامه همکاری‌های جامع ۲۵ ساله بر تقویت زیرساخت‌های دفاعی، مقابله با تروریسم و همکاری در عرصه‌های مختلف دفاعی نیز تأکید شده است که این امر به هیچ وجه نمی‌تواند بیانگر این موضوع باشد که ماهیت توافق صورت پذیرفته نظامی است. به بیان بهتر می‌توان چنین گفت که با توجه به تاکتیکی بودن ماهیت توافق‌نامه تصویب‌شده، پکن و تهران سطح روابط راهبردی‌شان را از مقولات نظامی‌به مباحث زیرساختی، اقتصادی و مالی ـ بانکی ارتقا داده‌اند.
اما در پوشش رسانهای این سند، باید عرض کنم در ابتدای کار که هیئتی به ریاست رئیس وقت مجلس شورای اسلامی و تعدادی از وزیران ذی‌ربط به چین سفر کردند هیچ گروه رسانهای همراه هیئت برای کمک در پوشش این موضوع به این کشور سفر نکرد و مسئولیت پوشش خبری بر عهده دفتر خبری رسانه ملی قرار گرفت که توانستیم برای چهار روز متوالی در همه بخش‌های خبری گزارش مطلوب از برنامه‌های کاری هیئت ارائه کنیم.
لطفا درباره طرح«یک کمربند، یک جاده» و ارتباط آن به حوزه رسانه توضیح بیش‌تری بدهید و بفرمایید هدف از طرح و پیدایش این روابط فرهنگی و رسانهای میان تهران و پکن چیست؟
از سال ۲۰۱۳ و در پی تصمیم دولت چین، طرح ابتکاری با عنوان «ابتکار کمربند و جاده» به شکل رسمی مطرح و آغاز شد. در چارچوب این ابتکار، چین از طریق آسیای میانه و غربی با خلیج فارس و دریای مدیترانه و از طرف دیگر، با آسیای جنوب شرقی و جنوب آسیا و اقیانوس هند مرتبط می‌شود. این طرح در ابتدا به عنوان شبکه‌ای از طرح‌های زیربنایی منطقه‌ای آغاز شد، ولی پیگیری آخرین نسخه آن نشان می‌دهد که توسعه ابعاد آن همچنان ادامه دارد و الان شامل ارتقای سطح هماهنگی سیاست‌ها در قاره آسیا، ادغام مالی، آزادسازی تجاری و اتصال مردم به مردم می‌شود. گستره کشورهای ابتکار کمربند ،جاده (BRI)، سه قاره آسیا، اروپا و آفریقا را در بر می‌گیرد. در این ابتکار تلاش شده است تا اهدافی نظیر بهبود زیرساخت‌های منطقه، ایجاد شبکه ایمن و کارآمد معابر زمینی، دریایی و هوایی، تقویت تجارت، تسهیل سرمایه‌گذاری و تقویت و کارآمدسازی تجارت برای کشورهای فعال در این طرح محقق شود.
از سوی دیگر، کشورهای عضو به تشکیل «شبکه رسانهای یک کمربند، یک جاده» اقدام کردند که قرار است این مرکز با نمایندگان رسانه‌های کشورهای عضو رایزنی و سپس در خصوص برنامه‌های مربوط به این طرح تصمیم‌گیری شود.
در دوران همه‌گیری کرونا، وضعیت خبررسانی و برنامه‌سازی دفتر چگونه بوده است و با چه مشکلاتی برای تهیه و تولید خبر مواجه می‌شدید؟
در اوایل سال ۲۰۱۹ میلادی، یعنی اوایل دی سال ۱۳۹۸ خبری منتشر شد که در شهر ووهان چین ویروس کرونا مشاهده شده که افراد زیادی را آلوده کرده است. پیشرفت این بیماری آنقدر زیاد بود که در فاصله بعد از حدود دو هفته، این شهر به‌طور کامل قرنطینه شد و رفت و آمد به این شهر ممنوع شد. دفتر خبری سازمان در پکن هم با ارتباطی که با چند منبع خبری در این شهر داشت اخبار را رصد می‌کرد و هر روز یک بسته خبری از آخرین خبرها در خصوص این بیماری منتشر می‌کرد. مقامات چین هم تمام نیروهای خود را بسیج کرده بودند تا بتوانند این بیماری را در همین شهر مهار کنند، به‌طوری‌که به فاصله دو هفته، دو بیمارستان بسیار بزرگ با فعالیت شبانه‌روزی در این شهر ساختند که توانست کمک زیادی به بیماران کند .از طرف دیگر، برخی کشورها به اتباع خود اعلام کردند که به صورت موقت تا مناسب شدن اوضاع به کشور خود بازگردند. ایرانیان مقیم، دانشجویان و برخی نمایندگان سازمان‌ها ونهادهای مختلف هم قرار شد به صورت موقت به کشور برگردند. هواپیمایی ماهان هم اعلام کرده بود سه پرواز در یک هفته به عنوان آخرین پرواز انجام می‌شود و اگر کسی خارج نشود، دیگر راهی برای خروج نیست. خاطرم هست همه نگران بودند و اوضاع بسیار بدی حاکم شده بود.
یادم می‌آید که در آخرین پرواز، معلمان اعزامی، دانشجویان و حتی دفتر خبری ایرنا در حال بازگشت بودند. من هم بنا به توصیه سازمان، خانواده خود را راهی کردم، ولی بنا به تشخیص کارگروهی که در سازمان تشکیل شده بود، قرار شد بنده در محل مأموریت بمانم.
لطفا درباره دوران قرنطینه و همه‌گیری کرونا و احتمالا مشکلاتی که برای شما و همکارانتان از نظر روحی و روانی ایجاد شده بود، صحبت کنید.
به مدت دو ماه به‌جز برای ضبط پلاتو و خریدهای ضروری از محل دفتر خارج نمی‌شدیم. ورود به تمام ادارات، سازمان‌ها و مراکز درمانی برای تهیه خبر ممنوع بود و در آن مدت، فقط کار ما پوشش خبری درباره شیوع ویروس کرونا بود که با منابعی که در ارتباط بودیم به صورت تلفنی آمار، اطلاعات و دیگر اخبار را دریافت و به تهران ارسال می‌کردیم. در آن دوره، اطراف مغازه‌ها را با نرده و حفاظ‌های خاص به گونه‌ای محصور کرده بودند که باید از فاصله دو متری به فروشنده سفارش می‌دادیم و وجه آن را از طریق برنامه ویچت پرداخت می‌کردیم.
تمهیدات رسانه ملی برای حفظ ایمنی و تندرستی کارکنان دفتر خبری چین در دوران همه‌گیری کرونا و به‌خصوص قرنطینه چگونه بوده است؟
همکاران در مرکز همیشه با برقراری ارتباط‌های مستمر پیگیر وضعیت دفتر بوده‌اند و از همه نظر ما را حمایت کرده و سلامت کارکنان را در اولویت قرار داده‌اند و در بحث قرنطینه نیز ما را حمایت کرده‌اند.
تولیدات دفتر خبری رسانه ملی در چین بیش‌تر در چه زمینه‌ای است؟ اگر تولیدات خبری دفتر به تولیدات تلویزیونی ارجحیت دارد این اولویت با چه هدفی مبنای کار دفتر قرار گرفته است؟
رویدادها و اتفاقات خبری که در شبانه‌روز بیش‌تر هدف بخش‌های خبری است در اولویت قرار می‌گیرد. روزانه رویدادها و اتفاقات چین رصد می‌شود و خبری که اهمیت آن برای بخش‌های خبری بیش‌ترباشد، پوشش داده می‌شود.
عملکرد دفتر خبری چین در بازتاب مناسبت‌های مختلف کشورمان همچون انتخابات ریاست جمهوری، روز جهانی قدس و سایر مناسبت‌ها چگونه است؟
با وجود همه محدودیت‌ها، با توجه به حمایت‌های امور بین‌الملل، دفتر خبری چین در مناسبت‌های مهم همچون انتخابات ریاست جمهوری، روز جهانی قدس و مراسم سالگرد ارتحال حضرت امام (ره) توانست نقشی فعال داشته باشد.
در این زمینه می‌توان به اقدامات گوناگون دفتر اشاره کرد. به عنوان مثال در خصوص انتخابات اخیر ریاست جمهوری، گفت‌وگو با سفیر کشورمان درباره حوزه‌های محل برگزاری انتخابات در شهرهای پکن، گوانجو، شانگهای و هنگ کنگ، مصاحبه با ایرانیان مقیم چین درخصوص حضور در انتخابات و ارسال سوالات آنان از نامزدها به شبکه جهانی جام‌جم، مصاحبه با هم‌وطنان در شهرهای شانگهای و پکن درباره مناظره‌ها و انتظاراتشان از برنامه‌ها و رویکرد نامزدهای انتخاباتی برای ایرانیان مقیم خارج و دانشجویان، برقراری ارتباط زنده با رادیو انتخابات و توضیحات در خصوص حوزه‌های انتخابات و اعضای ستاد برگزاری، تهیه بسته‌های انتخاباتی برای رادیو انتخابات با موضوع بازتاب «انتخابات ریاست جمهوری ایران در رسانه‌های چین» در دفتر سازمان در پکن انجام شده است.
در زمینه پوشش خبری مراسم سالروز ارتحال امام خمینی(ره) نیز مصاحبه با حداقل ۱۰ نفر از پژوهشگران مطرح، کارشناسان و سردبیران روزنامه‌های مهم چین در خصوص اندیشه‌های حضرت امام خمینی(ره)، پوشش وبیناری در خصوص ویژگی‌های شخصیتی حضرت امام(ره) و ارسال خبر برگزاری مراسم سالگرد ارتحال امام خمینی(ره) با حضور تعداد زیادی از صاحب‌نظران و اندیشمندان در پکن، از اقدامات مهم دفتر خبری سازمان در چین است.
همچنین به مناسبت روز جهانی قدس، دفتر خبری چین دو مصاحبه با تحلیلگران و استادان بنام دانشگاه چین در خصوص ضرورت دفاع از حقوق قانونی مردم فلسطین ارائه داده است.
تعامل و همکاری دفتر خبری چین با دیگر نهادهای مستقر در چین و نیز سفارت ایران در چین چگونه و در چه زمینه‌هایی است؟ آیا در خصوص پوشش خبری و تلویزیونی با شما همکاری می‌کنند؟
اصولا ارتباطات و تعامل از ملزومات اولیه کارهای رسانهای است و ما باید تلاش کنیم تا این هماهنگی صورت پذیرد. از این رو، با نهادهای مستقر در پکن ارتباط خوبی داریم. سفارت کشورمان در پکن نیز همکاری مناسبی با این دفتر داشته است.
امور بین‌الملل رسانه ملی برای پیشبرد اهداف تعیین شده چه نقشی داشته و چگونه دفتر خبری را پشتیبانی می‌کند؟
امور بین‌الملل سازمان به صورت مستمر با دفتر در ارتباط است و از نظر مالی و همین‌طور برای موانعی که در برخی امور به وجود می‌آید با دفتر همکاری می‌کند. ارائه دیدگاه‌ها و موضوعاتی برای تهیه برنامه و خبر و همچنین ارتباط با مقامات رسانهای چین و ارسال پیام‌های رسمی‌با حمایت امور بین‌الملل و از طریق این دفتر توانسته نقش مهمی در حفظ و تحکیم ارتباطات داشته باشد. خوشبختانه ما با رادیو و تلویزیون دولتی چین ارتباط تنگاتنگی داریم.