سانه ملی تاکنون مشاغل متعددی را در قالب سریالهای مختلف بازنمایی و روانه آنتن کرده، ولی پرداختن به مشکلات و دغدغههای محیط بانان از موضوعاتی است که این رسانه تا کنون به آن نپرداخته بود. سریال«افرا » که اکنون از شبکه یک سیما در حال پخش است از خودگذشتگی و رشادتهای محیط بانان را به نمایش میگذارد.
به گزارش روابط عمومی رسانه ملی، این سریال را بهرنگ توفیقی با جمعی از بازیگران حرفهای، جوان و بومی در شمال کشور مقابل دوربین برده است. برای آگاهی بیشتر از اهداف تولید این سریال و ویژگیهای آن، با کارگردان، یکی از تهیهکنندگان و مینا وحید، بازیگر آن، همکلام شدهایم:
«افرا» را خیلیها دنبال میکنند
بهرنگ توفیقی، کارگردان سریال«افرا» میگوید: اواخر سال 1398 از زمانی که تولید سریال«آقازاده» به دلیل شیوع ویروس کرونا متوقف شد، چند پیشنهاد برای شبکه نمایش خانگی و تلویزیون داشتم که طرحهایشان را خوانده یا تعریفی از طرحها شنیده بودم، ولی قصه«افرا» را که خواندم احساس کردم از قصههای دیگر یک سر و گردن بالاتر است و روایتش خیلی برایم جذاب بود. از سوی دیگر همکاری با این رسانه برایم جذابیت دارد و کارگردانی را از تلویزیون آغاز کردهام و همیشه قدردان مخاطبان گسترده و وسیع آن هستم و شاید بتوان گفت که وسعت مخاطب، جذابترین بخش در ساخت سریال تلویزیونی است. به هر حال وقتی اثری را میسازی، در درجه اول دیده شدن کار برایت جذابیت دارد و هر چه مخاطب گستردهتر باشد، قطعاً برایت دلنشینتر است.
وی با بیان اینکه یکی از ویژگیهای فیلمنامه«افرا»، قصهای بود که در خارج از تهران اتفاق میافتاد، میافزاید: گیلان سرزمین مادریام محسوب میشود و همیشه گفتهام یکی از دغدغههایم این بوده که بتوانم زیباییهای این خطه و فرهنگ مردم گیلان را به تصویر بکشم. ویژگی دیگر فیلمنامه این بود که به محیط بانان سرزمینم میپرداخت. به هر حال خودم از حامیان محیط زیست هستم و خیلی دوست داشتم گوشهای از زحمات فعالان این حوزه را به تصویر درآورم.
توفیقی میگوید: ساخت سریال«افرا» مثل اکثر آثار تولیدی در دوران کرونا، علاوه بر مشکلات معمول در سریالسازی، سختیهایی داشت. عوامل خیلی درگیر بودند. بهخصوص دستیاران مجبور بودند در محیطهای شلوغ حضور یابند و همیشه احتیاط عجیبی پشت این کار وجود داشت که البته با رعایت شیوهنامههای بهداشتی در طول تصویربرداری درگیر کرونا نشدیم.
کارگردان سریال«افرا» درباره انتخاب بازیگران سریال میگوید: معمولاً وقتی فیلمنامه را میخوانی، مختصاتی از بازیگران و بخشهایی از شناسنامه شخصیتها در آن وجود دارد و فیلمنامه به تو میگوید که چه بازیگری را انتخاب کنی و وقتی آن را از صافی ذهن خودت رد میکنی، شخصیت، یک رنگ و شکلی میگیرد. معمولاً بعد از انتخاب بازیگران با تهیهکننده و عوامل دیگر مثلاً طراح گریم، مشورت میکنم و در «افرا» هم این اتفاق در جریان انتخاب تمام بازیگران افتاد.
به گفته وی، اساساً چهرههای جدید از بین تحصیلکردگان این حوزه انتخاب میشوند؛ کسانی که دورههای بازیگری را گذرانده یا به صورت حرفهای کار کرده، ولی نقشهای کوتاهتری داشتهاند که چندان دیده نشده و بعد از دورخوانی متوجه میشوی که آنان از پس نقش بر میآیند یا خیر و آنچه که روی آنتن میبینید، قطعاً انتخابهای اول نبودهاند.
وی با اشاره به روند انتخاب بازیگران بومی، توضیح میدهد: بازیگران شهرستانی زحمت میکشند و سالها کار تئاتر انجام میدهند و در تولیدات داخل استان خود بازی میکنند، ولی متاسفانه کمتر دیده میشوند. برخی مواقع استعدادهای خوبی در بینشان وجود دارد و وقتی نقشی را به آنان میسپارم و آنان خوب و با درک درست از شخصیت، بهخصوص در فضاهای بومیکار میکنند، موجب خوشحالی من میشوند. در سریال«افرا» یکی از اتفاقهایی که حالم را خوب میکرد، حضور همین هنرمندان مستعد بومیبود.
توفیقی در بخش دیگری از صحبتهایش میافزاید: من قوانین و قواعد و فضای تلویزیون را بهخوبی میشناسم و موضوعی را در قالب این رسانه تعریف میکنم. وی که از بازتابهای دریافت شده رضایت دارد، تصریح میکند: در درجه اول این برایم اهمیت دارد که سریال بهخوبی دیده شود و همه درباره آن نظر بدهند؛ حتی وقتی افرادی که خیلی اهل تلویزیون نیستند با من تماس میگیرند و کار را دنبال میکنند برایم خیلی جذاب است. افرادی که متوجه هستند برای این سریال زحمت کشیده و وقت گذاشته شده و پشتش تفکر است. وقتی میبینی این موارد و ویژگیها دیده میشود، خستگی از تنت در میآید.
توفیقی اظهار میکند: در روز نخستی که کارگردانی این سریال به من پیشنهاد داده شد، میدانستم تهیهکنندگی مشترک پشت آن است و آقایان مجید مولایی و محمدکامبیز دارابی را از قبل میشناختم، بهویژه آنکه دارابی با من هم نسلتر و همصنفتر بوده و حالا پس از سالها کار در عرصه تولید در تلویزیون، در مقام تهیهکننده این سریال هم حضورش بسیار ثمربخش و کارگشا بوده است.
توفیقی در پایان گفت: بزرگترین ویژگیای که درباره ارتباط من با تهیهکنندگان وجود داشته، این بوده که خوشبختانه زبان مشترکی داشتهایم و دغدغههای یکدیگر را در طول کار به شایستگی و در فضایی مفاهمهآمیز درک کردهایم.
سینما و تلویزیون به بازیگران تازه نفس نیاز دارد
محمدکامبیز دارابی، یکی از تهیهکنندگان سریال«افرا» میگوید: اوایل سال 1399 درباره ساخت این کار با تلویزیون صحبت و رایزنی کردیم و اواخر بهار پیشتولید شروع شد تا در نهایت اواخر شهریور کار را کلید زدیم.
وی با بیان اینکه یکی از نقاط قوت کار، فیلمنامه آن بود که تحت نظر مجید مولایی شکل گرفت و داستانی جذاب داشت که به مشکلات خانوادگی میپرداخت، میافزاید: به نظر من علاوه بر پر کردن اوقات فراغت و مقوله سرگرمسازی مخاطب، باید به مسائل جامعه هم در قالب یک درام جذاب پرداخته و فرهنگ سازی درستی شود. در همین زمینه در سریال«افرا» به موضوع محیط زیست و به تبع آن محیط بانان که یکی از قشرهای مظلوم جامعه هستند و با وجود امکانات کم و مشکلات زیاد با عشق مشغول به کار هستند، پرداخته شد.
وی یکی از مشکلات اصلی تولید را تصویربرداری در اوج شیوع ویروس کرونا، آن هم در یکی از درگیرترین استانهای کشور میداند و تصریح میکند: با توجه به اینکه کل کار در خارج از تهران تولید میشد و تقریباً 10 ماه در شهرستان بودیم و قصه مربوط به سال 1398 و قبل از شیوع ویروس کرونا بود، نمیتوانستیم در تصاویر ماسک داشته باشیم که این موضوع سختی کار را دو چندان میکرد، ولی با رعایت همه جانبه شیوهنامههای بهداشتی تا پایان کار مشکل حادی از نظر ابتلای عوامل پیش نیامد.
دارابی یکی از ویژگیهای کار را بیرون رفتن دوربین از محدوده پایتخت اعلام و اضافه میکند: در این خصوص به فراخور داستان، استان سرسبز گیلان انتخاب شد که هم فضای بصری زیبایی را در اختیارمان قرار میداد و هم میتوانستیم با فراغ بال به فرهنگ غنی و والای منطقه گیلان بپردازیم و آن را در قصه بازتاب دهیم.
وی با اشاره به اینکه هر رسانهای قواعد و چارچوبی دارد و تلویزیون هم از این امر مستثنا نیست، ادامه میدهد: چون سالهاست در رسانه تلویزیون کار میکنیم، با قواعد و ملاحظات آشنا هستیم و طبعاً همه آنها را رعایت میکنیم. البته گاهی در زمان پخش، اتفاقاتی میافتد که تا جایی که به کار لطمه نخورد و خطوط قرمز را رد نکنیم، باید خودمان را با آنها وفق دهیم تا به نتیجه معقولی برسیم. هرچند از این منظر، مدیران شبکه یک، خیلی سریال را دوست داشته و با ما همراه بودهاند و لطمهای هم به کار وارد نشده و همه چیز درست و اصولی پیش رفته است.
وی در پاسخ به این سوال که با توجه به اینکه اکنون شبکه نمایش خانگی اکثر ستارهها را جذب کرده، برای انتخاب بازیگر چه روندی را طی کردید، میگوید: جلسات متعددی با آقای توفیقی در مرحله پیشتولید داشتیم و در خصوص انتخاب بازیگر صحبتهای مفصلی کردیم. به نظر من وقتی از تهران خارج میشویم و به دیگر نقاط کشور میرویم، وظیفه داریم از بازیگران خوب آن نقاط که فرصت دیده شدن ندارند، بهره ببریم. با همین ذهنیت، باید اذعان کنم که گیلان هم از این نظر بسیار غنی و قدمت نمایش آن زیاد است. گیلان بازیگران مستعد و خلاقی هم دارد که اغلب متأسفانه فرصت دیده شدن ندارند. «افرا» مجال مغتنمیبود تا ترکیبی از هنرمندان بومی و بازیگران شناخته شده از تهران را کنار هم گرد بیاوریم که از خروجی این ترکیب هم رضایت کامل داریم و از همکاری با این عزیزان لذت بردیم. به هر حال سینما و تلویزیون به بازیگران تازه نفس نیاز دارد و بی تردید شناسایی، جذب و معرفی این هنرمندان هم در بستر سریالهای پربینندهای مثل«افرا» سازوکار بهتر و موثرتری دارد.
این تهیهکننده تصریح میکند: بازتابها تا اینجای کار خیلی خوشحالکننده بوده است. البته طبیعتاً هیچ کاری کامل نیست و نقد بر هر اثری وارد است. البته بعضی از انتقادها بحق است و بعضی چندان منصفانه نیست، ولی به طور میانگین، بازتابهای خیلی خوبی داشتهایم و امیدوارم تا آخر، این روند به همین شکل ادامه پیدا کند.
وی در پاسخ به این سوال که چرا دست روی موضوعات حساسیت برانگیز میگذارید، میگوید: به نظر من وقتی هنرمند میخواهد کاری بسازد که اثرگذار باشد و قدم رو به جلویی تلقی شود که صرفاً سرگرمی هم نباشد، باید سراغ موضوعات و مسائلی برود که در جامعه وجود دارند و دغدغه مردم هستند تا از این رهگذر، هم فرهنگسازی صورت گیرد و هم بیننده تشویق شود به آن مسائل فکر کند. در این صورت است که میتوان گفت کار مفید و سازنده بوده و چنبه فرهنگسازی و سرگرمسازی مخاطب نیز در آن رعایت شده است.
وی ادامه میدهد: برای تصویربرداری سکانسهایی که مربوط به محیط زیست بود و باید در مناطق حفاظت شده کار میکردیم، از کمک بیدریغ محیط بانان استفاده کردیم و با این عزیزان زحمتکش، ارتباط و همکاری خوبی داشتیم. دارابی در بخش دیگری از صحبتهایش بیان کرد: مولایی، تهیهکننده پیشکسوت دیگر این کار، حضور سازنده و شایستهای داشت. ما در بحث فیلمنامه و نویسندگی، مشاورههای بسیاری با او داشتیم و ایدههای جذابی برای ارتقای کیفیت سناریو ارائه داد. بر همین اساس بی اغراق میتوان گفت بخشی از روند تکمیل این فیلمنامه درجه یک و کماشتباه، محصول مشورتهایی بود که با تهیهکننده خوشفکر و باتجربهای مثل آقای مولایی صورت گرفت و نهایتاً در جریان خرد جمعی به نتیجهای رسید که امروز روی آنتن تماشا میکنید و خوشبختانه با استقبال مردم مواجه شده است.
او ادامه داد: به نظر من بهرنگ توفیقی یکی از بهترین سریالسازان کنونی است که بهشدت به کارش متعهد است. او با توجه به اصالت گیلانیاش و شناختی که از منطقه دارد، کار را به شکلی متناسب، استاندارد و خوش سر و شکل، کارگردانی کرد که اکنون ماحصل آن را میبینید.
وی در خصوص زمان پخش سریال«افرا» توضیح میدهد: مشخص است که«افرا» سریالی مناسبتی و منحصر به مقطع خاصی نیست و موضوعی انسانی و خطیر را در حوزه محیط زیست مطرح میکند که در هر زمانی میتوان به آن پرداخت. ما کاری را ساخته بودیم که هر موقع تلویزیون میخواست، میتوانست آن را بدون مناسبتهای تقویمیپخش کند. پخش در این بسته هم برایمان مطلوب بود، ولی مشکل اینجاست که قرار نبود سریال در این مقطع پخش شود، بلکه قرار بود دیرتر این اتفاق بیفتد و فرصت ما برای آمادهسازی و روی آنتن رفتن، کم و کار فشرده شد. طبعاً همین مسئله باعث شده این روزها برای رساندن هر قسمت به آنتن و تکمیل بخشی از مراحل فنی، بار مضاعفی بر دوش سازندگان بگذارد. با این حال خوشبختانه و شکر خداوند، با تلاش گروه و مساعدت تلویزیون همه چیز تا امروز طبق برنامه پیش رفته است.
وی در پایان میگوید: قرار است سریالی را برای رمضان و پخش از شبکه یک آماده کنیم که الان آمادهسازی مقدمات را آغاز کردهایم تا اگر قسمت باشد آن را جلو دوربین ببریم.
مشکلات بازی در نقشی متفاوت
مینا وحید، بازیگر نقش دکتر مهتاب فروزش در سریال«افرا» درباره دلایل پذیرش نقش خود در این اثر نمایشی میگوید: همواره ابتدا از فیلمنامه کمک میگیرم و بعد آن شخصیت را تصور میکنم و به آن آب و رنگ میدهم و بر اساس آن تصور، حالات و احساسات شخصیت را حفظ میکنم. وقتی در یک سریال بازی میکنم باید نمودار شخصیت را در ذهنم رسم کنم و فراز و فرود آن را در نظر بگیرم. اگر همیشه در اوج یا در فرود باشد، یکنواختی آن بیننده را خسته میکند و مهتاب با توجه به فیلمنامه گاهی آرام بود و گاهی به اوج، دوباره به سکوت و بعد به انفجار میرسید و قبلاً طراحی آن را انجام داده و شخصیت را درآورده بودم.
وی عنوان میکند: مهتاب فروزش، نقش متفاوتی بود؛ زنی بود که چندین وجهه شخصیتی داشت و جایی که باید بسیار قدرتمند رفتار میکرد و جایی که باید آرام بود و این صبوری و درونگرایی در عین قدرتمند بودن مهتاب، برایم جذاب بود و سعی کردم در بازی این ویژگی را پر رنگ کنم. از طرفی کمتر دیده شده زنی زندگی خوبی داشته باشد، ولی بخواهد زندگی بهتری برای خودش رقم بزند و این هم یکی دیگر از دلایلم برای انتخاب نقش بود. وحید با اشاره به اینکه از بازی در سریال رضایت دارد، میافزاید: باید بگویم که تاکنون پیش نیامده که در فیلمیبازی کنم و از بازیام به طور کامل راضی باشم، ولی وقتی مهتاب را در «افرا» میبینم آن را دوست دارم و احساس میکنم همین مهتاب در ذهنم بوده است و نگاهها، تامل و سکوت پر از حرفش را دوست دارم. البته مخاطبان هم عقیده دارند که شخصیت جذابی شده
مریم ضیغمی