دفتر نمایندگی سازمان صداوسیما در دمشق از سال 1362 فعالیتش را آغاز کرد این دفتر با حدود 38 سال پیشینه در سالهای اخیر در کانون مهمترین رویدادهای قرن و مبارزه با داعش قرار گرفته و از اهمیتی بسیار برخوردار است.
به گزارش روابط عمومی رسانه ملی، وجود اماکن مهم زیارتی شیعیان و لزوم برقراری ارتباط با شبکهها نیز از اولویت های این دفتر بوده است برای آگاهی از فعالیت های این دفتر با محمدرضا ماندگاران، مدیر نمایندگی رسانه ملی در دمشق، درباره ضرورت گسترش روابط رسانهای ایران با سوریه گفت وگو کرده ایم:
دفتر نمایندگی صدا و سیما در دمشق در چه سالی و با چه اهدافی راهاندازی شد؟
دفتر دمشق حدود سال 1362 با گرفتن اتاقی در سفارت ابتدا به صورت مکتوب و بعدها به همراه یک دوربین توسط آقای شمس راهاندازی شد. قبل از بحران سوریه، باید دنبال سوژه میگشتند، زیرا اینجا منطقه خبرخیزی به حساب نمیآمد، ولی بعدها و در سال 1389، موقعیت شهر دمشق تغییرکرد؛ تصمیمات برای سرنوشت منطقه در آنجا شکل میگرفت. با توجه به روابط ممتاز ایران و سوریه، ضروری بود که ما در دمشق نماینده خبری داشته باشیم و وجود نیرویی مجرب در منطقه، ضروری به نظر میرسید. نیاز به خبرهای دست اول داشتیم، نه خبری که برگرفته از شبکههای دیگر باشد.در نتیجه دفتر نمایندگی دمشق در این سالها نقشی مهم ایفا کرده است.
دلیل اهمیت گسترش روابط رسانهای با کشور سوریه چیست و برای این مهم چه اقداماتی صورت گرفته است؟
همانطور که میدانیم سوریه پرچمدار جبهه مبارزه با رژیم صهیونسیتی در میان کشورهای عربی و خط مقدم جبهه مقاومت به شمار میآید. بنابراین، ایران با شکلگیری انقلاب اسلامی و راهبرد آن در سیاستهای خارجی که مبتنی بر یاری مظلومان است و جمهوری اسلامیکه سالهاست در رأس مدافعان حقیقی آرمانهای فلسطین قرار گرفته و با توجه به نگاه و حمایتهای راهبردی دولت سوریه در دفاع مقدس ایران و برخی دلایل مهم دیگر، ضروری بود نوعی همگرایی با کشور سوریه ایجاد کند که به مرور زمان، در کنار اشتراکاتی که این دو کشور با هم پیدا کردند، به نوعی همپیمانی ناگسستنی تبدیل شد. با وجود این تعاریف و با توجه به جنگ نظامی، اقتصادی و رسانهای دشمن علیه جبهه مقاومت، دو کشور ناگزیر از ارتباطات رسانهای گسترده شدند، چه در حوزه محتوا و چه در حوزه فنی که لازمه هر رسانهای است.
به جز اشتراکات دینی، آیا در زمینه فرهنگ، آداب و رسوم، موضوعات اجتماعی و سیاسی نیز تشابه یا اشتراکات دیگری نیز به چشم میخورد؟
بله، موضوعات دیگری هست که ظاهرا در زمره موضوعات مذهبی جهان اسلام نیست، ولی جزو موضوعات تمدنی جهان اسلام است و پرداخت به آنها گاهی مغفول واقع میشود و تهیهکنندگان صداوسیما نباید از آنها چشمپوشی کنند. سادهترین مثالهایش، وجود نقاط مشترک بین تمدن عراقی و سوری با تمدن ایرانی است. مثلا کمتر کسی در ایران هست که نام شیخ شهابالدین سهروردی، فیلسوف نامدار ایرانی ملقب به شیخ اشراق، را نشنیده باشد، اما کمتر کسی از مردم ایران میداند که این دانشمند بزرگ تاریخساز در فلسفه که در قریهای در اطراف زنجان متولد شده بود، در کنج مسجد کوچکی در حلب سوریه مدفون است؛ یا مثلا بیشتر مردم ایران شاید ندانند که سوریه مردمی دارد با نام خانوادگی قزوینی، کرمانشاهی و... . اینها حاکی از قرابت، رفتوآمدها، و ازدواجهای دو ملت ایران و سوریه در همین گذشتههای نهچندان دور است. بسیاری از مردم ایران شاید ندانند که در شهر باستانی پالمیرای سوریه (شهری باستانی با شباهت و عظمتی نظیر تخت جمشید و بلکه بزرگتر) نوروز، گرامی داشته میشده و قربانی کردن در اول نوروز، از آداب و رسومش بوده است. اینها موضوعات تمدنی جهان اسلام است که غفلت از آنها، ما را از «امت واحده» به ملتهای از هم گسسته، مطلوب نظام سلطه غربی تبدیل کرده است. عده کمی از مردم در این کشورها که ناآگاه از این اشتراکات تمدنی هستند، سر بزنگاه که میرسد، شکلگیری جبهه مشترک و خط مقاومت را درک نمیکنند.
آیا فعالیت رسانهای صداوسیما صرفا به تولید و پخش برنامههای مذهبی و مناسبتی محدود میشود؟
ما در سوریه ی مأموریتهای مهم اما سادهتر داریم که همان پوشش اخبار و برنامههای زنده از اماکن زیارتی است و در این زمینه به آمار نیاز نیست. برنامههای بسیار متنوعی تولید و پخش شده که از چشم مردم دور نمانده است. مراسم حرم مطهر حضرت زینب و حضرت رقیه (سلام الله علیهما) در محرم و برنامههای زنده تلویزیونی برای ماه صفر در این چند سال تولید و پخش شده است.
بنابراین من معتقدم پرداخت مقطعی به حرمهای ائمه و اهل بیت (علیهم السلام) برای همراه شدن با احساسات عمیق مذهبی مردم، فقط بخش کوچکی از وظایف ماست و اصولا موضوعات دیگری مانند شناخت نقشه دشمن برای انشقاق امت واحده است که غفلت از آنها میتواند بخشی از افکار عمومی را با حضور ما در عراق و سوریه همراه نکند. ستاد سوریه و دفتر نمایندگی سازمان چند سالی است که در حال پژوهش و تولید در این بخش است. علاوه بر این، مستندها و برنامههای بسیاری در حوزه موضوعات مختلف، از جنگ داعش تا امور فرهنگی - اجتماعی و موقعیتهای اقتصادی سوریه تولید شده است، ولی محقق شدن این مهم، عزمی فراگیر در حوزههای مختلف تولیدی در سازمان میطلبد.
از جدیدترین دستاوردها و تولیدات رادیویی و تلویزیونی دفتر دمشق برای ما صحبت کنید.
از سال 1396 تاکنون بیش از 40 هزار دقیقه برنامه تلویزیونی، مستند، نماهنگ، موشن گرافیک و ... در ستاد سوریه سازمان صداوسیما با تلاش دفتر دمشق تولید و پخش شده است که توضیح آن وقت بسیاری میخواهد. حتی اکنون یک سریال 30 قسمتی به همت ستاد سوریه با مشارکت بسیج سازمان در سوریه در حال تصویربرداری است. پنج مستند جدید و پنج برنامه تلویزیونی در سالگرد شهادت سردار سلیمانی نیز تولید و پخش شده است.
کدام تولیدات دفتر دمشق از نظر جذب مخاطب بازتاب گستردهای داشته و با اقبال عمومی مواجه شده است؟
در مجموعههای مختلف صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران هر مستندی از جنگ سوریه تولید شده است در شبکههای تلویزیونی پخش شده و برای مخاطب جذاب بوده است. برخی از این مستندها حتی مقام برگزیده جشنوارههای مختلف در خارج از سازمان مانند عمار و سینما حقیقت را نیز کسب کردهاند. البته نباید از تولید گزارشهای خبری از خط مقدم نبرد در این سالها نیز غافل شد. در همین مصاحبه، بجاست که از زحمات و از خودگذشتگی همه خبرنگاران شجاع که افتخار خدمت به آنها را داشتهام تشکر کنم و یاد شهید خزایی را گرامیبدارم.
همانطور که میدانیم سوریه یکی از سرزمینهای اصلی و شاهراه تمدن جهان اسلامی است که همواره خاستگاه حوادث مهم جهان اسلام بوده است. آیا دفتر نمایندگی صداوسیما در دمشق برای ارائه تصویری شفاف و مستند از این رویدادهای تمدن جهان اسلام برنامههایی در دست تولید دارد؟
این سرزمینها پر از نقاطی است که دربرگیرنده یاد اشخاص برجسته، یا حوادث مهم تاریخ اسلام و حتی موضوعات کلیدی مشترک جهان اسلام است. بعضی از این اماکن، از چشم مخاطبان پوشیده مانده است. مثلا مسیرهای عبور اهل بیت (علیهمالسلام)؛ نهتنها کاروان اسرای کربلا. مثلا مناطقی که محل برخی جنگهای مهم صدر اسلام به فرماندهی امیرالمومنین (ع) بوده، یا اماکنی که به نحوی به یکی از ائمه (علیهم السلام) منتسب بوده است. به عنوان مثال، چاه آبی که گفته میشود حضرتعلی(ع) آن را در مسیر لشکر در جنگ صفین حفر کرده است، یا مشهد النقطه و.... ولی بیشتر این اماکن در مناطقی هستند که همچنان محل درگیری است و الان امکان پرداختن به آن نیست. هر چند که جنگ در سوریه در مراحل پایانی است و هنوز به طور کامل تمام نشده است و این بدان معناست که تاکنون موضوعات اقتصادی، سیاسی، و نظامیباید در اولویت قرار داشته باشد. البته ناگفته نماند که در این زمینه تولید برخی مستندات مانند مستند «ملکه زنوبیا» که در مرحله تدوین است و چندین طرح دیگر را در مرحله پژوهش و پیشتولید در برنامه داریم.
درباره سختیهای کار در بحبوبه جنگها و درگیریهای داخلی در سوریه برایمان صحبت کنید.
شما نمیتوانید اتفاقاتی را که برای خبرنگاران ما در این چند سال در منطقه اتفاق افتاده است، تصور کنید، مگر اینکه خودتان هم در آن وضعیت قرار بگیرید. با تمام محدودیتها که اوایل بحران برای همکاران ما در میدان نبرد ایجاد میشد، آنها سعی کردند با امکانات موجود از تمام فرصتهای پیش رو استفاده کنند. شهادت شهید محسن خزایی و مجروح شدن سید محمدحسن حسینی، میتواند گواه خوبی برای اوضاع سخت حضور در بحران سوریه باشد. مستندی 10 قسمتی با نام «خط تماس» که گوشهای از این رشادتهای خبرنگاران را روایت میکند، در مرحله تصویربرداری است. مستند «خط تماس» علاوه بر اشاره به سختیهای کار خبرنگاری در موقعیتهای بحرانی، یک مجموعه مستند آموزشی برای علاقهمندان حوزه خبر خواهد بود.
اگر خاطرهای از سالهای خدمتتان در دفتر دمشق دارید برای خوانندگان تعریف کنید.
لحظه لحظه این سالها موهبتی الهی برای بنده بوده است. همنفسی با شهیدان مدافع حرم و حریم امنیت کشور برای من فراموش نشدنی است و در خاطرم محفوظ خواهد ماند، ولی یک خاطره را برایتان بازگو خواهم کرد. دو روز بعد از شکسته شدن محاصره شهر دیرالزور، بنده با برادرم آقای محسن برمهانی و یکی از فرماندهان، همراه اولین کامیونهای آذوقه برای کاری وارد این شهر شدیم؛ مردمیکه بیش از سه سال در محاصره داعشیان قرار داشتند و جانانه از وطن خود دفاع کردند. مردی ما را به خانه خود دعوت کرد. کودک خردسالی داشت که با تعجب به تخم مرغ نگاه میکرد و پدر توضیح داد که فرزندش جز نان خشک و برخی گیاهان خودرو تاکنون خوردنی دیگری ندیده است. آن نان هم از آردی که توسط هواپیماهای مقاومت برایشان با چتر پرتاب میشد، درست شده بود. برای یک پدر دیدن گرسنگی فرزندانش خیلی سخت بود.
موانع و سختیهای پیش روی دفتر نمایندگی سوریه چیست؟
با پیگیریهای ستاد سوریه و نگاه راهبردی رئیس محترم سازمان و ادارهکل امور بینالملل، در سالهای گذشته از نظر فنی و پشتیبانی، مشکلات دفتر حل شده است و ما به صورت کامل از گروههای تولیدی پشتیبانی کردهایم و حتی در مواردی به شبکههای اتحادیه رادیو تلویزیونهای اسلامی نیز سرویس میدهیم. البته این مهم است که برنامههای ما محدود به محرم و صفر، یا چند ولادت نباشد. موضوعات مذهبی ما، آمیخته با موضوعات و مسائل اجتماعی، سیاسی، و تمدنی است. همانطوری که دفاع از حرم، محدود به چند قدم اطراف حرمهای شریف نبوده است، فعالیتهای رسانهای ما هم باید دربرگیرنده تمام موضوعات تاریخی، تمدنی، و فرهنگی ما باشد. البته این مهم به اشتیاق، آمادگی برنامهسازان و عزم شبکهها برای پرداخت بیشتر به این موضوع ارتباط مستقیم دارد که امیدوارم در برنامه مدیران سیما قرار بگیرد.