برنامه «آن» با محوریت روایت خلق آثار هنری عاشورایی و چگونگی فراگیری آن در جامعه، در ماه محرم و صفر شنبه و یکشنبه هر هفته ساعت 22:30 از شبکه دو روانه آنتن میشود. برنامه تلویزیونی «آن» با موضوع هنر و مرثیه به تهیهکنندگی احمدرضا بلیغ و با اجرای امیرحسین سمیعی، مجموعهای ترکیبی است که به بررسی آثار هنری با موضوع محرم که به طور خاص مردمی و فراگیر شدهاند، میپردازد.
به گزارش روابط عمومی رسانه ملی، این برنامه در گفتوگو با صاحبان اثر، مخاطبان و کارشناسان به دنبال چرایی و چگونگی فرآیند تولید اثر و دلایل فراگیری آن است و میکوشد با روایت داستانِ تولید این آثار، شیوه خلق تولیدات هنری مذهبی مردمی و فراگیر را به تصویر کشد. در این زمینه نمونههای هنری موفق مذهبی در حوزههای نقاشی، شعر، موسیقی، نوحه و فیلم بررسی میشوند. از جمله مهمانان این برنامه میتوان به یوسفعلی میرشکاک، غلامرضا آقاسی(فرزند مرحوم آقاسی)، محمد معتمدی، بهزاد عبدی، اکبر سلطانعلی، علی ملاقلیپور، مهدی متوسلی، مهدی زنگنه و ... اشاره کرد.
با امیرحسین سمیعی، مجری و کارشناس برنامه«آن»
اجرای برنامه «آن» اتفاق مبارکی است
امیرحسین سمیعی، مجری و کارشناس برنامه «آن»، معاون هنری سازمان فرهنگی - هنری شهرداری تهران است. او از فارغالتحصیلان هنرستان موسیقی بوده که دوره کارشناسی خود را در رشته تئاتر از دانشگاه آزاد اسلامیبه پایان رسانده، او علاوه بر تدریس در رشته موسیقی، سولیست ارکستر سمفونیم صداوسیما در سال 94، عضویت در شورای تخصصی موسیقی و سرود سازمان هنری و امور سینمایی دفاع مقدس، عضو کانون آهنگسازان خانه سینما، مؤسس ارکستر سمفونیک حافظ، مدیر موسیقی و سرود مؤسسه فرهنگی- هنری شهر ادب معاصر، داوری جشنوارههای مختلف، آهنگسازی برای فیلمهای مختلف و ... بخشی از کارنامه حرفهای اوست.
سمیعی درباره اجرای برنامه«آن» که محوریت آن پرداختن به هنر عاشورایی است، اظهار داشت: مهمانان این برنامه از میان هنرمندانِ یکی از حوزههای مختلف هنرهای نمایشی، موسیقی، هنرهای تجسمی، ادبیات و ... انتخاب میشوند که وجه مشترک همه این هنرمندان نفس کشیدن در فضای هنرهای آیینی و مذهبی بهویژه هنر عاشورایی است.
وی در ادامه افزود: علاقه شخصی من این بوده که در چنین نشستهایی با هنرمندان شاخص این حوزه گفتوگو کنم. بنابراین اجرای برنامه«آن» برای من در درجه اول اتفاق مبارکی بوده و در ادامه همکلام شدن با هنرمندانی که به نوعی اثری هنری برای اباعبدالله (ع) خلق کردهاند یک لذت شخصی هم دارد. من به عنوان مجری و کارشناس برنامه از همان«آن» و اتفاق عاطفی خاصی که در آن لحظه جاری میشود سرشار میشوم و بازخوردش را در خودم حس میکنم.
سمیعی درباره ایجاد گفتوگوی صمیمانه و نزدیک شدن به حس آثار هنری و خالقشان توضیح داد: خصیصه هنر عاشورایی این است که روح خالقشان با عنایت و لطف سیدالشهدا(ع) صیقل ویژهای خورده و همه به قدری دلهای زلال و شفافی دارند که با باز شدن اولین پنجره گفتوگو از تجربیاتی میگویند که ناگفته ماندهاست.
معاون هنری سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران افزود: لطف خدا بوده که من در حوزه تئاتر، موسیقی و سینما تجربیاتی کسب کنم و در این راه بتوانم در شکل دادن به این ارتباط به کار بگیرم. من ضمن تحصیلات در رشته موسیقی و ساخت موسیقی فیلم و کارشناسی تئاتر به خاطر فعالیتم در موسسه فرهنگی«شهرستان ادب» با بزرگان ادبیات مراوده داشتم و امروز هم جزو مطالعات و علایقم هنرهای تجسمی است. تلاش من این است که در هر قسمت خودم را جای هنرمند مدعو بگذارم و از نگاه هنری به موضوع نگاه کنم و در این میان شناخت عمیقی که از این بزرگان داشتم نیز به این اجرایم کمک بسیار کرد.
سمیعی درباره انتخابش برای اجرا و تجربه این فضا تصریح کرد: اجرای این برنامه هم کاملا لطف و عنایت خدا بوده و نمیدانم که چگونه قرعه کار به نام ما افتاد. حضور در این نوع برنامهها به نوعی آرزوی من بوده و همیشه دوست داشتهام اگر قرار است در رشتهای هنری کار کنم، ساحت هنر عاشورایی باشد، ولی هیچوقت فکر نمیکردم به عنوان کسی انتخاب شوم که روبهروی بزرگانی بنشینم که آثارشان در این حوزه قطعا شاخصتر و اثرگذارتر از آثار من است.
جمشید ابرازی، کارگردان :
«آن»، آنِ رسیدن به حسین(ع) است در ساحت هنر و مرثیه
به نام خدای حسین (ع)
نوشتن راهی است برای رسیدن. رسیدن به دنیایی که همیشه درآن وجودت را پدیدار میکند. و چه زیباست که این رسیدن، «آنِ» رسیدن به حسین(ع) باشد. همیشه از یاران حسین (ع) گفتهایم؛ آنانی که بی پروا و با عشق، دل به دریای عاشقی زدند و بر بالهای فرشتگان سوار شدند و به معبودشان رسیدند.
«آن»، اینچنین عاشقی بود برای یاران امروز حسین(ع). عهدی بستیم با آنهایی که خود را بی محاسبه و حساب، وقف عشقورزی کردهاند؛ آنانی که میخواستند این بارتعریف نویی از معاشقه با معشوق را به تصویر کشند. هنرمندان آمدند و یکی یکی مهمانان این مجلس بی ریا شدند و ما که مهمانداران این مقال بودیم سعی کردیم تا میزبانان خوبی در این ضیافت باشیم. «آن» به این شکل برگزار شد. همه ما تلاش کردیم از این تجربه تازه، لذت مصاحبت را ببریم تا مخاطب نیز همدل ما در این مهمانی شود، ولی زیبایی آنجا پدیدار شد که مهمانانمان ، هر کس به قدر خود حسین(ع) را با دل خویش لمس کرده بود و این تجربه بس شیرینتر برای ما که آقایمان را به گونهای دیگر درک کنیم. ما در حال نزدیک شدن به آسمان حسین(ع) بودیم و چه خوشبخت که با آدمهایی همقدم شدیم که راه آسمان را از زمین به ما نشان دادند. قرار را بر15پله تا رسیدن به معشوق گذاشتیم و تا به حال11 پله را طی کردهایم و از او میخواهیم یاریمان کند تا در چند پله دیگر نفس تازه باشیم تا او را در آسمانش ملاقات کنیم. «آن»، آنِ رسیدن به اوست در ساحت هنر و مرثیه. آنجا که هر هنری در مقابل آن مردانگی، سر خم میکند. در پایان باز هم از او و هم از خدای او میخواهیم از زمره جاماندگانی نباشیم که برای دیدن نور ، در جستوجوی چراغند.
«آن» در آئین
احسان ناظم بکایی
«آن»، «نشان ارادت»، «علامت»، «تازه دم» و .... نامهای برنامههای محرم و صفری شبکه دو سیما هستند؛ برنامههایی که هر کدام از منظری تازه به ماجرای عاشورا میپرداختند. یکی نگاهی با محوریت شعر آیینی و دیگری با نگاه تحلیلی به واقعه روی آنتن میرفت و ... بدین ترتیب شبکه دو با رنگین کمانی از برنامههای مختلف عاشورایی، در دو ماه محرم و صفر، دستان پری داشت. میان این برنامهها، برنامه«آن» برنامهای خاص و با نگاهی جالب توجه است که به بررسی آثار هنری نمایشی، تجسمی، موسیقایی و... ماندگار با موضوع عاشورا که به طور خاص مردمی و فراگیر شدهاند، میپردازد. «آن» میکوشد فرآیند و چگونگی خلق آثار هنری عامهپسند در موضوعات آیینی را بررسی کند و همین نگاه ژرف و پشتوانه پژوهشی آن است که «آن» را دیدنی و «آن» را از برنامهای صرفاً سرگرم کننده تبدیل به برنامهای عمیق کرده و مخاطب را به فکر وا میدارد. انتخاب موضوعات و تنوع آنها یکی دیگر از برگهای برنده«آن» است؛ انتخابی که ریشه در شناخت سوگواری عاشورایی دارد. سوگواری برای شهدای کربلا، مهمترین آیین شیعه است. ضمن اینکه این سوگواری، متنوعترین شاخهها را دارد. از مداحی و مرثیهسرایی گرفته تا برپایی حسینیهها، دستههای سینهزنی و زنجیرزنی و انجام اموری مانند قمهزنی و برگزاری مجالس تعزیه و.... طبیعتاً چون تشیع در ایران همواره در طول تاریخ اسلام، جایگاه محکمی داشته است اکثر این شاخههای سوگواری، خاستگاهی ایرانی دارند. میتوان گفت اگر تشیع در سرزمینی دیگر رشد پیدا میکرد سوگواری عاشورایی تنوع دیگری داشت. هر اتفاق ویژه یا جدیدی که وارد سرزمینی میشود بسته به آیینهای سنتی و بومی آن منطقه، رنگ و شکل آن سرزمین را به خودش میگیرد. آیینها، جمعی و فیزیکی و تکرارشوندهاند و اگر توسط دین، پشتیبانی شوند، مناسک نامیده میشوند، مانند حج که این خصلتها را دارد. سوگواری عاشورایی نیز مناسکی دینی است که تقدس دینی و درگیری احساسات عموم، آن را ماندگار کردهاست. نکته مهم دیگر این است که غم و اندوه، ذاتاً انسانها را به هم نزدیک میکند و آنها را به برپا داشتن آیینهای سوگ میکشاند. در ایران برگزاری «سوگ سیاوش» یکی از کهنترین آیین های سوگواری جمعی بوده که مقدمهای بر سوگواری های عاشورایی است. علاوه بر اینها، سوگواری های عاشورایی برای ایرانیها فرصتی طلایی بود تا به عنوان تمدنی خاص، در قالب حمایت از علویان، خود را از بقیه سرزمینهای اسلامی جدا کنند و استقلال آیینی و تمدنیشان را نشان بدهند. در واقع ایرانیان با تغییر قالبهای آیینی خود و ادغام آن با سوگوارههای عاشورایی، ضمن حفظ آنها، نقشی نو به این آیینها زدند به طوری که مجالس نمایش سوگ سیاوش به مجالس تعزیه تبدیل شد. آیینهای سوگواری عاشورایی ابعاد مختلفی دارند. یکی روضه خوانی و مرثیه سرایی، دیگری مجالس عزاداری و سوگواری که نشانههایی مثل سینه زنی، زنجیر زنی و علمگردانی را شامل می شود و سومی هم مجالس تعزیه و وجوه نمایشی آن مثل پردهخوانی و ... است و ... تمام این ابعاد به هم نزدیکند. بر هم تاثیرات متقابلی دارند و طبعا کاملاً ویژگیهایی ایرانی دارند. سازندگان«آن» هم با تسلط بر چنین فضایی، گستره وسیعی را پیش روی خود گشودهاند. در پهنه انتخابهای آنها، هم تعزیه وجود دارد و هم سینما. هم شعر کلاسیک و هم مداحی. دایرهای وسیع از تجسم سوگواری عاشورایی در قالبهای گوناگون که عظمت واقعه را نشان میدهد و جالب اینکه افرادی هم در قاب برنامه قرار میگیرند که جذابند. از محمد معتمدی گرفته تا علیرضا قزوه و یوسفعلی میرشکاک در این گستره قرار گرفتهاند و مخاطبان«آن»، آنها را دیدهاند. برنامهای که میتوان امیدوار بود آن را در تمام سال و مستمر روی آنتن دید، چون چنین گستره بزرگی را نمیتوان به 10 تا 15 برنامه محدود کرد.
گردآورنده: مینا مقرب صمدی