هفدهمین همایش «حکمت مطهر» با موضوع «تحول جایگاه زنان در گام دوم انقلاب، بایسته‌ها و چالش‌ها» ۱۲ اردیبهشت هم‌زمان با روز بزرگداشت معلم با حضور استادان و دانشجویان در دانشگاه صداوسیما برگزار شد. مهمانان این همایش در دو نشست به ارائه مباحث خود پرداختند.
به گزارش روابط عمومی رسانه ملی، شهاب اسفندیاری، رئیس دانشگاه صداوسیما در ابتدای این همایش گفت: در سال‌های اخیر تلاش کردیم، در هر دوره همایش«حکمت مطهر» را متناسب با نیاز‌ها و مسائل روز برگزار کنیم و سال گذشته این همایش با موضوع عدالت برگزار شد.
وی افزود: شاید سؤال باشد که موضوع زنان چه ارتباطی به همایش«حکمت مطهر» دارد، در حالی که یکی از موضوعات اساسی که شهید مطهری حدود چند دهه قبل در آثارشان به آن پرداخته‌اند، مسئله زنان است.
اسفندیاری با اشاره به کتاب«مسئله حجاب» گفت: این کتاب آخرین اثری است که از استاد شهید مطهری نیمه‌کاره مانده و چند سال پیش نوشته شده‌بود و در آن زمان، حضور سیاسی زنان چندان مورد توجه نبود و می‌خواستند مقدمه تازه‌ای بر این کتاب بنویسند و اگر آنچه نوشته‌اند را بدون توجه به نام نویسنده بخوانید، تصور نخواهیدکرد که یک عالم دینی نوشته‌است.
رئیس دانشگاه صداوسیما ادامه داد: با پیروزی انقلاب اسلامی تاریخ مذکر به پایان می‌رسد و زنان با آغاز انقلاب اسلامی منشأ اثر می‌شوند. در دوره‌ای زنان مانند یک شیء بودند و در دوره‌ای مانند یک ابزار که اغلب در تبلیغات مورد استفاده قرار می‌گرفت و امروز با نسلی فرهیخته از زنان مواجه هستیم.
روش شهید مطهری در مواجهه با مسئله زنان
در نشست اول، خدیجه ذوالقدر، عضو هیئت علمی و مدیر گروه علوم اجتماعی واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی‌با موضوع زن مسلمان و اقتضائات عصر حاضر در اندیشه استاد مطهری دیدگاه خود را بیان کرد.
وی مسئله زنان در چند سده اخیر را یکی از چالش برانگیزترین مسائل در سطوح علمی، فرهنگی و اجتماعی دانست و گفت: جایگاه زنان در هر موقعیت و اندیشه‌ای مورد نقد‌های بنیادین قرار گرفته‌است. این نقد‌ها اغلب از جانب مکاتب فمنیستی و مکاتبی که خود را مدافع حقوق زنان می‌دانند، بر سایر مکاتب و اندیشه‌ها وارد می‌شود.
ذوالقدر گفت: در این زمینه با دو موضوع محوری اقتضائات زمان و جایگاه زن مواجه هستیم که هر دو هم مورد توجه استاد مطهری بودند؛ از این رو می‌توان روشی را از مواجهه استاد با اقتضائات عصر ارائه کرد. همچنین استاد کاملاً مسئله‌محور و مسئله‌مند به مسائل جامعه نگاه می‌کردند و زمانی که وارد مسئله‌ای می‌شدند، به دنبال یک خروجی و راهکار بودند و از رویکرد انتزاعی و خشک نظری پرهیز می‌کردند.
عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی‌با اشاره به دلایل اهمیت اقتضائات زمان برای شهید مطهری افزود: شهید مطهری براین باور بود که اقتضائات زمان به معنای زندگی کردن در زمان و عقب نماندن از زمان است و یکی از دو ضرورت فوری است و شناخت صحیح اسلام واقعی ضرورت فوری دیگری است.
وی افزود: از نظر استاد اگر پیروی از اقتضائات زمان با شناخت مکفی از تعالیم اسلام همراه نباشد، مانند کشتی است که در اقیانوسی رها شده و این کشتی جامعه بشری است و اقیانوس اتفاقات پیرامونی آن است و برای اینکه این کشتی به سلامت عبور کند، به ابزار شناخت وضعیت جغرافیایی و محیط پیرامونی نیازمند است که نشان‌دهنده توجه به اقتضائات زمان و راهنمای سفر و لنگرگاه مطمئن است تا غرق نشود.
ذوالقدر با اشاره به کتاب «اسلام و مقتضیات زمان» شامل مجموعه سخنرانی‌های شهید مطهری در این زمینه اظهار داشت: از این کتاب و آثار دیگر می‌توان سه تعریف استخراج کرد که اقتضائات چیست. وی بیان می‌کند که پدیده‌هایی در زمان وجود دارد که به حکم قرار گرفتن در زمان، مورد توجه و احترام قرار می‌گیرد، چراکه پدیده زمان هستند و بدون بررسی اینکه این پدیده خوب یا بد است، باید از آن تبعیت کرد.
عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی تصریح کرد: انسان، کنشگر فعال در ساختن اقتضائات زمان است و به حکم اینکه صاحب اراده است و قابلیت انحراف از معیار‌های فطری را دارد، به این معنا نیست که همواره اقتضائات زمانش را در مسیر اعتلایی ترسیم کند. تغییر و تحول جزء نهاد این موجود پیشرفته اجتماعی است و باید پشتوانه‌ای داشته‌باشد تا در مسیر اعتلا قرار گیرد. پیامبران هم آمده‌اند تا این مسیر را تسهیل کنند و بشر نیازمند نیروی دیگری بود تا ویژگی‌های فطری‌اش را تقویت کند و اعتلا بخشد.
وی در ادامه تصریح کرد: استاد مطهری در مواجهه با مسائل مختلف، مسائل را احصا می‌کند و اقتضائات آن را می‌سنجد و آن را براساس سابقه و روند تبدیل شدن به اقتضائات زمان پالایش و بررسی می‌کند و سپس در معرض تعالیم اسلامی قرار می‌دهد.
ذوالقدر با اشاره به نگاه شهید مطهری گفت: وی معتقد است که یک سوء فهم در این مسئله اتفاق افتاده‌است که اقتضای مسئله اساسی زن را آزادی و تساوی حقوق زن می‌داند. سیر این سوء برداشت را ترسیم و بیان می‌کند که این سوء فهم چه ضرباتی را به جامعه بشری زده‌است و در نهایت راه‌حل ارائه می‌دهد که دقیقاً برگشت به طبیعت و فرهنگ اسلامی است.
وی در پایان گفت: بحثی که به عنوان الگوی سوم از سوی شهید مطهری مطرح شده، پایه‌های فکری آن از اندیشه استاد گرفته شده و شناخت اقتضائات عصر حاضر که تمرکز بر تساوی و آزادی است و باعث شده آسیب‌هایی به جامعه و خانواده وارد شود، ضروری است و راه‌حل اسلامی‌که مبتنی بر ملازمه وحی، عقل و سنت است، تنها راهکار را بازگشت به تعالیم اسلامی و طبیعت زن و مرد می‌داند.
مسئولیت‌های دینی و سیاسی زنان
سارا لاریجانی، نوه استاد مطهری، عضو هیئت علمی دانشگاه اهل بیت(ع) مهمان بعدی این نشست بود که به دیدگاه شهید مطهری درباره مسئولیت‌های دینی و سیاسی زنان پرداخت.
وی گفت: سه جریان فکری فعال در زمان شهید مطهری وجود داشت: جریان اول سنت‌گرا بود که شاید قدیمی‌ترین قالب درباره زن باشد و مخالف اختلاط زن و مرد، تأسیس مدارس دخترانه و ... بود، اما دغدغه آن‌ها دینی بود و رأی به پرده‌نشینی زن و خروج از عرصه‌های اجتماعی می‌دادند.
لاریجانی رویکرد سکولار را رویکرد دوم دانست و گفت: این رویکرد معتقد به تقلید از غرب و سبک زندگی غربی است و تاریخ شروع آن را می‌توان از دوران قاجار جست‌وجو کرد و صراحتاً حجاب را عامل اسارت زن می‌دانند و معتقدند تا تقلید 100 درصدی نداشته‌باشیم، نمی‌توانیم به اصلاحات دست یابیم که این رویکرد در دوره پهلوی نیز ادامه‌یافت.
به گفته این پژوهشگر آن‌ها دین را عامل انحطاط می‌دانستند، اما با توجه به خودکامگی رضاخان، زنان در آن دوران چندان نتوانستند وارد عرصه اجتماعی و سیاسی شوند و در پهلوی دوم به صورت نرم تغییراتی صورت گرفت و کار فرهنگی به قدری گسترده بود که تأثیر منفی خود را بر جامعه ایران گذاشت.
عضو هیئت علمی دانشگاه اهل بیت(ع) افزود: متفکران غربی با تمام اهتمامی‌که به مسئله زن داشتند، پیشرفت چشمگیری نداشتند. در فضای دو قطبی سنتی و سکولار، قربانی اصلی زنان بودند، زیرا از سویی فضا فاسد بود و از طرفی هم رویکرد سنتی تأکید بر خانه‌نشینی زن داشت.
وی افزود: در این میان رویکرد سوم از سوی شهید مطهری بیان شد که مبنی بر دو اصل عدالت و حقوق فطری است و این رویکرد را می‌توان در سه مؤلفه خلاصه کرد: زن و مرد در انسانیت مشترک هستند؛ در هر دو جنس استعداد‌ها و قابلیت‌های فطری وجود دارد که سعادت انسان در گرو به فعلیت رساندن آن‌هاست و برای به فعلیت رساندن برخی از استعداد‌های انسان به فضای فعال و رقابتی در عرصه اجتماعی نیاز است، لذا از منظر عدالت اجتماعی باید زمینه‌های حضور فعالانه بانوان با حفظ موازین اسلامی در عرصه‌های مختلف علمی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی فراهم شود.
لاریجانی مبنای اندیشه استاد مطهری پیرامون زنان را مبتنی بر نظام حقوقی در اسلام دانست و گفت: این نظام مبتنی بر مبنای هستی‌شناسی و مبانی انسان‌شناسی در اسلام بنا نهاده شده‌است و از آنجاکه علت و ملاک اصلی تدوین نظام حقوقی در اسلام، تحقق نظام احسن و کمال انسانی است یقیناً نظام حقوقی را می‌توان مهم‌ترین سنگ بنای زندگی اجتماعی بشر دانست.
عضو هیئت علمی دانشگاه اهل بیت(ع) رویکردهای موجود به حجـاب و عفـاف در ایران را به این شرح توصیف کرد: در مواجهه با حجاب یک رویکرد، رویکرد سـنتی است که زن را پرده‌نشین می‌داند. رویکرد دیگر تبیینـی و رویکرد روشنفکران مذهبی است که در کنار آن رویکرد فمینیستی بر آن غالب است.
وی با اشاره به سبک زندگی غربی برای رویکرد سکولار گفت: استفاده ابزاری از زن در تبلیغات با بهره‌گیری از زیبایی جسمی آنان است. در نگاه استاد مطهری، نتیجه این اهدای آزادی به زنان آغاز بدبختی‌های مدرن زنان است که در اصل تفاوتی از جهت ماهیت با بدبختی‌های قدیم و سنتی او ندارد.
لاریجانی با تأکید بر اندیشه‌های سیاسی آخوندزاده بیان کرد: رضاخان که سودای ترقی و پیشرفت ایران را بر اساس الگوی کشورهای اروپایی در سر داشت، سعی کرد مهم‌ترین موانع را که به زعم او مذهب و روحانیان بود، از میان بردارد. او علاوه بر مقابله‌های خشن و زورمندانه با روحانیان، بر آن بود تا تمام نمادهای مذهبی را از جامعه حذف کند. آخوندزاده حجاب را مانع آزادی و عامل اسارت می‌دانست.
عضو هیئت علمی دانشگاه اهل بیت(ع) تأثیر اندیشه آتاتورک بر روی رضاشاه را بررسی کرد و گفت: رضاشاه به زعم خود برآن شد تا جامعه ایران را همانند ترکیه به سوی تمدن و نوسازی هدایت کند و برای اصلاحات، گذر از دین را مهم دانست. او دین را عامل انحطاط می‌دانست.
لاریجانی تأکید کرد: از نگاه شهید مطهری از جنبه فردی، یک مسئله، مربوط به مردان است و یک مسئله مربوط به زنان. از زاویه تأثیر بر مردان باید گفت حفظ حجاب به لحاظ فردی موجب ایجاد آرامش روحی و کم شدن هیجانات و التهابات کاذب در مردان می‌شود و ازمنظر زنان، حجاب موجب بالا رفتن ارزش ذاتی و مقام انسانی زنان می‌گردد.
هویت و جایگاه زن در زیست عفیفانه
فائزه عظیم‌زاده اردبیلی، عضو شورای عالی تحقیقات و فناوری وزارت علوم و عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) درباره هویت زن و زیست عفیفانه در حکمرانی دین‌مدار و سکولار گفت: وقتی از هویت صحبت می‌کنیم، منظور هویت ملی، اجتماعی، سیاسی و ... است که اقسام گوناگونی دارد. زن به عنوان نیمی از افراد جامعه قطعاً باید از مؤلفه‌های هویتی برخوردار باشد، اما آیا در نگاه متفکران و فلاسفه غربی زن این هویت را دارد؟
عظیم‌زاده اردبیلی افزود: امانوئل کانت، فیلسوف بزرگ غربی نیز صریحاً می‌گوید که موجودی به نام زن یک هویت تبعی دارد و زن شهروند منفعل است. انسانی که شهروند فعال است، حق آموزش، برخورداری از امکانات اجتماعی، حق زیستن، حق امنیت و ... دارد و حیات، آموزش، تجلی و حرکت به جلو در ید قدرت شهروند فعال است. اگر امروز در عرصه مخاصمات بین‌المللی زنان و کودکان آسیب می‌بینند، براساس همین دیدگاه کانتی است و کسی علیه خشونت نسبت به زنان و کودکان در جهان واکنشی نشان نمی‌دهد.
عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) ادامه داد: با توجه به زن در انگاره‌های غربی، سؤال این است که در زیست عفیفانه چه جایگاهی برای این زن قابل ترسیم است. عفاف یک کیفیت نفسانی است و مانند مدار به دور خود حریمی قائل است، هر چیزی که بخواهد، نمی‌گوید، هر چه بخواهد نمی‌پوشد و نمی‌خورد و هر جایی نمی‌رود و برای هر یک از این‌ها ادب حضور و شاخص دارد؛ بنابراین به ادبیات پرطمطراق غرب درباره زن بنگریم یا زیرساخت‌های فکری زن؟
عظیم‌زاده اردبیلی، ملاک برتری انسان از نگاه شهید مطهری را شامل چهار مؤلفه علم و دانش، ایمان، عقل و تقوا دانست و بیان کرد: گروه افراطی و داعشی فرقان به دلیل همین اندیشه و نگاه شهید مطهری، او را ترور کردند. آن‌ها می‌خواستند اسلام افراطی و داعشی را ترویج دهند و هویت آن‌ها افشا شد.
به گفته وی آن‌ها شهید مطهری را که تفکری نواندیشانه و همه‌جانبه‌گر داشت، دشمن اندیشه‌های خودشان می‌دانستند. شهیدی که بیش از چهل سال است به شهادت رسیده، اما هنوز آثارش به چاپ می‌رسد.
عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) ادامه داد: شهید مطهری شاگرد علامه طباطبایی(ره) بود و در بحث هویت زن وقتی درباره حجاب صحبت می‌کند حجاب نه تنها یک پوشش دینی، بلکه فرصتی برای خویشتن‌شناسی، خودیابی، خودسازی، ... ذخیره‌سازی نیرو‌های انسانی و حفظ روح مروت، مردانگی، انسانیت و شرافت در زن و مرد مسلمان و احیای ارزش‌های متعالی است.
به گفته عظیم‌زاده اردبیلی، حجاب، هویت زن ایرانی و نماد فکر است. همچنین درباره تشکیل خانواده معتقد است، تشکیل خانواده، هویت‌بخشی به زن و مرد است و با تشکیل خانواده، هویت دیگری می‌یابند که ماهیت طبیعی و عقلانی دارد و توأم با تفاوت‌های حکیمانه است. زندگی باید از دوگانگی به وحدت برسد و آن‌ها دیگر منِ برتر نیستند و ما می‌شوند و در آن صورت مصحلت ما، شاخصه زندگی می‌شود.
شیوه مواجهه استاد مطهری با موضوع حجاب
فهیمه فرهمندپور، عضوهیئت علمی دانشکده معارف و اندیشه اسلامی دانشگاه تهران بر شیوه مواجهه استاد مطهری با مسائل زنان و موضوع حجاب تأکید کردو گفت: من بر روی شش ویژگی تمرکز می‌کنم. ویژگی اول این است که استاد مسائل زنان را مسئله می‌بینند، اساساً پذیرش مسئله بودگی این مسئله یک ویژگی است. متأسفانه هنوز در زمانه ما کسانی هستند که قائل نیستند که مسائل زنان واقعاً مسئله است.
فرهمندپور، مسئله دوم از ویژگی‌های نگاه استاد مطهری را نگاه مسئله‌محور ایشان عنوان کرد و گفت: در این خصوص ما همچنان دچار مشکل هستیم. مواجهه با یک موضوع با نگاه مسئله‌محور ویژگی منحصر به‌فرد استاد است؛ گاهی به عنوانی با نگاه توصیفی و موضوع‌محور نزدیک می‌شوید و گاهی با نگاه مسئله‌محور.
وی اضافه کرد: ما در موضوع حجاب، دائماً در حال توصیف حجاب هستیم و خوبی‌ها و مزایای حجاب، اهمیت و آیات حجاب و ... را مطرح می‌کنیم؛ یعنی دائماً داریم موضوع را توصیف می‌کنیم، اما چه قدر تلاش کردیم دریابیم که چه چیزی باعث می‌شود موضوع به این مفیدی و دارای دستاوردهای گسترده، امروز مورد استقبال بسیاری از زنان و دختران ما نباشد.
این عضو هیئت علمی دانشکده معارف و اندیشه اسلامی دانشگاه تهران تأکید کرد: باید این پرسش را مطرح کنیم که چه اتفاقی افتاده که نسل امروز به این میراث نسل گذشته پشت کرده است؟ کتاب «مسئله حجاب» یا کتاب«نظام حقوق زن در اسلام» و سایر آثار شهید مطهری مسئله‌محور است نه توصیفی. کتاب«علل گرایش به مادی‌گری» را استاد مطهری به صورت مسئله بیان می‌کند و می‌پرسد چرا انسانی که ذاتاً معنویت‌محور است به مادیات گرایش پیدا کرده‌است. کتاب«اسلام و مقتضیات زمان» استاد نیز مسئله‌محور است و کتاب«خدمات متقابل اسلام و ایران» نیز یک مسئله است.
وی اضافه کرد: استاد از روش توصیفی محض و گزارش‌محور استفاده نمی‌کرده‌است، اما هنوز با گذشت ۴۰ سال از شهادت استاد، بسیاری از فرهیختگان ما نگاه مسئله‌محور ندارند و کماکان بحث‌های توصیفی، گزارش‌دهی و کم‌اثر را گرفته‌اند.
فرهمندپور، ویژگی سوم آثار شهید مطهری را که کماکان خلأ وجود آن در روزگار ما احساس می‌شود، نگاه نظام‌مند به مسائل زنان دانست و گفت: کماکان مسئله حجاب را یک مسئله صرفاً فرهنگی می‌بینیم و متأسفانه نتوانسته‌ایم به تصمیم‌سازان و تصمیم‌گیران این را منتقل کنیم که مسئله حجاب صرفاً یک مسئله فرهنگی نیست.
این استاد دانشگاه، چهارمین ویژگی استاد مطهری را شناخت مخاطب واقعی دانست. وی ادامه داد: استاد مطهری سال ۴۵ اساساً محتوای کتاب«نظام حقوقی زن در اسلام» را از یادداشت‌هایی که در مجله زن روز دهه ۴۰ منتشر می‌کردند، نوشته‌اند. مجله زن روز یکی از پرمسئله‌ترین مجلات هفتگی زن و خانواده آن زمان از نظر عکس‌ها، گزارش‌‌ها، نمادسازی‌ها و ... بود، اما استاد مطهری دهه ۴۰ چگونه می‌تواند جای پایی در این مجله باز کند، ارتباط بگیرد و مخاطب خود را شناسایی کند؟ این خیلی مهم است که مخاطب واقعی خود را پیدا کنیم؛ اتفاقی که در روزگار ما رخ نمی‌دهد.
وی خاطرنشان کرد: نمی‌خواهم این را مطرح کنم که این نظر استاد مطهری درست‌تر است یا نظر سایر علما، بلکه می‌خواهم بگویم استاد مطهری در زمانی که به‌شدت ساختارهای سنتی حاکم بر حوزه‌های علمیه را داریم، ۶۰ سال پیش، ابایی ندارد از اینکه وقتی نظر علمی می‌دهد، نظرش با نظر علمای مشهور زمانش و استادش متفاوت باشد.
انقلاب کاتالیزوری برای حضور اجتماعی زنان
دکتر عاصمه قاسمی، عضو هیئت علمی‌گروه علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی‌با محوریت تحقیق الگوی سوم زنان در رسانه، فرصت‌ها و چالش‌ها با تأکید بر اینکه برای تحقق الگوی سوم زن باید از پشت صحنه و زنانی که در رسانهها شاغل هستند شروع کنیم، گفت: الگوی سوم در مدل‌های متکثر و متنوع باید ارائه شود.
وی بیان کرد: ما حضور زنان در وقایع مختلف پیش از انقلاب و زنان اثرگذار را داشته‌ایم، اما تفاوتی که انقلاب اسلامی در موضوع زنان ایجاد کرد، این است که زنان از طبقات و طیف‌های مختلف در انقلاب حضور پیدا کرده و نقش‌آفرین بودند. این نقش‌آفرینی با هدایت، رهبری و تشویق رهبران انقلاب همراه و این یک نقطه عطف برای حضور اجتماعی زنان بوده‌است.
عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی‌با اشاره به اینکه بسیاری انقلاب را کاتالیزوری برای حضور و کنشگری زنان می‌دانند، گفت: بعد از پیروزی انقلاب این حضور بیش‌تر می‌شود و این تشویق برای اینکه زنان حضور اجتماعی داشته‌باشند نیز بیش‌تر می‌شود امام (ره) می‌فرمایند: «زن باید در مقدرات اساسی مملکت دخالت کند؛ همان‌گونه که مردان در امور سیاسی دخالت می‌کنند زنان هم باید در امور سیاسی دخالت کنند». بر همین اساس نقش و جایگاه ویژه‌ای در جامعه علاوه بر جایگاه زنان در خانه، تعریف می‌شود.
قاسمی ادامه داد: شهید مطهری قبل از انقلاب به مسئله زنان ورود می‌کند و آثاری نوشته می‌شود که پشتوانه فکری بی‌بدیلی است که در حوزه زن به وجود می‌آید و با نوع نگاهی که امام نسبت به زن در موقعیت‌های مختلف مطرح می‌کند، حضور زنان در جامعه پررنگ‌تر هم می‌شود. گویا یک بازتعریفی از هویت زن مسلمان ایرانی با انقلاب شکل می‌گیرد که آن را در حوزه خانواده و جامعه پررنگ می‌کند و این با تمام دو دستگی‌هایی که در آن دوران برای زنان تعریف می‌شده، متفاوت است و الگو و بازتعریف هویتی متفاوتی برای زنان تعریف می‌کند.
وی، بهترین تعریف الگوی جدید زن در جمهوری اسلامی را«زن نه شرقی و نه غربی» و الگوی سوم زن دانست و گفت: الگوی سوم زن را مقام معظم رهبری مطرح کرده‌اند؛ ما این الگوی سوم را می‌شنویم، اما باید بر روی آن کار کنیم.
این استاد دانشگاه اضافه کرد: باید بر روی این مسئله کار کنیم که ما زن را در مرکز خانواده قرار می‌دهیم و صلاح و فساد یک جامعه را صلاح و فساد زن می‌دانیم و در کنار آن مسئولیت اجتماعی برای زن تعریف می‌کنیم. ما این بازتعریف هویتی و الگو را داشتیم و هویت بسیاری از زنان ما بعد از انقلاب اسلامی اینگونه شکل گرفت و با این مدل پیش رفت که در عرصه‌های مختلف حضور پیدا کردند که یکی از این عرصه‌ها رسانه است. بعد از انقلاب حضور خانم‌ها را در همه جا می‌بینیم و با تغییر فضای کاری، رسانه جایی می‌شود که زنان مسلمان می‌توانند وارد آن شوند.
قاسمی درهم تنیدگی بحث خانواده و کار را در تعریفی که زنان شاغل در رسانهها از زنانگی خود تعریف می‌کردند غالب دانست و گفت: نهاد خانواده و ازدواج برای این زنان مهم بود و به نوعی نگاه مکملی داشتند و حتی این نگاه در زنانی که ازدواج نکرده‌بودند هم بود.
عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: در حرفه‌های تخصصی رسانه بیش‌تر انگیزه حضور بانوان فرهنگی و اجتماعی بود و ورودشان به رسانه کم‌تر انگیزه اقتصادی داشت. البته در این تعریفی که برای خودشان داشتند با چالش‌هایی هم مواجه بودند. یکی از چالش‌هایی که شاید خیلی به آن توجه نکرده‌ایم نوع ارتباط بین زنان و مردان در رسانه است به‌خصوص برای طیفی که مقید‌تر هستند. این گروه از بانوان شاغل در رسانهها می‌گفتند می‌دانیم خیلی سخت است و مدام با آن درگیر هستیم، ولی کار می‌کنیم که عملا به نوعی در دوگانگی قرار می‌گرفتند.
قاسمی افزود: اگر رسانه می‌خواهد نقشی ایفا کند اول باید از خودش و زنانی که در رسانه فعال هستند شروع کند و برای اینکه بتواند الگوی سوم را تحقق ببخشد باید از پشت صحنه و زنانی که در رسانه هستند شروع کند.
وی اضافه کرد: مسائل و چالش‌هایی که حداقل برای زنان مسلمان انقلابی در رسانه‌ای مثل رادیو و تلویزیون بود، امروزه در رسانه‌های جدید هم مطرح می‌شود، چون در رسانه سنتی این مسائل را حل نکرده‌ایم در رسانه‌های جدید هم با این مسائل مواجه هستیم و نیاز داریم در کنار سیاست‌گذاری‌هایی که در حوزه زنان صورت گرفته‌است به سیاست‌گذاری‌ها و اجراها در این بخش هم توجه کنیم.