آثار نمایشی سینما و تلویزیون از محبوبترین اشکال بیان هنری و از اثرگذارترین ابزارهای ارتباطی در جهاناند؛ لذا یکی از کارآمدترین ابزارهای دیپلماسی عمومی و آشنایی جوامع غیر ایرانی با فرهنگ، تاریخ و جامعه امروز ایران اسلامی، استفاده از آثار سینمایی و درام است و از این جهت بود که در معاونت برونمرزی صداوسیما، شبکه فیلم و سریال«آیفیلم» با شعار«آی فیلم دوست خانواده تو» تأسیس شد.
به گزارش روابط عمومی رسانه ملی، شبکه آیفیلم، اکنون شامل چهار کانال است و اولین کانال آن، ویژه عربزبانان در 18 شهریور سال 1389 افتتاح و راهاندازی شد و جامعه بیش از 400 میلیونی عربزبان، مخاطبان بالقوه آنند.
«کانال عربی آیفیلم» با پشتوانه غنی آثار نمایشی ایرانی مأموریت زبانگردانی فیلم و سریالهای فاخر ایرانی و پخش آن را برعهده دارد و جدول پخش آن با توجه به زمان مناسب برای مخاطبان در پنج قاره جهان تنظیم شده و برنامههای گوناگون تولیدی کانال نیز در فواصل میان فیلم و سریالها پخش میشود. ازجمله این برنامهها میتوان به«آیفیلم پلاس»، «فیلمصول»، «مصطلحات سینمایة»، «فیلمکات»، «کوالیس»، «خلف الکامیرا» و ... اشاره کرد که همسو با مأموریت این شبکه تولید میشود. به مناسبت سالگرد راه اندازی کانال آی فیلم عربی به سراغ مدیر و تعدادی از همکاران این کانال رفتیم.
ناز مخاطب خریدار دارد
سیداحمد حسینی خبیر، مدیر کانال آی فیلم عربی، در خصوص وضعیت کنونی کانال گفت: کانال عربی آیفیلم در سپهر رسانهای حوزه هدف، رقبای بسیار سرسختی دارد که از آخرین و باکیفیتترین تولیدات نمایشیهالیوودی، بالیوودی و عربی بهره میبرند و از لحاظ فنی نیز بهوسیله بهروزترین فناوریها و سکوهای پخش پشتیبانی میشوند. بنابراین میتوان گفت: این کانال برای موفقیت در مأموریتهای خویش باید با توجه به اقتضائات و ذائقه روز مخاطب همیشه در حال بهروزرسانی خود و استفاده از همه امکانات برای حفظ مخاطب فعلی و جذب مخاطب جدید باشد که البته در این عرصه موفقیتهایی کسب کردهاست.
وی افزود: این کانال تلاش کرده تا در حوزه رقابتی با شبکههای ناشر فیلمها و سریالهای درام، جایگاه ویژهای کسب کند و به همین منظور علاوه بر گزینش هوشمند آثار موردنیاز کنداکتور، کیفیت زبانگردانی نیز موردتوجه خاص باشد و استفاده از صداپیشگان و ستارههای سینما و تلویزیون در جهان عرب برای زبانگردانی آثار ایرانی در افزایش مقبولیت تولیدات ایرانی در نزد مخاطب بسیار اثرگذار بودهاست.
حسینی خبیر با اشاره به اینکه با توجه به نظرخواهی و نیازسنجیهای دورهای که از طریق فضای مجازی و کانالهای ارتباطی منتسب با شبکه از مخاطبان صورت میپذیرد، آثار در گونههای متنوع را با لهجهها و گویشهای مختلفی همچون لهجه عراقی، سوری، لبنانی، مصری یا فصیح دوبله میکنیم، گفت: از لحاظ پوشش پخش و جذب مخاطب، آیفیلم عربی، مخاطبان درخور توجهی در عراق دارد و پساز این کشور بیشترین مخاطبان آن شهروندان کشورهای حوزه خلیجفارس، یمن، لبنان، الجزایر، مغرب، مصر و برخی کشورهای اروپایی هستند و این مخاطبان میدانند که برنامههای آیفیلم از ابتذالی که در تولیدات عربی، هالیوودی، بالیوودی و ترکی وجود دارد، مبراست و میتوانند با تمام اعضا خانواده و بدون دغدغهای تماشاگر برنامههای آیفیلم باشند.
مدیر کانال آی فیلم عربی ادامه داد: آیفیلم عربی در فضای مجازی و شبکههای اجتماعی از قبیل فیسبوک، اینستاگرام و وبگاه رسمیاش حضور فعالی دارد و علاوه بر دریافت بازخوردهای مثبت از سوی مخاطبان، رابطه دوسویه و تعاملی خوبی با بینندگان خود در بیرون از مرزهای ایران و حتی مخاطبان داخلی برقرار کردهاست.
وی افزود: در سالهای گذشته در چند نوبت، صفحات اجتماعی این کانال در شبکههای اجتماعی علیرغم داشتن مخاطبان میلیونی، بسته شد و حتی در سال 1400 در حرکتی غیرقانونی و غیرقابلتوجیه، دامنه وبگاه شبکه فیلم و سریال آیفیلم، توسط دولت آمریکا توقیف شد، ولی این سنگاندازیها باعث نشد که بخش فضای مجازی و شبکههای اجتماعی از حضور در این فضا دوری کنند و به طرق مختلف، مخاطبان خود را در شبکههای اجتماعی حفظ کردهاست.
وقتی عربزبانها اخبار هنرمندان ایرانی را دنبال میکنند
فائزه سواری، تقریباً از زمان تأسیس در کانال آیفیلم بهعنوان دبیر و سردبیر همکاری داشتهاست. وی در باره نحوه فعالیتهای وبگاه کانال و نحوه گزینش و انتشار رویدادهای هنری ایران و انعکاس آن به مخاطب عربزبان گفت: کانال عربی آیفیلم از بدو تأسیس تاکنون، بخش کثیری از فیلم و سریالهای ایرانی را برای مخاطبان عربزبان آماده و پخش کردهاست.
وی افزود: عمده مأموریت این کانال، معرفی فرهنگ و هنر ایرانی به جهان عرب بوده که بخشی از فعالیتهای آن به پوشش اخبار فرهنگی و هنری و نیز انتشار آنها در وبگاه عربی و انعکاس گزیدهای از آنها تحت عنوان برنامهای بهنام«آیفیلم پلاس» اختصاص یافتهاست.
سواری با بیان اینکه این مهم تاکنون زیر نظر مدیریت کانال، عملکرد موفقی در برقراری ارتباط و در نتیجه آن، با سلیقه و ذائقه مخاطب عربزبان داشته و حلقه ارتباطی تنگاتنگی با آنان ایجاد کردهاست که همسو با این سلایق به پخش اخبار و آثار تلویزیونی و سینمایی پرداخته و موفقیت نسبی را برای کانال کسب کردهاست، گفت: از مهمترین ابزارهای ارتباطی کانال با مخاطبان، پایگاه اطلاعرسانی و خبری آن، وبگاه بوده که به انعکاس آخرین اخبار روز طرحها، هنرمندان و هنروران ایرانی میپردازد و با بررسی و رصد بازخوردهای مخاطبان، اقدام به انتخاب دقیق آثار تلویزیونی و اخباری میکند که مخاطب علاقه وافری به دیدن و خواندن آنها دارد.
وی اضافه کرد: آن عده از مخاطبان عربزبان که از زمان آغاز بهکار کانال با آن همراه بودهاند، آنچنان پیگیر اخبار و آثار فرهنگی و هنری ایرانی هستند که گویای میزان زیاد تعلقخاطر آنها به فرهنگ ایرانی و رصد آن در تولیدات تلویزیونی است. در این میان آثاری با مضامین تاریخی از اقبال بیشتری در جذب بینندگان برخوردار بوده، دقت بالایی که در دوبله و پخش این آثار فاخر صرف شده، عاملی مهم در کسب جایگاه ویژه میان مخاطبان آن بودهاست.
سواری با بیان اینکه شاهدی بر این اتفاق مهم، میزان بازدید اخبار مربوط به این آثار است، بهطوریکه امروزه بسیاری از هنرمندانی که در این آثار به ایفای نقش پرداختهاند به سوپراستارهای مخاطبان عربزبان تبدیل شدهاند که مجدانه پیگیر اخبار آنان هستند، گفت: همین عاملی است که مخاطب با دیگر ابعاد اجتماعی زندگی هنرمندان آشنا شده و با دنبالهروی از آنها با سینمای ایران ارتباط نزدیکتری برقرار کرده و سینمایی که به اذعان آنان از پاکترین و موفقترین سینماهای دنیا و بهویژه جهان اسلام است. قطعاً، ذائقهشناسی مخاطب و موفقیت در انتخاب آثار بدون کارگروه حرفهای امکانپذیر نیست؛ امری که با هماهنگی و توجه بسیار زیاد از بدو پایهگذاری کانال تا به امروز در حال اجرا بوده و با امید به جذب بیشتر مخاطب، یکایک عوامل خود را به تلاشهایی بیوقفه وامیدارد.
نمونهای موفق از یک مجموعه چابک
مریم کرمانیان، کارشناس کانال آی فیلم عربی در خصوص ویژگیهای نیروی انسانی این کانال گفت: کانال عربی یک نمونه موفق از یک واحد عملیاتی و چابک در سازمان است.
وی افزود: در این واحد، کل امور مربوط به گزینش و تولید محتوا، اجرا و پیگیری امور مربوط به ترجمه و زبانگردانی فیلم و سریالها، آمادهسازی برنامهها و میانبرنامهها و چینش جدول پخش تولید و انتشار اخبار هنر ایران به زبان عربی، بهروزرسانی سایت و شبکههای اجتماعی، پاسخ و پیگیری درخواستهای فراوان مخاطبان کانال و ... در یک واحد و توسط تعداد مشخص و محدودی از همکاران انجام میشود که این مزیت بالقوه کانال برای بهروز بودن و انجام دادن وظایف محوله است.
تلاش برای مقابله با تبلیغات ضد ایرانی غرب
حسان خضر، متخصص در رشته مدیریت رفتارشناسی، از بدو آغاز به کار کانال آی فیلم عربی بهعنوان بازبین و سردبیر همکاری میکند و در این گفتوگو در خصوص ویژگیهای مخاطبان کانال گفت: بنا بر بررسی وبگاه و شبکههای اجتماعی کانال و نیز ارتباط دوسویه مخاطب-رسانه میتوان گفت که کانال آیفیلم عربی دارای مخاطبان پرشماری از اقصی نقاط جهان است. تاجایی که علاوه بر شهروندان کشورهای عربی، حتی جمعی از عربزبانانی که در اروپا، آمریکا و استرالیا اقامت دارند جذب این کانال شدهاند.
وی ادامه داد: با توجه به واکنش مخاطبان که با کانال ارتباط دارند واضح است که بیشتر این مخاطبان شامل خانوادههای پایبند و یا طرفدار ارزشهای اخلاقی و خانواده (اعم از مسلمان و مسیحی) هستند، خانوادههایی که جدا از دین به اصول تربیتی و دوری از ابتذال و ترویج فرهنگ غربی پایبندند.
خضر با بیان اینکه از واکنش مخاطبان پیداست که آگاهی کافی از ایران ندارند و علاقهمندند از طریق فیلم و مجموعههای تلویزیونی ایرانی با ایران آشنا شوند و به همین دلیل با برنامههای کانال از قبیل سریالهایی که واقعیتهای فرهنگی، اجتماعی، تاریخی و مذهبی ایران را عرضه میکنند ارتباط قوی برقرار میکنند و البته سریالهای پلیسی و امنیتی نیز مخاطبان خوبی دارند، افزود: علاوه بر این، مخاطبان ساکن در کشورهای عربی به حوزه تاریخ علاقهمند هستند و مشتاقند روایت ایرانی از وقایع تاریخی را بشنوند و این ویژگی موجب پر مخاطب بودن سریالهایی با مضمون تاریخی و دینی همچون «یوسف پیامبر»، «مختارنامه» و«ابراهیم خلیلالله»، و سریالهای تاریخ معاصر ایران مانند«معمای شاه» و«کیمیا» شدهاست.
وی افزود: البته در این میان جا دارد جای خالی باکس برنامههای کودک و نوجوان در کانال آیفیلم عربی یادآوری شود، چون یکی از درخواستهای زیاد و همیشگی مخاطبان آی فیلم برنامههای خاص کودک و نوجوان است. درنهایت میتوان گفت که کانال آیفیلم عربی توانسته در ترویج فرهنگ ایرانی - اسلامی در جهان عرب نقشی موفق ایفا و تصویری واضح از ایران اسلامیبه بیننده منتقل و تا حدودی با تبلیغات ضد ایرانی مقابله کند.