تغییر جدول پخش برنامههای ثابت و روی آنتن بردن ویژهبرنامههای متعدد با دعوت از کارشناسان و صاحبنظران نظامی، سیاسی و فرهنگی و همچنین پوشش حضور بیسابقه مردم ایران برای وداع باشکوه با سردار سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی از اقدامات گروههای تولید و پخش شبکههای سراسری، استانی و برونمرزی تا روز سهشنبه بود. از بامداد چهارشنبه هم بلافاصله پس از پاسخ قاطعانه و حمله موشکی سپاه پاسداران انقلاب اسلامیبه پایگاه آمریکایی عینالاسد در استان الانبار عراق نیز برنامههای زنده و تحلیلی در جدول پخش شبکههای رسانه ملی قرار گرفت. فارغ از سرعت عمل و زحمات فراوان همکارانمان در واحدهای مختلف، دیدگاههای متفاوتی در خصوص عملکرد رسانهملی مطرح شد که بیشترشان مؤید اقدامات هوشمندانه و درست صداوسیما بود. با این حال انتظاراتی مطرح است که طرح و بررسی آنها میتواند راهکارهای بهتری پیش روی سازمان در موقعیتهای خاص قرار دهد. هفتهنامه سازمان برای آگاهی از دیدگاههای صاحبنظران رسانه درباره چگونگی عملکرد رسانه ملی در این ایام پرالتهاب با تعدادی از استادان دانشگاه صداوسیما گفتوگو کرده است.
گفتمانسازی برای «انتقام سخت»
محسن شاکرینژاد / رئیس دانشکده ارتباطات
رئیس دانشکده ارتباطات دانشگاه صداوسیما از تلاش همکاران تولید و پخش شبکهها و بخشهای خبری بهعنوان جهادی رسانهای یاد میکند که در طول سالهای اخیر کمنظیر و حتی بینظیر بود. او هم پیگیر برنامههای تلویزیون و هم رادیو در این ایام بوده و معتقد است رسانه ملی برای ایفای رسالتش در این ایام، از هیچ تلاشی فروگذار نکرده است.
شاکرینژاد با خدا قوت گفتن به همکاران میگوید: در ساعات اولیه پس از انتشار خبر شهادت سردار سلیمانی، اخبار زیرنویس خیلی تکرار میشد که البته شاید هم ناگزیر از تکرار خبر بودند؛ اما بهتر بود با تغییر جملات و محتوا مخاطب را از وقایع بعدی نیز آگاه کنند. شاید بهتر بود به جای تکرار برخی گزارشهایی که همکاران گزارشگر میگرفتند، در بخشهای خبری مختلف، تدبیر دیگری میشد. او از ارائه برنامههای تحلیلی در شبکه افق ابراز رضایت میکند و میگوید: گفتمانسازی برای انتقام سخت و اقناع مردم در این زمینه از راهبردهایی است که شبکههای دیگر باید مانند شبکه افق درنظر بگیرند. او حضور مردم را در مراسم تشییع، بینظیر میداند و معتقد است که این اوضاع موجب شده بیشتر تصاویر هوایی از مردم ارائه و تصویربرداری از میان مردم، کمی سخت شود. او نمره قابل قبولی به همکاران رسانه ملی میدهد و میگوید: عظمت واقعه شهادت سردار سلیمانی بهگونهای بود که خداوند همهچیز را برای این تشییع باشکوه فراهم کرد. شاکرینژاد تأکید میکند: این شهادت و این حضور بینظیر، رسالت رسانه ملی را سنگینتر کرده و ما باید گفتمان انتقام سخت را برای مردم جا بیندازیم.
نگاه مردم شناسانه در برنامهها
محمدمهدی مظاهری / عضو هیئتعلمی و هیئتامنای دانشکده هنرهای دیجیتال صداوسیما
این استاد دانشگاه از اخلاق، تواضع و جامعیت سردار شهید سلیمانی در حوزههای نظری و علمی حوزه تخصصیاش یاد میکند و این بدرقه میلیونی از وی را امری خدایی میخواند. او در خصوص عملکرد شبکههای رسانه ملی میگوید: عملکرد سازمان در این زمینه بهطور نسبی عملکرد قابل قبولی است، زیرا هم ازنظر حرفهای و فنی و هم ازنظر محتوایی خوب عمل کرد. مظاهری از ارائه تصاویر تشییع پیکر پاک شهید سلیمانی و یارانش در شهرها از زوایای مختلف و گزارشهایی از مردم داغدار و برنامههای تحلیلی در شبکهها ابراز رضایت میکند و میگوید: با توجه به دیدگاه سردار شهید که همه را جزئی از جامعه ایرانی میدانست، گزارشهای مردمی خوب بود و همه گروهها را دربر میگرفت. همین، عامل ایجاد نوعی همدلی و وحدت در میان مردم بود، اما در ارائه برنامههای تحلیلی شاید بهتر بود بیشتر از جامعه دانشگاهی و استادان برای تحلیل موضوعات استفاده میشد، چون سردار هم فردی نظریهپرداز و هم عملگرا در حوزه تخصصیاش بود. این استاد دانشکده ارتباطات برنامه «بدون تعارف» را هم دیده و ازنظر او بهتر بود یا این برنامه زمان طولانیتری در منزل سردار صرف و با اعضای خانواده وی صحبت میکرد یا در زمان دیگری که فرصت بیشتر بود، پخش میشد.
او توصیه میکند که بهتر است سیما در ارائه اینگونه برنامهها از دیدگاه جامعهشناسی نیز به موضوع بنگرد و همه حالات روانی مردم و حوزههای مردمشناسی را در نظر بگیرد. در گزارشها، سؤالات باید بهدقت و با وسواس و نگاه درست انتخاب و از مردم پرسیده شود و بهمرور از حجم برنامههای هیجانی و ترغیبکننده کاسته و بر برنامههایی تحلیلی افزوده شود. او اضافه میکند: باید به تأثیر این برنامهها در درازمدت توجه کرد. ما باید از حکمت نظری به عقلانیت برسیم. در این برنامهها میتوان به شخصیت همهجانبه سردار شهید پرداخت و روشن کرد که چگونه سردار به چنین جایگاهی رسیده است و از علم و اخلاق وی توأمان سخن گفت.
جریان سازی رسانه ملی
رضا واعظی / عضو هیئتعلمی دانشگاه
واعظی که موضوع رساله دکتریاش «رسانه تراز انقلاب از منظر امام (ره) و رهبری» بوده، اعتقاد دارد برای ارزیابی عملکرد رسانه ملی در این برهه باید ابتدا به این سؤال پاسخ گفت که «آیا رسانه ملی بهعنوان مهمترین ابزار رسانهای توانسته است افکار عمومی را قانع و آنها را با خود همراه کند؟». وی در پاسخ به این سؤال میگوید: رسانه ملی توانست با درک درستی از موضوع ارتباط مؤثری با افکار عمومیبرقرار کند، خصوصاً اینکه میزان همراهی افکار عمومی در تصمیمگیریها و ارزیابی دشمن بسیار مهم است. او اضافه میکند: اگر جامعه ما این میزان هوشیاری به خرج نمیداد، دشمن گستاختر میشد و رسانه ملی نیز با نمایش حساسیت عمومی مردم ایران، نقش بسزایی در ارزیابیهای دشمن داشت. به گفته واعظی، نقش رسانه ملی نقشی پیشبرنده و جریانساز بود که با سرعت عمل در تصمیمگیری توانست نفوذ رسانهایاش را بالا ببرد.
توفیق در عرصه گرافیکی
احمد سفلایی / سرپرست دانشکده هنرهای دیجیتال
به گفته سرپرست دانشکده هنرهای دیجیتال، با توجه به پیوند همه گروههای مردم با شخصیتی چون سردار سپهبد شهید قاسم سلیمانی و پیشبینی عکسالعمل مردمیبهتر بود بیشتر، مستندات و تصاویری که از ایشان برجای مانده به تصویر درآید. او از موشنگرافیکهای پخش شده و کارهای گرافیکی که در این مدت روی آنتن رفته نیز راضی و معتقد است با توجه به غیرمنتظره بودن این حادثه چندان انتظاری از رسانه برای ارائه کارهای گرافیکی نمیرود، ولی آنچه تاکنون پخششده، خوب بوده است.
حق مطلب را ادا کردیم
حسین میرزاپور / مدیر گروه گرافیک و پویانمایی
میرزاپور نیز از پوشش حضور مردم در این مدت بهعنوان عملکردی فوقالعاده یاد میکند که در حوزه بینالملل و رسانههای غربی بسیار اثرگذار بوده است. او میگوید: در اوضاع انحصار رسانهای غرب در دنیا، رسانه ملی توانست حق مطلب را در نمایش حضور مردم ادا کند، دل مردم آزاده جهان را با مردم داغدار ایران همراه سازد و این اقدام تروریستی آمریکا را محکوم کند. ازنظر او در چنین اوضاعی، مجال چندانی برای ارائه کارهای پویانمایی و جلوههای گرافیکی نیست؛ گرچه همکاران در این زمینه نیز با کارهای ارزندهای چون طراحی «#من_سلیمانیام» خوب عمل کردهاند.
میرزاپور با اشاره به خبر تولید پویانمایی سردار سلیمانی میگوید: در زمینه تولید پویانمایی چه ازنظر فنی و چه محتوایی، توانمندی بالایی داریم. او اضافه میکند: دنیا امروز محتوای پویانماییهایش را از داستانها و اسطورههای ایرانی الهام میگیرد؛ بنابراین ما کمبودی از این نظر نداریم و وجود شخصیتهایی چون سردار سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی، بستر خوبی برای روایت داستان این قهرمانان در حوزه پویانمایی فراهم میآورد.