به گزارش روابط عمومی رسانه ملی، تنظیمگری یک نیاز اجتماعی است که از طرف مردم حس میشود و نهاد تنظیمگر زمانی موفق است که بتواند این نیاز را رفع کند. جلیلی، مرجعیت ساترا در حوزه صوت و تصویر فراگیر را قطعی میداند. او اعتقاد دارد که صاحبان سکوها باید تنظیمگری را قبول کنند و به فرآیند تولید و نشر محتوا، احترام بگذارند. عدول از قانون برای همه بد است. هیچکس حق ندارد از قانون عدول کند. اگر قانون اشکالی دارد باید سراغ مراجعی برویم که قانون را تصویب و حتی قانون را اصلاح میکنند. آنچه میخوانید گفتوگو جلیلی با هفته نامه صداوسیماست.
مصاحبه را با این نکته آغاز کنیم که اصولا استانداردهای تنظیمگری به چه صورت است و ما چطور پیش میرویم و تفاوتهای رویه موجود با تنظیمگری در کشورهای خارجی در چیست؟
تنظیمگری، تنظیمگری است به این معنا که یک شخص حقوقی یا یک صنف بدون اینکه خودش ذینفع باشد تلاش میکند حداکثر نظم را به شکل منصفانه و خودجوش با توجه به انتفاع همه ذینفعان فراهم کند. تنظیمگر شرایط را به نحوی تنظیم میکند که تولیدکننده و مصرفکننده هر دو به حق و حقوقشان برسند. تفاوتی بین تنظیمگری در بین کشورهای مختلف وجود ندارد؛ همهجا تنظیمگری مبتنی بر چارچوب، اصول، هنجارها و قوانین است که باید به آن احترام گذاشته و رعایت شود. تنظیمگری در واقع یک لایه بعد از قانونگذاری است، لذا فرقی ندارد. در هر جامعهای ورودیهای تنظیمگری بر حسب قوانین بالادستی و شرایطی که وجود دارد ممکن است متفاوت باشد.
یکی از مشکلاتی که در جریان تنظیمگری وجود دارد عدم شناخت برخی صاحبان بسترها و به نوعی سواد رسانهای است که وجود ندارد. به نظرشما ساترا باید برای شناخت بهتر حوزه تنظیمگری و جاافتادن این موضوع چه اقداماتی انجام دهد؟
برخی از صاحبان سکوها آگاهیشان کم است. با توجه به نو بودن موضوع صوت و تصویر فراگیر، یک بخشی از آن عادی است. هنوز توقعات ذینفعان تنظیم نشده؛ برخی از ذینفعان بهخصوص صاحبان محتوا و سکوها شاید قوانین حاکم بر آنها و انتظارات حاکمیت از آنها را خوب درک نکردهباشند. اینها مواردی است که باید با مصداق، تجربه، گفتوگو و تعامل حل شود. این حوزه جدیدی است که حتماٌ باید سواد همه طرفهای درگیر موضوع از مصرفکننده تا تولیدکننده محتوا، تجمیعگر و صاحبان سکوهای توزیع محتوا در باره موضوع بیشتر شود. به امید خدا به سمت همگرایی پیش خواهیمرفت. به مقداری سعه صدر و تحمل نیاز داریم و بیشتر از همه گفتوگو و تعامل ضرورت دارد.
اگر امکان دارد در باره وجوه نهادهای تنظیمگر هم صحبت کنیم، اینکه یک نهاد تنظیمگر چه ویژگیهایی باید داشته باشد؟
ما دو نهاد تنظیمگر اصلی داریم: ساترا و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، که هر دو نهادی حاکمیتی هستند و وظیفه تنظیمگری دارند. تنظیمگر قرار نیست در حوزه تولید محتوا وارد بشود. یعنی خودش باید دو کلاه بر سر نداشته باشد. این چنین هم هست. ساترا در صداوسیما یک سازمان مستقل است. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم یاد گرفته خودش تولید نکند. حداقل در دو دهه اخیر این وزارتخانه خودش تولیدکننده نبودهاست. ساترا هم تلاش کرده از معاونتهای دیگر صداوسیما فاصله بگیرد که تنظیمگری و عرضه با هم ترکیب نشود. من فکر میکنم به خاطر ثبات مدیریتی که در ساترا وجود دارد، تنظیمگری در ساترا روش واحدتری را دنبال میکند، اما نهایتاً باید مطلع باشیم. باید همگرایی بین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و دیگر تنظیمگران از جمله ساترا وجود داشته باشد و این نیازمند همگرایی مدیریتی و جلسات متعدد گفتمانسازی راجع به نحوه تنظیمگری محتوای ویدئویی است. اما ممکن است در بعضی از مواقع بین صوت و تصویر فراگیر و نمایش خانگی تناقضاتی به وجود آید که لازم است این مرزهای تناقض، توصیف و مصداقیابی شوند و تفکیک درستی بین حوزههای تنظیمگری مرتبط با محتوای چند رسانهای به وجود آید.
گاهی هجمهها و حواشی خاصی از طرف تعداد محدودی از بسترها به نهادهای تنظیمگر وارد میشود. به نظر شما عملکرد درست در این مواقع چگونه عملکردی است؟
همانطور که عرض کردم، صاحبان سکوها باید تنظیمگری را قبول کنند و به فرآیند تولید و نشر محتوا، احترام بگذارند. عدول از قانون برای همه بد است. هیچکس حق ندارد از قانون عدول کند. اگر قانون اشکالی دارد باید سراغ مراجعی برویم که قانون را تصویب و حتی قانون را اصلاح میکنند. نباید هرکسی به زعم خودش و سر خود قانون را تفسیر کند این کار، اغتشاش، بینظمی و آشوب ایجاد میکند. به همین سبب حتماً باید صاحبان سکوها را مجاب کرد که از قانون تبعیت کنند و مرّ قانون پیادهسازی شود. این عرصه، نو و جدید است و صاحبان محتوا هزینههایی را متحمل شدهاند و ممکن است اشتباهاتی هم داشتهباشند که این اشتباهات باید تذکر دادهشود. همه بدانیم قانون حکمِ بین همه ذینفعان است و عدول از قانون از هیچکس پذیرفته نیست. اگر میخواهیم از سکوهای داخلی در برابر سکوهای بینالمللی حمایت کنیم و باید این چنین هم باشد نیاز به همگرایی و سعهصدر و تلاش مشترک در ارتقای تولید و نشر محتوای فاخر متناسب با فرهنگ ایرانی- اسلامیمان داریم.