حبیب مهرجو، نویسنده و پژوهشگر ادبی مهمان امروز صبحپارسی بود؛ وی در این برنامه به تاریخچه مرثیه خوانی پرداخت و از انواع حماسه صحبت کرد. او همچنین به تاثیر محرم و واقعه کربلا در ادبیات سخن گفت.
به گزارش روابط عمومی رسانه ملی، نویسنده و پژوهشگر ادبی گفت: ما موضوعات مختلفی در ادبیات دفاع مقدس داریم که شامل داستان نویسی، پژوهش و خاطرات میشوند و هر کدام به موضوعات خاص خود میپردازد؛ در بین این موضوعات، خاطرات و ادبیات دفاع مقدس بیشترین تاثیر را بر مخاطب دارند و پرطرفدارترین مورد نیز به حساب میآیند.
مهرجو ادامه داد: دو نوع حماسه وجود دارد که ملی و مذهبی هستند؛ حماسه ملی ما شاهکار بزرگ ابوالقاسم فردوسی، شاهنامه به حساب میآید که حوادث غیر حقیقی پهلوانان را مطرح میکند اما در حماسه مذهبی ما شاهد حوادث واقعی برای قهرمانان حقیقی هستیم. این دو نوع حماسه هر دو روایتگر داستان پهلوانان و قهرمانان مظلوم هستند. حتی پیش از آن که حماسهها به صورت نقالی امروزی گسترش پیدا کنند، روایتگرهای حماسهها اتفاقات پیش آمده برای قهرمانان را با اشاره به وقایع تاریخی مانند ظهر عاشورا غمانگیزتر میکردند.
وی افزود: حماسهها ما را به مرثیه میرساند که به معنای سوگ بر مرگ عزیزان است؛ از ابتدای ادب فارسی تا قرن هشتم مرثیه سرایی به صورت قصیده انجام میشد و محدود به ایران نبود. ما شاهد مرثیه سرایی در یونان و عربستان نیز بودهایم. اوج مرثیه سرایی در دوره حکومت صفویه دیده میشود چرا که برخی شاهان صفوی مانند شاه طهماسب تمایل به زنده کردن مفاخر و اندیشههای دینی داشتند. این مسئله باعث شد انواع مرثیهخوانی مانند نوحه و مقتلخوانی نیز به وجود آید. با گذر زمان شاعران برای نوشتن مرثیه از سبک مثنوی استفاده میکردند که دست بازتری در ارائه مطلب داشته باشند.
او گفت: پدر مرثیه سرایی نیز محتشم کاشانی است که اشعار بسیار مشهوری دارد؛ پیش از او نیز شاعران و مرثیهخوانان بسیاری وجود داشتند اما هیچکدام به اندازه وی مشهور نشدند.
نویسنده و پژوهشگر ادبی اظهار داشت: محرم تاثیر بسیار قابلتوجهی در ادبیات فارسی و اعراب داشت و آیینهای جدیدی را در عزاداریها و مرثیه خوانیها ایجاد کرد. این مطلب باعث ایجاد ادبیات عاشورایی شد. مهمترین اثر مقتلخوانی کتاب «روضةالشهدا» است چرا که اولین کتاب مقتلخوانی به زبان فارسی به حساب میآید. بسیاری از نقالیها، پردهخوانیها و تعزیهها از این کتاب به وجود آمدند و به صورت جدی پرورش یافتند. در دوره قاجار نیز تکیه دولت مورد استقبال قرار گرفت و مراسم باشکوهی را داشت.
برنامه صبحگاهی "صبح پارسی"که از دوشنبه تا جمعه هر هفته ساعت ۹ صبح به تهیه کنندگیحسین قطبی زادهاز شبکه جام جم پخش میشود، امروز با موضوع مرثیه سرایی بر روی آنتن رفت. در این برنامه پس از پخش آیتمها و نماهنگ صبح پارسی؛ کیمیا گیلانی و محمد امین نبیاللهی با حبیب مهرجو، نویسنده و پژوهشگر ادبی به گفت و گو نشستند.