رسانه ملی با توجه به تقارن دو مناسبت مهم دینی، ملی و مردمی ماه مبارک رمضان و نوروز باستانی و نیز لزوم حفظ حریم آیین‌ها و سنت‌ها و ارتقای باورهای ملی و دینی جامعه، با دستانی پر و تدارک ویژه برنامه‌ها، فیلم‌ها و سریال‌های مرتبط با این دو مناسبت، به میان مردم و خانواده‌های روزه‌دار ایرانی آمد.
به گزارش روابط عمومی رسانه ملی، شبکه‌های مختلف سیما، صدا و برون‌مرزی کوشیدند با تولید و پخش و اجرای آثاری درخور و شایسته، مفید و هدفمند، پاسخگوی نیازها و انتظارات مخاطبانشان باشند. تماشا و پیگیری برنامه‌ها از سوی قشرهای گوناگون مردم و اظهار رضایت عمومی و همچنین نظر مساعد گروه‌هایی از منتقدان و رسانه‌ها، بیانگر توفیق اجتماعی رسانه ملی در این زمینه است. امسال تولید، تهیه و پخش برنامه‌های متنوع با مضامین رنگارنگ و تلاش برای سرگرم‌سازی سالم مخاطب، استفاده از عوامل، عناصر و هنرمندان کاربلد و ارائه آثار محتوامحور، جلوه دیگری در کارنامه فعالیت‌های نوروزی و رمضانی تلویزیون داشت. در ادامه، برنامه‌ها و مجموعه‌های نمایشی تدارک دیده‌شده را مرور خواهیم‌کرد و سپس، نظر چند تن از کارشناسان حوزه رسانه تقدیمتان می‌شود.
اگر مدعی باشیم اکثر قریب به اتفاق مردم ساعت تحویل سال را پای تلویزیون می‌گذرانند سخنی گزافه نگفته و ادعایی واهی نکرده‌ایم. اغلب مردم، تلویزیون را بهترین رسانه برای آگاهی از شروع سال نو شمسی و خواندن دعای آغاز سال و درک حال و هوای خاص و معنوی‌اش می‌دانند.
بیشتر شبکه‌های تلویزیون نیز بر همین اساس، ویژه‌برنامه‌هایی را به مناسبت آغاز سال نو تدارک می‌بینند و در هنگام تحویل سال به شکل زنده مهمان خانه‌های مردم می‌شوند. در این میان و در سال‌های گذشته، رقابتی سالم و تنگاتنگ میان شبکه‌های تلویزیون شکل گرفته و هر شبکه تلاش می‌کند با ارائه برنامه‌هایی پربارتر و طراحی بخش‌های جذاب و دعوت از چهره‌های مطرح هنری، ورزشی، فرهنگی و اجتماعی، مخاطبان بیشتری را به خود جذب کند.
از آنجاکه این رقابت در جهت نیل به یک هدف مشترک نهایی که همانا رضایت هرچه بیشتر مردم است، شکل می‌گیرد، انتظار می‌رود با نتایج و خروجی‌های مثبت و مفید همراه باشد. نکته درخور توجه اینکه، هر شبکه با توجه به مأموریت‌ها و جامعه مخاطبان هدفی که برای خودش تعریف و لحاظ کرده‌است، تلاش می‌کند ویژه‌برنامه تحویل سالش، همخوان با این مأموریت‌ها و همسو با سلایق مخاطبانش باشد.
از سوی دیگر، شبکه‌های مختلف تلویزیون این ملاحظه را دارند که در هنگام تحویل سال و آغاز سال جدید نیز در کنار مخاطبان وفادار و همیشگی خود بمانند و در شکوه و شادی این لحظات خاص و ناب، با آن‌ها شریک باشند. از همین روست که هر شبکه از ماه‌ها قبل تدارک می‌بیند و پیش‌بینی می‌کند تا ویژه‌برنامه‌ای پربار را منحصراً برای ساعات قبل و بعد از تحویل سال آماده سازد و لحظاتی خوش و مفرّح را برای مخاطبانش رقم بزند. بر مبنای چنین دیدگاهی، بر روی آنتن رفتن ویژه‌برنامه‌های تحویل سال از شبکه‌های تلویزیون را نباید به حساب موازی‌کاری گذاشت، بلکه باید آن را همسو با وفاداری به مخاطب و ارائه حق انتخاب و امکان گزینش برای او ارزیابی کرد.
ایرانی دوست‌داشتنی برای همه
نکته تأمل برانگیز دیگر در بازخوانی برنامه‌های تحویل سال ۱۴۰۳ شبکه‌های تلویزیون، هدایت ساختار موضوعی و مفاهیمی‌برنامه هر شبکه به سوی مأموریت‌ها و شعارها و انطباق آن با خاستگاه اجتماعی و فرهنگی مخاطبان و بینندگان است. برای مثال، شبکه یک که همه قشرهای مردم ایران را به عنوان جامعه مخاطبان خود هدف‌گذاری کرده‌است، در ویژه‌برنامه«ایران دوست‌داشتنی» که به مناسبت تحویل سال بر روی آنتن برد، تلاش کرد تا جامعیت و فراگیری را در ساختار این ویژه‌برنامه لحاظ کند و به موضوعاتی ایران‌شمول بپردازد.
«ایران دوست‌داشتنی» البته با هدف ارتقای جذابیت و سرگرم‌کنندگی، از چهره‌های مشهور و محبوب در حوزه‌های مختلف فرهنگی، ورزشی، هنری و اجتماعی دعوت کرده بود تا اوقاتی خوش و دلپذیر برای بینندگان شبکه یک سیما رقم بخورد.
شب عیدی در شبکه دو
شبکه دو سیما هم که سال‌هاست خانواده و اهمیت آن را به عنوان شعار اصلی و بن‌مایه برنامه‌هایش قرار داده‌است، با ویژه‌برنامه«شب عیدی» باز هم به خانواده و رسوم نوروزی حول محور آن پرداخته بود. این ویژه‌برنامه با اجرای سه مجری ازجمله المیرا شریفی مقدم، در گفت‌وگو با مهمانان و از برجسته‌ترین‌هایشان، استاد علی نصیریان، بر آیین و آداب نوروزی در میان خانواده‌ها تمرکز کرده‌بود.
شبکه سه و سالی که نو شد
شبکه سه نیز به عنوان رسانه‌ای جوان‌محور با ویژه‌برنامه«سال نو» و حضور یوسف تیموری و حامد سلطانی به عنوان مجری، برنامه‌ای شاد و جوان‌پسند را برای تحویل سال تدارک دیده بود. یوسف تیموری و حامد سلطانی نیز در مقام مجریانی پرانرژی و سرحال، با سؤالات چالشی از مهمانان و شوخی‌های جذاب با آن‌ها بر شور و هیجان برنامه افزوده بودند.
سحوری و آیین سال نو در کشورهای همسایه
شبکه چهار هم که رسانه فرهیختگان است و مخاطبان خاص خودش را دارد، با ویژه‌برنامه«سحوری»، بینندگان وفادارش را با فضای نوروزی و آیین‌های سال نو در کشورهای همسایه آشنا کرد. سحوری همان برنامه‌ای بود که مخاطبان شبکه فرهیختگان انتظارش را داشتند.
ویژه‌برنامه‌های تحویل سال در دیگر شبکه‌ها
«تسبیح» هم ویژه‌برنامه نوروزی شبکه قرآن بود که با توجه به مأموریت‌ها و کارکردهای این شبکه، لحظه تحویل سال را از حرم حضرت معصومه(س) بر روی آنتن داشت و لحظات معنوی تحویل سال را از آن حرم مطهر با مخاطبانش به اشتراک می‌گذاشت. شبکه افق نیز با برقراری ارتباط زنده با حرم امام رضا (ع) و مزار شهدا در بهشت زهرا لحظه سال تحویل را به شکل زنده و مستقیم از این دو مکان بهشتی پوشش می‌داد.
در این میان، شبکه سلامت با برنامه«حول حالنا» دست به ابتکار جالبی زد. این شبکه که عمده برنامه‌هایش حول و حوش موضوع سلامت و تندرستی است، در برنامه«حول حالنا» هم مهمانانی در حوزه سلامت داشت و هم گفت‌وگوهای نوروزی‌اش را با نگاهی به این حوزه پیش می‌برد. شبکه‌های ورزش، امید و کودک نیز به ترتیب با ویژه‌برنامه‌های «ویدئوچک»، «جشن بزرگ ایران سرود» و«سفره خدا» مهمان خانه‌های مخاطبان خاص خود یعنی ورزشکاران و ورزش‌دوستان، نوجوانان، کودکان و خردسالان بودند. خلاصه اینکه، همه شبکه‌های تلویزیونی با توجه به رسالت‌ها و جامعه مخاطبان هدفی که برای خود تعریف کرده‌اند، تلاش کردند ویژه‌برنامه‌هایی خاص و متفاوت روی آنتن ببرند و هنگام تحویل سال حضوری پررنگ در خانه‌های مردم داشته‌باشند. از سوی دیگر، ویژه‌برنامه‌های نوروزی این شبکه‌ها فقط محدود به ساعت تحویل سال نبود و عموماً برنامه‌هایی چندروزه بودند که از دو سه روز پیش از پایان سال تا ساعاتی پس از شروع سال نو در کنار مخاطبان خود ماندند و همه کوشش خود را به‌کار گرفتند تا شادی و شعف مردم را مضاعف کنند. ویژه‌برنامه‌های تحویل سال تلویزیون در سال ۱۴۰۳ با توجه به هم‌زمانی نوروز با ماه مبارک رمضان البته بیش از گذشته حال‌وهوای معنوی داشتند و تلاش شده‌بود تا پیوند عمیق میان بهار دل‌ها و بهار طبیعت در دل مردم برقرار شود.
اهمیت تکریم مخاطبان و تخصص‌محوری
ساخت ویژه‌برنامه‌های تحویل سال در اغلب شبکه‌های تلویزیونی نشان می‌دهد که تکریم مخاطبان و تخصص‌محوری بیش از گذشته در دستور کار رسانه ملی قرار گرفته‌است. این موضوع که هر شبکه در ویژه‌برنامه‌های نوروزی‌اش کوشید تا سلایق بینندگان را لحاظ کند و رسالت‌ها و مأموریت‌های از پیش تعیین‌شده خود را در محتوا و ساختار این برنامه‌ها جاری سازد، نشان از احترام هرچه بیشتر و روزافزون به مخاطبان و همت مضاعف برای ارائه برنامه‌های کارشناسی‌شده و تخصصی است.
لذت تماشای بی‌وقفه سریال‌های طنز در نوروز ۱۴۰۳
تعطیلات عید نوروز و شب‌های ماه مبارک رمضان از جمله پرمخاطب‌ترین ایام تلویزیون به‌شمار می‌روند. نظرسنجی‌ها مؤید این نکته است که مردم در این مقاطع زمانی، وقت بیشتری را به دیدن قاب جادو و به‌ویژه سریال‌های نمایشی‌اش اختصاص می‌دهند.
اصولاً یکی از اصلی‌ترین تفریحات و سرگرمی مردم در ایام سال نو، تماشای سریال‌های نوروزی است و تلویزیون یکی از ابزارهای پر کردن اوقات فراغت مردم به شمار می‌رود. از سوی دیگر، به گواه نظرسنجی‌ها و پرسش و پاسخ‌ها، مردم در شب‌های ماه مبارک رمضان هم بیشتر پای تلویزیون می‌نشینند و اوقات خود را با دیدن سریال‌های مختلف سپری می‌کنند.
بسیاری از سریال‌هایی که در ایام ماه مبارک رمضان روی آنتن شبکه‌های مختلف تلویزیون رفته‌اند، علاوه‌بر جذب حداکثری مخاطبان در زمان نمایش اولیه، همچنان با وجود گذشت سال‌ها، در بازپخش‌های بعدی هم با استقبال مردم مواجه شده و حتی بینندگان بیشتری را به خود جذب می‌کنند.
بر اساس آنچه گفته‌شد، شبکه‌های تلویزیون برای این دو مقطع زمانی اهمیت ویژه‌تری قائل می‌شوند و می‌کوشند تا بهترین سریال‌های تولیدی‌شان را در جدول زمانی پخش متعلق به این مقاطع بگنجانند. تقارن و هم‌زمانی ایام تعطیلات نوروز و ماه مبارک رمضان در سال ۱۴۰۳ فرصتی بی‌نظیر را فراهم آورد تا شبکه‌های تلویزیونی با پخش سریال‌های جذاب و دیدنی، بیشترین مخاطب را جذب کنند. دقت در عملکرد تلویزیون در دو دهه اخیر نشان می‌دهد که سریال‌های طنز سهم زیادی در میان آثار نمایشی پخش شده در ایام نوروز و ماه مبارک رمضان داشته‌اند.
چهار سریال«نون خ5»، «زیرخاکی 4»، «رستگاری» و«هفت سر اژدها» برای این ایام درنظر گرفته شده بودند که از میان آن‌ها «نون خ» و «زیرخاکی» با مضمونی طنز و با توجه به سابقه فصول گذشته خود، جایگاه خوبی در میان مردم داشتند.
سریال‌های نوروزی«پایتخت»، «نون خ»، «چاردیواری»، «خوش رکاب»، «جایزه بزرگ» و... همچنان در زمره پرمخاطب‌ترین‌‌های تلویزیون هستند و از سوی دیگر، مردم با مجموعه‌های طنزی مانند«گم‌گشته»، «متهم گریخت»، «کنکوری‌ها»، «ترش و شیرین»، «خانه به دوش»، «بزنگاه» و... که در ماه مبارک رمضان پخش می‌شد خاطره‌ها دارند و بازپخش این سریال‌ها نیز با استقبال مردم مواجه شده‌است.
شاید همین اقبال عمومی‌گسترده باعث شده که در جدول پخش نوروز ۱۴۰۳ که با ایام ماه مبارک رمضان هم‌زمان شده‌است، دو مجموعه طنز برای پخش در نظر گرفته‌شود. ابتدا فصل چهارم سریال«زیرخاکی» به کارگردانی جلیل سامان روی آنتن شبکه یک سیما می‌رود و سپس فصل پنجم سریال«نون خ» ساخته سعید آقاخانی از همین شبکه پخش می‌شود. به نظر می‌رسد مسئولان معاونت سیما به طور جداگانه برای نوروز و ماه رمضان، دو سریال طنز را در جدول پخش قرار داده‌اند تا شیرینی این ایام مبارک را برای مردم دوچندان کنند. هر دو این سریال‌ها هم آثار آزمون پس‌داده‌ای هستند و در فصول قبلی نشان داده‌اند که از ویژگی‌های لازم برای جذب حداکثری مخاطبان برخوردارند.
در این میان، موضوع مهمی هم وجود دارد که بی‌توجهی به آن شاید بی‌انصافی باشد. معمولاً هر ساله در پخش سریال‌های طنز ماه مبارک رمضان وقفه‌ای ایجاد می‌شد و نمایش این سریال‌ها در شب‌های قدر و ضربت خوردن و شهادت حضرت علی(ع)متوقف می‌شد که کاملاً هم طبیعی بود. در شب‌هایی که قاطبه مردم سوگوار شهادت مولای متقیان هستند و مراسم احیا را برگزار می‌کنند، پخش سریال طنز موضوعیت ندارد.
در چنین شب‌هایی، یک مینی‌سریال عموماً با موضوعات مذهبی و معنوی جانشین سریال طنز می‌شد و روی آنتن می‌رفت. پس از پشت‌سر گذاشتن شب‌های قدر و ایام سوگواری نیز پخش سریال طنز از سر گرفته می‌شد و بینندگان می‌توانستند ادامه ماجرا را پیگیر شوند. چنین رویه‌ای هر چند لازم و ضروری به نظر می‌رسید و از آن گزیری نبود، اشکالاتی هم داشت. طبیعتاً وقفه‌ای چندروزه در نمایش سریال ایجاد می‌شد و در نظم پخش اختلال ایجاد می‌کرد و از سوی دیگر، رشته کار از دست مخاطب خارج می‌شد. به نظر می‌رسد در ایام رمضان ۱۴۰۳ با یک برنامه‌ریزی، راهکارهایی پیش‌بینی شده‌است که این وقفه در روند پخش سریال‌های طنز ایجاد نشود.
پخش«زیرخاکی» به عنوان اولین سریال طنز و رمضانی سال ۱۴۰۳ از روزهای آخر اسفند سال گذشته آغاز شد تا نمایش این سریال قبل از شب‌های قدر و ایام شهادت حضرت علی (ع)به پایان برسد و فصل پنجم«نون خ» در مقام دومین سریال طنز در نظر گرفته شده برای پخش، بعد از ایام سوگواری و شب‌های قدر روی آنتن برود.
به این ترتیب، با یک برنامه‌ریزی حساب شده، نه تنها دو سریال طنز در ایام نوروز و ماه مبارک رمضان پخش می‌شود که اتمام یکی با آغاز شب‌های قدر و شروع دیگری با پایان مراسم و مناسک این شب‌ها هم‌زمان شده‌است و در روند پخش هیچ یک از این دو سریال وقفه‌ای ایجاد نمی‌شود. تکرار چنین تجربه موفقی البته در سال‌های آینده نیز با توجه به ادامه و استمرار تقارن نوروز و ماه مبارک رمضان امکان‌پذیر است و می‌توان به جای پخش یک سریال طنز بلند ۳۰ قسمتی، دو سریال مجزا با قسمت‌های کمتر را به شکل متوالی روی آنتن برد. در این صورت، نه تنها مخاطب با دو سریال طنز متفاوت با قصه‌های مجزا و بازیگران مختلف مواجه است که می‌تواند در یک زمان‌بندی مناسب و بدون وقفه آثار مورد علاقه‌اش را ببیند. استقبال از سریال‌های طنز در سال‌های گذشته و اقبال مناسب به فصل چهارم«زیرخاکی» و احتمال قریب به یقین«نون خ ۵»، مبیّن این نکته است که آثار نمایشی طنز در تعطیلات نوروزی و شب‌های ماه مبارک رمضان نقش‌آفرینی مهم و انکارناپذیری در سرگرم‌سازی و پرکردن اوقات فراغت مخاطبان تلویزیون با هر سن و سال و از هر قشر و طبقه اجتماعی دارند. مردم هنوز هم با سریال‌هایی مانند«یادداشت‌های کودکی»، «پایتخت»، «متهم گریخت»، «خانه به دوش»، «چاردیواری»، «جایزه بزرگ»، «بزنگاه»، «خوش‌رکاب»، «ترش و شیرین» و... خاطره‌ها دارند و حتی بازپخش‌های متعدد این آثار را با لذت تماشا می‌کنند.
داوود طالقانی، پژوهشگر حوزه رسانه و فرهنگ
احیای ویژندهای تلویزیونی، بسیار ضروری است
یک پژوهشگر حوزه رسانه و فرهنگ، احیای ویژندها و تداوم روند تولیدات تلویزیونی موفق توسط صداوسیما را ضروری دانست و گفت: البته این حرکت باید همراه با حفظ کیفیت سابق برنامه‌ها باشد.
داوود طالقانی درباره برنامه‌های نوروزی امسال و احیای ویژندهای تلویزیونی اظهار داشت: برای احیای ویژندهای تلویزیونی و حفظ کیفیت آن‌ها، باید به نظرسنجی‌ها و استقبال مخاطبان اهمیت داده‌شود.
وی افزود: البته صداوسیما در چند سال اخیر کمتر به این موضوع توجه کرده‌است و وقتی از ویژندهای سریالی صداوسیما صحبت می‌شود، بدین معناست که آیا صداوسیما آن وزن و قالب لازم را به تولیدات سینمایی و سریالی داده‌است یا اینکه از برنامه‌های رئالیتی‌شو و سلبریتی‌محور هم بهره می‌برد، به نظر می‌رسد که اولویت صداوسیما برنامه‌های رئالیتی‌شو باشد.
این پژوهشگر حوزه رسانه و فرهنگ با بیان اینکه سازمان صداوسیمای ج.ا.ا به عنوان بزرگ‌ترین و مهم‌ترین رسانه سلبریتی‌ساز کشور شناخته می‌شود و پس از انقلاب تاکنون روند سلبریتی‌سازی خودش را توسعه داده و هرسال که می‌گذرد سلبریتی‌های بیشتری را پرورش می‌دهد و معرفی می‌کند، گفت: پرورش استعدادها در مقطع کوتاهی کمرنگ شده‌بود.
طالقانی بااشاره به نتایج پیمایش‌ها و نظرسنجی‌ها از مخاطبان رسانه ملی، به موضوع بازگشت چهره‌ها به تلویزیون اشاره و موضوعی را مطرح کرد که پیش‌تر رئیس رسانه ملی هم بر آن به نوعی دیگر تأکید کرده بود. او عنوان کرد: یک موضوع مهم این است که صداوسیما پس از پرورش و معرفی چهره‌ها، باید مسئولیت اجتماعی برای آن‌ها درنظر بگیرد و بازگشت چهره‌ها به تلویزیونی به تنهایی برای کسب توفیقاتِ ادامه‌دار، کافی نیست.
وی در ادامه به ویژه‌برنامه‌های ایام ماه مبارک رمضان اشاره کرد و گفت: یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی که در برنامه‌سازی ایام مذهبی و رویدادهای خاص سال چون ایام محرم و ماه مبارک رمضان در صداوسیما مطرح است، ارتقای آگاهی‌بخشی و افزایش معنویت در جامعه است. از طرف دیگر این برنامه‌ها نباید به اقتضائات نمایشی، شهرت و سرگرمی‌های کاذب تن بدهند.
این پژوهشگر حوزه رسانه و فرهنگ افزود: برنامه«محفل» توانسته ضمن حفظ این موارد، در جهت آگاهی‌بخشی دینی و اهمیت دادن به مسئله معنویت قرآنی بسیار موفق عمل کند. البته برای آنکه در بلندمدت دچار مشکل نباشد، عنصر خلاقیت در برنامه‌ها باید به طور مداوم و جدی مورد توجه باشد.
وی با تأکید بر اینکه برای ماندگار شدن برنامه‌های تلویزیونی باید از طرح‌های رو به جلو استفاده شود، گفت: برنامه‌ها صرفاً نباید به خاطر برجسته شدن یک شخصیت تولید شوند و به‌نظرم باید راهکارهای منطقی و آیین‌نامه‌های روشنی برای تولید برنامه‌ها در صداوسیما وجود داشته‌باشد. کمااینکه برنامه‌های ویژند ماه رمضان صداوسیما مثل «محفل» و«زندگی پس از زندگی» باید در ادامه مسیر با نوآوری و ایده‌های جدید تولید شوند و ادامه پیدا کنند.
طالقانی با اشاره به تعدد برنامه‌های صداوسیما در ماه مبارک رمضان گفت: دو برنامه«محفل» و«زندگی پس از زندگی» طی دوسال اخیر دستاوردهای خوبی داشته و نمونه‌هایی قابل دفاع برای صداوسیما هستند، اما همان‌طور که اشاره شد برای ادامه راه نیازمند تغییر در قالب و محتواهستند، چون این آثار از نظر محتوا و پیام می‌توانند بر روی مخاطب اثر بگذارند که امیدوارم این مسئله مهم مورد توجه مدیران و برنامه‌سازان رسانه ملی قرار بگیرد.
معصومه نصیری، مدرس دانشگاه و کارشناس سواد رسانه‌ای
سریال‌ها و برنامه‌های نوروزی و مخاطبان وفادار رسانه ملی
یک مدرس دانشگاه و کارشناس سواد رسانه‌ای با بیان اینکه سریال‌های نوروزی رسانه ملی برای مخاطبان ایرانی دارای معنا و مفهوم خاصی هستند، به‌خصوص سریال‌های«نون خ»، «زیرخاکی» و«پایتخت» که ارتباط بسیار خوبی با مخاطبان در سال‌های اخیر برقرار کرده‌اند، گفت: اگر صداوسیما بتواند درصد مخاطبان وفادارش را افزایش دهد به افزایش سرمایه اجتماعی‌اش کمک می‌کند و نتایج مثبتی خواهدداشت.
معصومه نصیری افزود: «نون خ» و«زیرخاکی»، سریال‌هایی هستند که توانسته‌اند با مخاطبان ارتباط برقرار کنند، حتی آن دسته از مخاطبان که بیننده دائم تلویزیون نیستند.
وی با بیان اینکه رسانه‌های موفق رسانه‌هایی هستند که از ویژندهای موفق مراقبت کنند، گفت: البته خلاقیت و نوآوری در ادامه حیات ویژندها مهم است و می‌تواند مخاطبان وفادار را برای آن‌ها بیشتر کندو همواره پابرجا نگه دارد. این یک فرآیند حرفه‌ای رسانه‌ای است، یعنی رسانه‌ها ویژندی را در برنامه‌ها، آرایه‌ها و مجریان خودشان بسازند و براساس آن‌ها مخاطبان را با خود همراه و حفظ کنند.
دبیرکل باشگاه مدیریت رسانه و توسعه سواد رسانه‌ای یونسکو ایران با اشاره به برنامه‌های ویژه ماه مبارک رمضان سیما اظهار داشت: قاطعانه می‌توانم بگویم که بخش زیادی از مخاطبان رسانه ملی با برنامه‌های ویژه ماه مبارک رمضان مثل«محفل» و«زندگی پس از زندگی» ارتباط خوبی برقرار کرده‌اند. برنامه سحر شبکه سه سیما هم از حالت ثابت و خسته‌کننده خارج شده و برنامه قابل قبولی است. البته کیفیت برنامه‌های سحر مثل برنامه‌های افطار صداوسیما نیست و باید اذعان کنم که برنامه‌های قبل از افطار به مراتب قوی‌تر از برنامه‌های سحر است و مدیران و برنامه‌سازان صداوسیما باید در این خصوص نیز تدبیر کنند.
نصیری همچنین افزود: البته به نظرم شبکه‌های دیگر رسانه ملی هم باید به فراخور فضا و مأموریت‌هایی که برای آن‌ها تعریف شده، برنامه‌سازی جدی‌تری داشته‌باشند.
این کارشناس رسانه به دیگر برنامه‌های رسانه ملی در ایام نوروز نیز اشاره کرد و گفت: با بازخوردهایی که در جامعه و قشرهای مختلف مردم دیده‌ام، برنامه‌های«مهمانی» و«کودک شو» نیز از برنامه‌های موفق نوروزی صداوسیما بوده‌اند.
او تصریح کرد: کارگردانی، سناریو، نویسندگی، جذابیت و جدید بودن کار در توفیق آن بسیار حائز اهمیت است و اقدامات و تلاش‌های خوبی که در رسانه ملی در حال وقوع است، بسیار امیدوارکننده است.
وی ادامه داد: اصل پیام برای مخاطب از اهمیت برخوردار است، به عنوان مثال، برنامه«مهمانی» چرا برنامه موفقی شده، زیرا دست روی خاطرات افراد می‌گذارد و اتفاقاً بزرگسالان مخاطبش هستند و با قصه‌هایش همذات‌پنداری می‌کنند.
دبیرکل باشگاه مدیریت رسانه و توسعه سواد رسانه‌ای یونسکو درایران تلاش رسانه ملی در تولید و پخش برنامه‌های نوروزی و ایام ماه مبارک رمضان را ستودنی دانست و گفت: صداوسیما مخاطبان وفاداری دارد. مخاطب صداوسیما با دو برنامه«محفل» و «زندگی پس از زندگی» همواره همراه است و زندگی می‌کند و درواقع این دو برنامه مخاطب وفادار دارند. در حقیقت ما در صداوسیما با مخاطب وفادار مواجه هستیم، سریال‌هایی چون «نون خ» و«زیرخاکی» هم مخاطب وفادار دارند، یعنی افرادی که این دو برنامه را می‌بینند از سال‌های قبل بیننده این برنامه‌ها و سریال‌ها بوده‌اند و با این برنامه‌ها زندگی می‌کنند و این آن چیزی است که صداوسیما باید به آن توجه کند و اگر بتواند مخاطب وفادار را در گونه‌ها و سبک‌های مختلف با خودش همراه کند، یقیناً توفیقات زیادی در حوزه تولید محتوا به دست خواهدآورد.
نصیری افزود: اگر صداوسیما بتواند درصد مخاطبان وفادارش را افزایش دهد به افزایش سرمایه اجتماعی‌اش کمک می‌کند و نتایج مثبتی به بار خواهدنشست.
سید مهدی ناظمی قره‌باغ، پژوهشگر سینما و مدرس دانشگاه
برنامه‌های نوروزی امسال تلویزیون؛ متنوع و متکثر
یک پژوهشگر سینما و مدرس دانشگاه با بیان اینکه برنامه‌های نوروزی و مناسبتی رسانه ملی در سال ۱۴۰۳ هم از لحاظ کیفی و هم از لحاظ کمّی به مراتب بهتر از سال ۱۴۰۲ بوده‌است، گفت: ویژه‌برنامه‌های نوروزی سال ۱۴۰۳ چون با ایام ماه مبارک رمضان تقارن پیدا کرده از دو ویژگی عمده برخوردار شدند؛ یعنی هم‌زمان باید به هر دو موضوع می‌پرداختند.
سید مهدی ناظمی قره‌باغ ضمن مروری بر برنامه‌های ایام ماه مبارک رمضان و همچنین نوروز ۱۴۰۳ رسانه ملی اظهارداشت: ویژه‌برنامه‌های نوروزی سال ۱۴۰۳ چون با ایام ماه مبارک رمضان تقارن پیدا کرده از دو ویژگی عمده برخوردار شده و آن اینکه هم‌زمان باید به هر دو موضوع می‌پرداخت. برخی برنامه‌ها نمایشی و مناسبتی بودند که صرفاً برای ماه رمضان ساخته شده بودند و برخی برنامه‌ها هم مثل سریال«زیرخاکی» برای ایام نوروز تولید شده‌بودند.
وی افزود: از طرفی هم سریال مناسبتی«رستگاری» را از شبکه دو داریم که ویژه ایام ماه رمضان ساخته شده که از کیفیت مناسبی برخوردار است.
ناظمی‌با بیان اینکه در مجموع معتقدم برنامه‌های نوروزی سال ۱۴۰۳ و برنامه‌های مناسبتی ایام ماه مبارک رمضان از لحاظ کیفی و کمّی به مراتب بهتر از سال گذشته‌اند، عنوان کرد: شبکه دو سیما در ایام ماه مبارک رمضان برنامه‌های افطاری و سحری باکیفیتی پخش می‌کند، البته برنامه‌هایی مثل«محفل» و«زندگی پس از زندگی» هم جزو برنامه‌هایی‌اند که توفیق خوبی کسب کرده‌اند. در میان برنامه‌های سحری رسانه ملی، شبکه دو سیما برنامه بهتری ارائه داده و در واقع دست به نوآوری و ابتکار در تولید برنامه‌های مناسبتی زده و کیفیت برنامه‌ها را افزایش داده که درخور قدردانی است.
این استاد دانشگاه در بخش دیگری از سخنانش درباره بازگشت چهره‌ها به برنامه‌های تلویزیون گفت: معتقدم بازگشت چهره‌ها یک اقدام مثبت بود و نشان داد که صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران خانه هنرمندان و چهره‌های هنری است.
وی برنامه‌های سرگرم‌کننده رسانه ملی را در ایام نوروز متنوع و متکثر ارزیابی کرد و گفت: البته به نظرم نباید همه برنامه‌های سرگرم‌کننده را با هم جمع و از آنتن پخش کنیم. بستن جدول پخش شبکه‌ها با انبوهی از ویژندها چون«مردان آهنین»، «کودک شو» و... و اینکه یک دفعه همه برنامه‌های شاخص و ویژند را روی آنتن ببریم، در واقع باعث سوخت شدن این برنامه‌ها خواهدشد. کمااینکه برخی از این برنامه‌ها در میان دیگر برنامه‌ها دیده نشدند.
این کارشناس حوزه فرهنگ و رسانه افزود: سطح برنامه‌های نوروزی مختلف بود؛ برنامه‌ای مثل«مهمانی» برنامه خوبی بود و برخی از برنامه‌ها مثل «شصتادی‌ها» سعی کردند که خوب ظاهر شوند. عمده برنامه‌های سرگرم‌کننده از شبکه سه پخش شد. «محفل»، برنامه درخشان شبکه سه ویژه ایام ماه مبارک رمضان بود که در کنار «زندگی پس از زندگی» شبکه چهار لحظات خوبی را برای مخاطبان رقم می‌زنند و جای قدردانی دارد.
این پژوهشگر حوزه فرهنگ نکته‌ای درباره برنامه«زندگی پس از زندگی» بیان کرد و گفت: این برنامه می‌تواند با کیفیت بهتری هم تولید و روی ابعاد معنوی کار بیشتر متمرکز شود. «زندگی پس از زندگی» به یک امر متفاوت می‌پردازد و از یک اتفاق خاص حرف می‌زند. نباید اجازه دهیم که این برنامه آسیب ببیند یا در ادامه مسیر درگیر حواشی شود.
وی اضافه کرد: برنامه«زندگی پس از زندگی» قطعاً بهترین برنامه صداوسیما در ماه مبارک رمضان و به‌عقیده من، بهترین در تاریخ رسانه ملی است و باید بیش از این‌ها برجسته شود؛ هرچند مخاطبانش آن را دنبال می‌کنند.
جهاندار امیری، عضو هیئت علمی دانشگاه صداوسیما
«محفل» بهترین برنامه مناسبتی رسانه ملی بود
یک استاد دانشگاه صداوسیما، «محفل» را بهترین برنامه مناسبتی رسانه ملی در ماه مبارک رمضان دانست و گفت: سریال«زیرخاکی» هم اوقات خوشی را برای مردم در ایام نوروز رقم زد.
جهاندار امیری برنامه‌های رسانه ملی در ایام ماه مبارک رمضان و نوروز سال ۱۴۰۳ را مرور کرد و گفت: سریال«زیرخاکی» اوقات خوش و مفرّحی را برای مردم در ایام نوروز فراهم کرد.
وی افزود: البته به نظرم پخش سریال«هفت سراژدها» بعد از افطار از شبکه سه همخوانی با این زمان مقدس ندارد و بهتر بود پخش این سریال را به ساعت 23:00 موکول می‌کردند.
این استاد دانشگاه همچنین با بیان اینکه بیانات کوتاه مقام معظم رهبری بلافاصله بعداز اذان مغرب در شبکه سه سیما کار خوبی است، گفت: به نظرم جزءخوانی‌های قرآن از همه شبکه‌های سیما باید پخش می‌شد؛ یعنی در هر ساعتی از یک شبکه جزءخوانی قرآن می‌بایست پخش می‌شد که در همه شبکه‌ها پخش نشد.
امیری در خصوص بازگشت برخی از چهره‌های مطرح به تلویزیون گفت: من این کار را می‌پسندم و آن را حرفه‌ای می‌دانم. یکی از راه‌های پیوند برخی مخاطبان با تلویزیون و افزایش رضایت مردم، بازگشت چهره‌ها به برنامه‌های تلویزیونی است.
این استاد دانشگاه صداوسیما با اشاره به برنامه‌های سرگرم کننده تلویزیون در ایام نوروز ۱۴۰۳ هم گفت: برنامه«برمودا» جدید است و مهمانان متنوعی دارد. برنامه«کودک شو» هم باید از حیث مجری تقویت شود. سایر برنامه‌های سرگرم‌کننده رسانه ملی هم از نگاه من در حد متوسط قرار دارند و جای پیشرفت دارند. البته«از مامان بگو» هم برنامه خوبی است که در نشان دادن زنان موفق کشورمان خوب کار کرده است و تعریف جدیدی از زنان موفق ایران دارد.
جبار آذین، مدرس و منتقد سینما، تئاتر و تلویزیون
نمره قبولی رسانه ملی در بهار طبیعت و قرآن
یک نویسنده و مدرس دانشگاه گفت: صداوسیما در تولید و پخش برنامه‌های نوروزی ۱۴۰۳ و ایام ماه مبارک رمضان با درک و شناخت نظرها و خواسته‌های مردم، با دریافت نمره قبولی از مردم در پله‌ای رفیع از خدمات خدمات اجتماعی، فرهنگی و اعتقادی ایستاد.
جبار آذین، نویسنده و مدرس دانشگاه بااشاره به تقارن ماه مبارک رمضان با ایام نوروز سال ۱۴۰۳ و قدردانی از زحمات و تلاش‌های مدیران و عوامل تولید و پخش رسانه ملی برای ساخت برنامه‌های معنوی و مذهبی در ماه خدا و همچنین برنامه‌های مفرّح و شاد در ایام نوروز گفت: شبکه‌های مختلف سیما و به‌ویژه شبکه دو تلویزیون با ویژه برنامه‌های افطاری و سحری به ضیافت الهی و به سفره‌های معنوی بینندگان، طراوت و رنگ و بوی عاشقانه و عارفانه بخشیدند.
وی افزود: در توفیق این رویکرد، تعدد و تجربه بعضی از مجریان، جذابیت‌های آرایه و آکسسوار و بهره‌گیری از نور و موسیقی و نیز دعوت از چهره‌های هنری، فرهنگی، مذهبی و ورزشی و پرهیز از تکرار و همچنین طرح مسائل و موضوعات کمتر عنوان شده بسیار نقش داشتند. در میان ویژه‌برنامه‌های افطاری و سحری سیما، برخی از شبکه‌های تلویزیونی رسانه ملی از جمله شبکه‌های یک، سه و قرآن مخاطبان بیشتری را با خود همراه کردند.
این منتقد سینما، تئاتر و تلویزیون کشورمان همچنین در پاسخ به بازگشت برخی از چهره‌ها و سلبریتی‌ها به تلویزیون هم گفت: عده‌ای از چهره‌های مطرح سینما و تلویزیون و هنرمندانی که پیوسته در کنار مردم بوده و برای ارزش‌ها و آرمان‌های جامعه احترام قائل هستند و همچنان در میان مردم محبوبیت دارند، در امتداد ایجاد تحول‌آفرینی محتوایی صداوسیما و توجه و احترام به نظرها و سلیقه‌های قشرهای مختلف، در برنامه‌های شبکه‌های تلویزیون حضور پیدا کردند و سیمایی فراگیر و ملی از این رسانه را در برابر نگاه ایرانیان و جهانیان به نمایش گذاشتند.
این مدرس دانشگاه در همین زمینه گفت: حضور هنرمندانی همچون مهران غفوریان، جواد رضویان، محمدرضا گلزار و... در برنامه‌های خاص صداوسیما، نمایشگر همت رسانه ملی در این زمینه است و با آنکه اغلب این هنرمندان در عرصه‌های اجرا، مجریانی حرفه‌ای نیستند، ولی استفاده از شیوه‌های هنرنمایی توسط آن‌ها، حضور و فعالیت‌هایشان را تأثیر گذار و موردپسند مخاطب نشان می‌دهد. از همین رو بازگشت عده‌ای از آن‌ها به سیما و حرکت رسانه ملی در این زمینه موفق ارزیابی می‌شود و در‌های خدمت صداوسیما به روی تمام هنرمندانی را که فروتنانه قصد خدمت به جامعه را دارند، باز می‌کند.
آذین با اشاره به این نکته که نوروز سال ۱۴۰۳ دوستداران سریال‌های سیما با نمایش سه سریال جدید و با محتوا در کنار پخش چندین سریال خوب و ماندگار و پرخاطره قدیمی ایرانی و فیلم‌ها و سریال‌های جهان و سینما و تلویزیون، اوقات نوروزی خود را به خوشی و رضایت گذراندند، اظهار داشت: بینندگان پروپاقرص سیما با تماشای سریال«هفت سراژدها»، شاهد تورق هنرمندانه و تصویری هفت پرونده فساد اقتصادی به روایت ابوالقاسم طالبی بودند و با فراز و فرود و تلخی‌های زندگی و سرنوشت حیف و میل کنندگان بیت‌المال و آسیب رساندن به اقتصاد و عمران کشور آشنا شدند.
وی افزود: از طرفی مسعود ده‌نمکی با راه‌اندازی یک سفره معنوی و محتوایی و ایمانی آگاهی‌بخش و هشدارآمیز ماورایی، تماشاگران تلویزیون را برای تماشای حال و احوال خورندگان و ضایع‌کنندگان حق‌الناس و بیت‌المال در دنیای ماورا و عالم برزخ با سریال خود «رستگاری» همراه کرد. همچنین علاقه‌مندان سریال‌های طنز سیما به دعوت جلیل سامان به دیدن ماجراهای زندگی فریبرز باغ بیشه گنج یاب نشستند و ساعاتی را با خنده و حادثه و بازی‌های خوب پژمان جمشیدی و ژاله صامتی سپری کردند.
این مدرس و منتقد سینما، تئاتر و تلویزیون درباره ویژه‌برنامه‌های «محفل» و «زندگی پس از زندگی» ایام ماه مبارک رمضان سیما هم گفت: دو برنامه دینی، اعتقادی و معناگرای«محفل» و «زندگی پس از زندگی» در بزرگراه توقیق ملی و مردمی و نیز ارتقای باورها و تعالی‌بخشی به زندگی مادی، معنوی و تحولات اعتقادی تماشاگران خود، در بین برنامه‌های ماه مبارک رمضان، نمره‌های قبولی کسب کردند.
وی همچنین با بیان اینکه برنامه«محفل» با انوار الهی و قرآنی و اجرای خوب و نیز حضور پویا، کاربلدانه و مسلط قاریان و حافظان قرآن و داوران، دریچه‌هایی تازه از نور و امید را به روی مردم گشود و در همراهی معنایی، روحانی و اعتقادی با میهمانان سفره الهی ظاهر شد، گفت: دکتر عباس موزون تهیه‌کننده و کارشناس - مجری برنامه«زندگی پس از زندگی» نیز با دعوت از تجربه‌گران عوالم پس از زندگی مادی، بازهم موفق شد در تقویت و استحکام تفکرات، بینش‌ها و باورهای دینی بینندگان این برنامه گام‌های بزرگ‌تر و اثرگذارتری بردارد. همچنین برنامه‌های«محفل» و «زندگی پس از زندگی» در بین برنامه‌های معناگرا، ارزشی، دینی و قرآنی سیما از منظر رضایت ملی جلودار بودند.
این مدرس دانشگاه همچنین در پایان صحبت‌هایش اضافه کرد: رسانه ملی با درک و شناخت نظرها و خواسته‌های مخاطبان انبوه تلویزیون با تهیه، تولید و تدارک برنامه‌ها و نیز آثار مناسب، مقبول و جذاب رمضانی و نوروزی، با دریافت نمره قبولی از مردم در پله‌ای رفیع از خدمات اجتماعی، فرهنگی و اعتقادی ایستاد.