امروز يك شنبه  ۲۲ مهر ۱۴۰۳
چرا سریال این شب‌های شبکه یک همچنان پرمخاطب است؟
چرا سریال این شب‌های شبکه یک همچنان پرمخاطب است؟

سفر «نون خ» به قلب اقوام ایرانی

مشاهده ۴۹۸
۱۴۰۳/۰۲/۰۲- ۱۰:۲۶
تعداد بازدید:498

سری‌سازی در فرآیند تولید سریال‌های تلویزیونی ایرانی امری مسبوق به سابقه نیست و کارنامه پربار و قابل تأملی ندارد. اگر پایتخت و نون خ را نادیده بگیریم، سریال دیگری نتوانسته از سری سوم بگذرد و فصل چهارم را تجربه کند. اصولا سری‌سازی الزامات و شرایط خاص خود را می‌طلبد و کار هر نویسنده، کارگردان و تهیه‌کننده‌ای نیست. بیش و کم همه سریال‌های تلویزیونی در سری سوم به تکرار و ملال رسیده‌اند و مخاطب را یکسره دل‌زده و خسته کرده‌اند.

به گزارش روابط عمومی رسانه ملی، خلاقیت و نوآوری، الزام اولیه و اصلی ساخت دنباله بر سریال‌های تلویزیونی است که اگر رعایت شود می‌تواند یک سریال را به سری پنجم و بالاتر هم برساند که در خصوص پایتخت و نون خ این‌گونه بوده است. به عبارت بهتر، سازندگان سریال‌های این‌چنینی توانسته‌اند در هر سری با رو کردن یک برگ برنده، اثر مطلوب خویش را از گردنه کلیشه و تکرار به سلامت عبور دهند و به ساحل آرامش برسانند.

 سری پنجم سریال نون خ به کارگردانی سعید آقاخانی و نویسندگی امیر وفایی این شب‌ها روی آنتن شبکه یک سیما قرار دارد و قرار است با فاصله خیلی کوتاه از بهار طبیعت و بهار دل‌ها لبخند را بر لب مردم بنشاند. دَرِ «نون خ ۵» هم کما فی‌السابق در بر روی همان پاشنه همیشگی می‌چرخد. نورالدین خانزاده و هم‌ولایتی‌هایش درگیر موضوعاتی می‌شوند و اتفاقات متعدد و بعضا کمیکی برایشان رقم می‌خورد. کاراکترها هم همان همیشگی‌ها هستند؛ نورالدین، کاووس، کیوان، سلمان، خلیل، مهیار، وحید، بهنام و... . می‌توان گفت تقریبا هیچ شخصیت جدیدی به کاراکترهای سریال اضافه نشده و تیم بازیگران ثابت مانده است. کلیت و روند قصه هم به روال همیشگی است؛ دیگران خراب می‌کنند و نورالدین درست، مهیار خراب‌کاری می‌کند و نورالدین گذشت، سلمان دسته گل به آب می‌دهد و نورالدین چشم‌پوشی می‌کند، کیوان سوتی می‌دهد و نورالدین وساطت می‌کند، عمو کاووس تند می‌شود و نورالدین دعوت به آرامش می‌کند، خلیل توطئه می‌چیند و کلک سوار می‌کند و نورالدین نصیحت و رفع و رجوع.

 منظور این‌که، نوع روابط میان آدم‌ها همان است که در سری‌های قبلی بوده و حتی قصه در قیاس با فصول ماضی لنگ هم می‌زند. نویسنده و کارگردان نون خ ۵ اما ابتکاری به خرج داده و خلاقیتی را به‌کار زده‌اند و برگ برنده‌ای را رو کرده‌اند که نه تنها خروجی کارشان از گزند تکرار در امان بماند که حتی جانی تازه در کالبد اثرشان دمیده شود. آقاخانی و وفایی بر قومیت‌های ایرانی و خرده‌فرهنگ‌ها و آداب و رسوم برساخته اقوام تمرکز کرده‌اند و سنگ بنای سریال و پیرنگ قصه‌شان را بر این موضوع استوار کرده‌اند. سازندگان سری پنجم نون خ در این مسیر از جاذبه‌های طبیعی و تاریخی محل سکنای این اقوام نیز بهره‌ها برده‌اند و حتی از جزئیاتی مانند نوع پوشش، خوراک و صنایع دستی نیز نگذشته‌اند و همه را برای غنای بصری سریال‌شان به صف کرده‌اند.

 اصولا نون. خ، یک سریال قومیت‌محور به‌شمار می‌رود و همه تمرکز ساخته سعید آقاخانی از روز اول بر یک قوم خاص یعنی اکراد بوده است. روستاها و طبیعت چشم‌نواز مناطق غرب ایران نیز لوکیشن اصلی و ثابت این سریال‌ در همه دوره‌ها بوده‌اند.

سازندگان سریال احتمالا با توجه به اقبال مردم و بازخوردهای خوبی که بابت پرداخت به کردها گرفته‌اند، در سری پنجم به سراغ سایر قومیت‌های ایرانی و به طور مشخص، بلوچ‌ها هم رفته‌اند و البته نیم‌گاهی هم به مردم کرمان داشته‌اند. همین تمرکز ویژه بر قومیت‌ها، برگ برنده نون خ ۵ شده و این اثر نمایشی را محبوب و دلخواسته مردم کرده است. به عبارت بهتر، گروه سازنده نون خ از اقوام ایرانی و ظرفیت‌های فرهنگی و اجتماعی‌شان در جهت غنای محتوایی و بصری سریال‌شان بهره گرفته‌اند، البته به شکل درست و اصولی و بدون آن‌که این فرآیند گل‌درشت شود و از قاب بیرون بزند.

پرداخت به قوم بلوچ هم از دیگر خوش‌سلیقگی‌های سعید آقاخانی و همکارانش است. پرداخت به قومیت‌ها چه در قالب سریال‌های نمایشی و چه در چارچوب آثار مستند همواره با استقبال مخاطبان تلویزیون مواجه شده است. اطلاع از فرهنگ، آداب، رسوم و آیین قومیت‌های مختلف ایرانی همیشه برای مردم جالب بوده است. از یک زاویه دید جامع‌تر، ایران با اقوامش ایران است و این قومیت‌ها در کنار یکدیگر، کهن‌دیاری به نام ایران را تشکیل داده‌اند. از سوی دیگر، بلوچ‌ها قومی‌با فرهنگ، ریشه‌دار و اصیل اما به شدت مظلوم و مهجور هستند. مهمان‌دوستی و صمیمیت بلوچ‌ها زبانزد خاص و عام است و در عین محرومیت، دل‌ها و دست‌هایی به وسعت و سخاوت دریا دارند.

با وجود همه این ویژگی‌ها و محسنات اما، به بلوچ‌ها دست‌کم در قیاس با سایر قومیت‌های ایرانی کم‌تر پرداخته شده و به نوعی مغفول مانده‌اند. متأسفانه برخی از آثار نمایشی به‌ویژه در سینما هم چهره‌ای غیرمنصفانه و کلیشه‌ای از این قوم مهربان و اصیل ارائه داده‌اند که فرسنگ‌ها با واقعیت فاصله دارد. نگاه سازندگان نون خ به قوم بلوچ اما واقعی و از سر اخلاص و صمیمیت است.

گروه سازنده نون خ با پرداخت زیباشناسانه به بلوچ‌ها و به تصویر کشیدن هنرمندانه آداب و سنن این قوم به نوعی درصد جبران و کم‌کاری‌های گذشته برآمده‌اند. آن‌چه از قومیت بلوچ در سری پنجم نون خ به تصویر کشیده شده است فقط محدود به جاذبه‌های طبیعی بلوچستان و البسه و  پوشاک و آداب رسوم بلوچی نمی‌شود، بلکه خصایص اخلاقی و کرامات انسانی مردمان بلوچ نیز مورد توجه قرار گرفته است که در جای خود قابل تقدیر و ارزش‌گذاری است.

فارغ از بحث پرداخت به قومیت‌ها، نویسنده و کارگردان نون خ کوشیده‌اند در سری پنجم این سریال با اعمال تغییر و تحولات هر چند کوچک در کاراکترها و مناسبات برقرار میان‌شان، وجهه‌ای نو و تازه را به شخصیت‌ها و قصه ببخشند. برای مثال، سلمان (که حالا دیگر خنده‌های ناگهانی و بی‌مناسبتش مثل گذشته بامزه نیست) بالاخره توانسته با شیرین ازدواج کند و همین موضوع، هم نوع روابط او با شیرین و نورالدین را عوض کرده و هم به نوع رفتار و بلاهت‌های شخصی‌اش سمت و سویی تازه داده است.

از سوی دیگر، شوخی‌های وحید با عمو کاووس که در سری قبلی حسابی جا افتاده بود و برای مخاطب جالب به نظر می‌رسید، حالا پررنگ‌تر شده و سهم قابل اعتنایی از بار طنز و کمیک سریال بر دوش شوخی‌ها و سر به‌سر گذشتن‌ها و جدل‌های کلامی میان وحید و کاووس است. یا اوستا غلام که در سری‌های پیشین سریال نقش چندان پررنگی در قصه نداشت، حالا و در سری پنجم با ضرب‌المثل‌های نصفه و نیمه‌اش سهم بیش‌تری در فیلمنامه دارد و خودش را به عنوان یکی از کاراکترهای اصلی تثبیت کرده است. به احتمال زیاد، این تغییرات نه چندان بزرگ هم برای پرهیز از سقوط در دره کلیشه و تکرار بوده است.

 با این حال، همچنان برگ برنده سری پنجم سریال نون خ پرداخت درست و هنرمندانه به اقوام ایرانی است. امتیاز و شاخصه‌ای که باعث شده برخی از کاستی‌های این سریال از جمله ضعف قصه و ناتوانی در خلق موقعیت‌های جذاب چندان به چشم نیاید و همه امور، تحت‌الشعاع جاذبه و کاریزمای قومیت‌های ایرانی قرار بگیرد.

محسن محمدی

 

امتیاز شما