هم‌زمان با دهه فجر مستندهای جدیدی روانه آنتن شبکه مستند خواهد شد. این مستندها در زمینه‌های گسترده‌ای تولید شده‌اند. از جمله این آثار می‌توان به مجموعه مستندهای «در برابر طوفان»، «اَبَرها»، «راه سلامت»، «قصه دیار ما» و «کاست» اشاره کرد:
به گزارش روابط عمومی رسانه ملی، این گزارش به طور اجمالی این مستندها را معرفی می‌کند:
قدرت پزشکان ایرانی پس از انقلاب در قاب شبکه مستند
رسول لطفی، کارگردان مستند «راه سلامت» درباره این مستند که به پیشرفت‌های پزشکی پس از انقلاب پرداخته است، گفت: اصطلاحی در حوزه سلامت به نام «گردشگر سلامت» وجود دارد و به کسانی اطلاق می‌شود که به‌قصد درمان وارد کشوری می‌شوند. این موضوع اهمیت بسیاری دارد که از آن جمله می‌توان به ارزآوری آن اشاره کرد. کشورمان ایران به سبب مزیت‌های پزشکی خود و جاذبه‌های گردشگری ویژه‌اش، یکی از کشورهایی است که مقصد گردشگران سلامت در دنیاست. باید بگویم که در چند سال اخیر با توجه به پیشرفت‌های پزشکی و تمهیدات صورت گرفته، مراجعه این دست گردشگران به کشورمان افزایش یافته است. مستند «راه سلامت» درباره همین موضوع ساخته شده است.
وی به سیر روایی این مستند اشاره کرد و گفت: هر یک از موضوعات را به‌صورت جداگانه در نظر گرفته‌ایم و بر همین اساس، مجموعه‌ای 11 قسمتی ساخته‌شده که هرکدام 40 دقیقه است. هر قسمت روایتگر گردشگری است که وارد کشور شده و می‌خواهد درمانش را پیگیری کند. اصطلاحاً فرآیند «از خانه تا خانه» را با او دنبال می‌کنیم و از زمان ورودش به بیمارستان تا طی شدن مراحل درمانی، اوقات فراغت او و بازدید از جاذبه‌های گردشگری را به تصویر می‌کشیم. هدف این مستند به تصویر کشیدن مزیت‌های پزشکی کشورمان است که موجب جذب گردشگر سلامت به کشور شده است. دقت داشته باشید که ما در حال رقابت با دیگر کشورهای منطقه هستیم و آنان به‌صورت سنگین تبلیغات می‌کنند. به نظرم در این زمینه کمی غافل بوده‌ایم و با ساخت این مستند می‌خواهیم این خلأ را پر کنیم.
او درباره انگیزه‌اش از ساخت فیلم مستندی با چنین موضوعی گفت: هدف ما این است که پیشرفت‌های پزشکی بعد از انقلاب را از زبان گردشگران خارجی نشان بدهیم. وقتی یک نفر از کشور آلمان که به‌نوعی مرکز پزشکی است، ایران را انتخاب کرده تا درمانش را در کشورمان دنبال کند، توانمندی و توسعه‌یافتگی ما را نشان می‌دهد. مخاطب داخلی با دیدن این فیلم می‌تواند این نتیجه را بگیرد که تا چه اندازه در زمینه‌های پزشکی پیشرفت کرده‌ایم. باید بگویم که پس از انقلاب در زمینه‌های پزشکی، انقلاب شگرفی ایجاد شده است. زمانی بود که پزشکان هندی و پاکستانی باید برای درمان بیماران به کشور ما می‌آمدند، ولی امروز متخصصانی داریم که در دنیا جایگاه والایی دارند و شناخته شده هستند. همچنین وقتی بینندگان خارجی چنین فیلم‌هایی را ببینند، خودبه‌خود دست به مقایسه می‌زنند و نتیجه‌گیری می‌کنند.
وی درباره توانمندی‌های پزشکی کشور در سال‌های پس از انقلاب گفت: به‌صورت کلی چند شاخص وجود دارد که سبب می‌شود جذابیت کشور ما برای گردشگران سلامت زیاد باشد. یکی از آن‌ها توانمندی‌های پزشکی و تجهیزات بیمارستانی ماست که در قیاس با کشورهای منطقه کیفیت بسیار بهتری دارد. ما پزشکان حاذقی داریم که در دنیا شناخته شده هستند و بسیاری از گردشگران برای معالجه به دست این افراد به کشورمان سفر می‌کنند. علاوه بر این، جاذبه‌های گردشگری کشورمان نیز بسیار زیاد است. کسی که برای درمان به ایران می‌آید به این موضوع هم فکر می‌کند که می‌تواند اوقات فراغت دل‌نشینی را در ایران سپری کند. علاوه بر این، در موضوع هزینه درمانی نیز کشورمان ازجمله مناطق ارزان برای بیماران به شمار می‌رود و این موضوع سبب ایجاد جذابیت برای گردشگران سلامت می‌شود. بسیاری از کسانی که برای درمان به کشور ما می‌آیند، از حوزه خلیج‌فارس و کشورهای همسایه هستند. همچنین مراجعه‌کنندگانی از کشورهای اروپایی داریم که تعدادشان کم‌تر است. عمل‌های زیبایی، کارهای دندانپزشکی، پیوندهای قرنیه و ... ازجمله حوزه‌های پرطرفدار پزشکی کشورمان است. این کارگردان و مستندساز در پایان گفت: باید از حسن ظن شبکه مستند تشکر کنم که به چنین موضوعی پرداخته است. تهیه مستند با این موضوع، بسیار سخت بود و شبکه مستند همکاری و همراهی زیادی با گروه تولید داشت.
مجموعه مستند 11 قسمتی «راه سلامت» از تولیدات شبکه مستند است که به‌زودی روانه آنتن خواهد شد.
رونمایی از تصاویر آرشیوی خاص؛ برای اولین بار
مستند «در برابر طوفان» یکی از مجموعه مستندهای پرمخاطب چند سال اخیر صداوسیما درباره حکومت پهلوی بوده است که در دهه فجر از تلویزیون پخش می‌شود. فصل سوم این مجموعه به کارگردانی و تهیه‌کنندگی مهدی نقویان در شبکه مستند تولید شده و به‌زودی از این شبکه پخش خواهد شد. مهدی نقویان گفت: «در برابر طوفان 3» با همکاری شبکه مستند و مرکز آفرینش‌های هنری بسیج در مراحل پایانی ساخت است و اتفاقات ویژه یک‌سال آخر حکومت پهلوی و منتهی به انقلاب را بررسی می‌کند؛ این اتفاقات به بهانه‌های مختلف به عقب برمی‌گردد و مورد بررسی دقیق قرار می‌گیرد.
این مجموعه، در 10 قسمت 60 دقیقه‌ای تولید شده است که در دهه فجر امسال از 11 تا 20 بهمن ساعت 22 به روی آنتن خواهد رفت.
او با اشاره به تصاویر ویژه‌ای که در این مجموعه آمده است، گفت: در این مجموعه تصاویر آرشیوی خاصی وجود دارد که برای اولین بار در تلویزیون رونمایی می‌شود. علاوه بر این، ما سومین مجموعه «در برابر طوفان» را می‌بینیم که درباره حکومت پهلوی است. وقتی فصل اول «در برابر طوفان» را ساختم احساس می‌کردم که با ساخت مجموعه 10 قسمتی که هر کدام 50 دقیقه است، همه اتفاقات حکومت پهلوی پوشش داده می‌شود، ولی متوجه شدم که جای زیادی برای کار در این زمینه وجود دارد. به نظرم جا برای ساخت برنامه‌های تلویزیونی به‌غیراز مستند نظیر فیلم‌های سینمایی، سریال و ... وجود دارد. اگر ما این مقطع مهم از تاریخ را روایت نکنیم، مجال روایت غیرواقعی به دست رسانه‌های معاند می‌افتد.
مهدی نقویان ادامه داد: «در برابر طوفان» 3 از تابستان 1356 آغاز می‌شود و تا زمستان 1357 را روایت می‌کند. در این مجموعه، اتفاقاتى را بررسی کرده‌ایم که تاکنون کم‌تر بدان پرداخته شده است؛ برای مثال درباره حمایت کشورهای خارجی از محمدرضا پهلوی به‌صورت کلی اطلاعاتی داشتیم، ولی در این مستند وارد مصادیق شدیم. همچنین به‌صورت جزئی‌تر به آغاز موج انقلاب در تمام استا‌ن‌های کشور پرداختیم.
در این فصل حدوداً 10 درصد از راش‌های گذشته که در دو مجموعه قبلی استفاده شد، به کار گرفته شده و از این منظر، تصاویر جدیدی به نمایش می‌گذاریم.
اَبَر طرح‌های مهندسان پس از انقلاب
مستند «اَبَرها» دیگر تولید شبکه مستند است که از 12 بهمن روزهای زوج ساعت 19:30 از این شبکه پخش خواهد شد. احسان فولادی، کارگردان این مجموعه مستند درباره موضوع آن گفت: این مجموعه مستند درباره 10 طرح صنعتی بزرگ و حساس در کشورمان است که به‌تازگی ساخته شده و به بهره‌برداری رسیده است. هر یک از این طرح‌ها تأثیر بسیار زیادی در حوزه‌های مخصوص به خود گذاشته‌اند و ساخت آن‌ها تحول زیادی در صنعت کشورمان رقم زده است. او با اشاره به طرح‌هایی که در این مستند به نمایش درآمده است، گفت: ازجمله طرح‌هایی که در این مجموعه مستند بررسی شده است می‌توان به «سکوی نفتی امیرکبیر»، «کشتی افراماکس بوشهر»، «پل طبیعت»، «بزرگراه طبقاتی صدر»، «بندر شهید بهشتی چابهار»، «راه آهن چابهار- زاهدان»، «پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس» و ... اشاره کرد. وی اضافه کرد: وجه مشترک تمام این طرح‌های انتخاب‌شده، اجرای آن‌ها به دست نیروهای متخصص داخلی در عین عظمت و بزرگی کار است. در بسیاری از این طرح‌ها، نیروهای متخصص داخلی نقش بسیار پررنگی داشتند. علاوه بر این تمام طرح‌ها در چند ده سال اخیر ساخته شده است و اصلاً قدیمی نیست. او با اشاره به روند ساخت این مجموعه مستند گفت: مستند اَبَرها در 10 قسمت 30 دقیقه‌ای ساخته شده است و در هر قسمت، ماجرای ساخت هر طرح را معرفی می‌کند و کارکردهایش را برمی‌شمرد.
انقلاب در شهرهای کوچک
شبکه مستند در دهه فجر، مستند دو قسمتی «قصه دیار ما» به تهیه‌کنندگی محمدحسین‌هاشمی و کارگردانی یزدان پرونده را پخش خواهد کرد. قسمت نخست این مستند تحت عنوان «ژاندارم» درباره قیام مردم کنگاور است و قسمت دومش با نام «عیسی کدخدا» به قیام مردم روستای فرمهین از توابع استان مرکزی و نقش عیسی کدخدا در تقویت جنبش‌های انقلابی پیش از انقلاب پرداخته است. این مستند در تاریخ در شب‌های 14 و 21 بهمن ساعت 20:30 از این شبکه پخش می‌شود.
جنجالی‌ترین سخنرانی‌های دهه شصت
مجموعه صدای انقلاب به تهیه‌کنندگی و کارگردانی احمد کشاورز در 60 قسمت به بازپخش جنجالی‌ترین سخنرانی‌های دهه شصت می‌پردازد. مجموعه صدای انقلاب با هویت بصری (کاست) در شبکه مستند تولید شده است و به‌صورت میان برنامه‌های یک و نیم تا دو و نیم دقیقه‌ای روی آنتن می‌رود. این مجموعه به پخش سخنرانی‌های شنیده نشده یا کم‌تر شنیده‌شده‌ای از امام خمینی (ره)، مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی)، شهید باهنر، شهید مطهری و ... درباره موضوعات مختلفی مثل انقلاب، دفاع مقدس، محرم و ... اختصاص دارد و در دهه فجر پخش می‌شود.
روایت «اولین‌ها»
میان برنامه «اولین‌ها» به تهیه‌کنندگی علی نقویان روی آنتن شبکه مستند می‌رود. این برنامه در 40 قسمت تولید شده و به‌صورت میان برنامه‌های یک و نیم دقیقه‌ای روی آنتن می‌رود. «اولین‌ها» به پیشرفت‌های ایران که برای اولین بار در تاریخ ایران اتفاق افتاده است، اشاره دارد. دستاوردهایی که در چهار دهه گذشته و بعد از انقلاب رخ داده است، مثل اولین لوکوموتیو، صادرات فولاد، اولین خودرو برقی و ... بخشی از این مجموعه در دهه فجر پارسال روی آنتن رفت که موردتوجه بینندگان قرار گرفت.
«کاست» و انقلاب اسلامی
مستند «کاست» به تهیه‌کنندگی سجاد گودرزی و کارگردانی حامد سعیدی‌راد هم از قاب «به‌اضافه مستند» شبکه مستند پخش می‌شود. تهیه‌کننده «کاست» درباره این مستند توضیح داد: حدود نیم‌قرن پیش یعنی در سال ۱۹۶۳ نوار کاست اختراع شد. شرکت هلندی فیلیپس نوارهای کامپکت کاست را که ما امروزه با نام کاست می‌شناسیم، روانه بازار کرد. این فناوری که برای سرگرمی تولید شده بود با ورود به ایران تأثیر زیادی بر ساختار هنری و فرهنگی کشورمان گذاشت. گودرزی افزود: این نوار کاست به دلیل فناوری برترش برای ضبط صدا جای گرامافون را گرفت و با افزایش تولید، وارد ایران هم شد. رسانه‌ها آن زمان دست حکومت بود و مردم به رسانه آزاد دسترسی نداشتند؛ بنابراین فناوری که صرفاً برای سرگرمی ساخته شده بود، در ایران کاربرد دیگری پیدا کرد. جریان‌های دیگر فعال در ایران که از رسانه سهمی نداشتند، از این ابزار تازه وارد برای مقاصد دیگر بهره بردند و نقش نوار کاست از این حیث در تاریخ فرهنگی - سیاسی ایران بسیار مهم است. وی ادامه داد: ما در ساخت مستند «کاست» سعی کرده‌ایم از همه وجوه به نقش نوار کاست بپردازیم. مصاحبه‌شونده‌ها از تمام گروه‌هایی هستند که نوار کاست بر کارشان تأثیر داشته است؛ مثلاً فعالان حوزه هنر، رسانه و سیاسیون از جنبه‌های مختلف آن سخن گفته‌اند. تهیه‌کننده «کاست» گفت: این مستند برای شبکه مستند تولید شده است و سعی کرده‌ایم در آن به همه جنبه‌های هنری و موسیقیایی تا رسانه‌ای و اجتماعی و تاریخی نوار کاست بپردازیم. رامین صدیقی، محمدعلی چاووشی، اسدالله بادامچیان، محمدمهدی فرقانی، محمدمهدی جعفری، بهروز بهزادی، ابوالفضل توکلی بینا، محمد هاشمی، سیامک بنایی و علیرضا میرعلی نقی از کسانی هستند که در این مستند با آن‌ها گفت‌وگو شده است. «کاست» تولید شبکه مستند سیماست و 22 بهمن از این شبکه پخش خواهد شد.