دوازده روز به برگزاری دوازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامیباقی مانده و طبق جدول زمانبندی انتخابات مجلس شورای اسلامی، سه تا ۹ اسفند بهعنوان زمان تبلیغات نامزدهای راهیابی به مجلس دوازدهم در نظر گرفته شده است. از همین رو ضبط مناظرههای انتخاباتی نیز طی روزهای گذشته در حوزههای انتخابیه آغاز شده و قرار است در ایام هفت روزه تبلیغات از طریق 200 کانال پخش و بسته به تعداد نامزدها و مناظرهها، بازپخش شوند.
به گزارش روابط عمومی رسانه ملی، درباره روزهای پرکار رسانه ملی برای برگزاری انتخابات با چند تن از مدیران و همکاران گفتوگو کردهایم که در ادامه میآید.
مسیر تازه مناظرههای انتخاباتی
دکتر پیمان جبلی، رئیس سازمان صداوسیما هفتهگذشته در برنامه گفتوگوی ویژه خبری، به تبیین جزئیات پخش تبلیغات و مناظره نامزدها در کانالهای انتخاباتی پرداخت و اظهار کرد: روز جمعه، 20 بهمن 200 کانال انتخاباتی در حضور رئیس جمهور به طور رسمی افتتاح شد و ما شاهد یک مصداق تحول در رسانه ملی بودیم.
وی درباره مناظرههای انتخاباتی گفت: قبلاً پیشبینی کرده بودیم که اگر تعداد نامزدهای هر حوزه بهاندازهای باشد که زمان برای برگزاری مناظره میان نامزدهای محترم داشته باشیم حتماً برگزاری مناظره را در دستور کار قرار میدهیم. خوشبختانه این امکان فراهم شده و در بسیاری از حوزهها که تعداد نامزدها کمتر از ۲۰ نفر است این امکان فراهم شده که برای هر حوزه انتخابیه هفت مناظره را با موضوعات مختلف در نظر بگیریم. بنای ما بر این است که زمان هر مناظره حداقل دو ساعت باشد و در ساعتهای پرمخاطب پخش شود. اگر بعضی از استانها، حوزههای انتخابیهشان کم باشد حتی بازپخش این مناظرهها در شبکه استانی هم قابل اجراست.
رئیس سازمان صداوسیما در پاسخ به سؤالی پیرامون وعدههای انتخاباتی غیرعملی نامزدهای انتخابات اظهارداشت: درکنار قانون جدید انتخابات که بر مقابله با وعدههای غیرعملی تأکید دارد و راهکارهایی برای آن در نظر گرفته، ما هم تلاش میکنیم با استفاده از روشهای مختلفی با این وعدههای غیرعملی مقابله کنیم که یکی از آنها طرح سوالاتی در مناظرهها با همین منظور است.
دکتر جبلی اضافه کرد: تلاش خواهیمکرد که در فضای تبلیغاتی که رسانه ملی فراهم خواهد کرد بهنوعی دچار عوامگرایی نشویم.
وی در تشریح جزئیات بیشتری از برگزاری مناظرهها گفت: از نماینده هیئت نظارت در هر حوزه انتخابیه دعوت میکنیم که ناظر اجرای مناظرهها باشد. مناظرهها ضبطی خواهدبود. حداقل زمان هر مناظره دو ساعت است. سؤالاتی طرح میشود و نامزدها به این سؤالات پاسخ میدهند و در دور بعدی میتوانند دیدگاههای همدیگر را نقد کنند. شیوهنامه یکسانی به همه حوزههای انتخابیه ارسال شده و به اطلاع نامزدها رسیدهاست. البته خلاقیتهای استانی و خلاقیتهای حوزههای انتخابیه هم حتماً در نظر گرفته خواهدشد.
رئیس سازمان صداوسیما با اشاره به ائتلافهای انتخاباتی گفت: در برخی حوزهها، ائتلافهایی شکل میگیرد که نامزدهایی را در درون فهرستهای خود معرفی میکنند. این یک اقدام جاری، منطقی و معمول است که در دورههای قبل هم اتفاق افتادهاست. تلاش میکنیم با هماهنگی ستاد انتخابات کشور و هیئت اجرایی مرکزی وزارت کشور این امکان را برای تبلیغات در روزهای آینده برای ائتلافها فراهم کنیم. در موضوع ائتلافها هم اطلاعرسانی دقیقتری در روزهای آتی خواهیمداشت.
وی درباره مناظرههای انتخاباتی در کلانشهر تهران نیز گفت: فضای انتخاباتی در تهران بهعنوان یک کلانشهر با بسیاری از حوزههای انتخابیه متفاوت است. مسائلی که یک جزء از این حوزه انتخابیه مانند اسلامشهر دارد، طبیعتاً با مسائلی که شمیرانات دارد متفاوت است. ما استثنائاً برای حوزه تهران چهار کانال انتخاباتی در نظر گرفتهایم که علاوه بر پخش بستههای تصویری نامزدها، بتوانیم مناظرهها را در این چهار کانال انتخاباتی استان تهران برقرار کنیم.
رئیس سازمان صداوسیما همچنین به امکان تبلیغاتی نامزدها در بستر تلوبیون اشاره کرد و گفت: تلوبیون 20 تا 25 میلیون کاربر دارد و این امکان را در پرمخاطبترین بستر فضای مجازی فراهم کردیم تا نامزدها بتوانند تا سقف 10 ساعت، محتوای تولیدی خود را بارگذاری کنند و با مخاطبان در تعامل باشند.
دکتر جبلی اضافه کرد: مردم عزیزمان میتوانند با جستوجوی مجدد، کانالهای انتخاباتی را در گیرندههای خود بیابند و از محتوای آن استفاده کنند. امید است این اقدام رسانه ملی که در انطباق با سند تحول رسانه ملی است امکان تبلیغات عادلانه و انتخاب آگاهانهتری را فراهم کند.
جلودار حرکت کاروان تبلیغات در کارزار انتخاباتی
ابراهیم شکوری، دبیر ستاد انتخابات معاونت امور استانها
پر واضح است که ایران عزیز ما، کشوری دارای تنوع اقوام، مذاهب، زبانها و طوایف با آداب و رسوم خاص هر منطقه در این پهنه گسترده تمدنی- فرهنگی است. این تنوع در واقع فرصتی برای گوناگونی تبلیغات انتخاباتی است که درک آن، زیبایی خاصی به کارزار انتخاباتی 197 حوزه انتخابیه میدهد. در عین حال حساسیتهای خاص هر یک از این مؤلفهها نیز به پایش مستمر و پرهیز از رفتارهای هیجانی نامزدها، هواداران و دستاندرکاران اجرایی و رسانهای انتخابات نیازمند است.
تبلیغات، ابزاری است تا نامزدها مؤلفههای اطلاعات رأیدهندگان را«تعدیل» و در ادامه به نفع خود دچار «تغییر» کنند. تحقق این هدف مشروط بر غنای اطلاعاتی پیام تبلیغاتی، قادر است برداشتهای قبلی رأیدهندگان نسبت به مسائل جامعه خود را نیز تغییر دهد و در ادامه بر تصمیم آنان در انتخاب نامزدهای توانمند اثر بگذارد. یک آگهی تلویزیونی انتخاباتی به تنهایی میتواند بر باورها و نظر مردم حوزه انتخابیه نسبت به یک موضوع یا فرد (نامزد انتخاباتی) اثر تعیینکننده داشتهباشد. «تلویزیون» این سازوکار تبلیغی فراگیر و سهلالوصول که قادر است در موضوع انتخابات موجآفرینی و رأیدهندگان را به جستجوی بیشتر اطلاعات ترغیب کند، همچنان در موضوع انتخابات از دیگر ابزارهای ارتباطی مؤثرتر است. علت این امر ذاتی این ابزار یعنی«سرعت اشباع» و«تنوع در غنیسازی» است که گستره وسیعی از نیازهای اطلاعاتی مخاطب را تأمین میکند. عرصه اصلی«تبلیغات سیاسی - انتخاباتی» در تلویزیون، «بخشهای خبری» است و برای انتخاباتی مانند مجلس شورای اسلامیبرای اهالی استانها و شهرهای کوچک، اخبار محلی و استانی، درخور توجه است و قرابت موضوعی بیشتری دارد، اما تعداد بالای نامزدهای نمایندگی مجلس شورای اسلامی در کشور ما (که سالهاست منتظریم مراجع ذیصلاح، سازوکار بهتری برای پیششرطهای نامزدی تمهید کنند) از یکسو و لزوم فراهم کردن شرایط«عدالت انتخاباتی» از سوی نظام، به ابتکار رسانه ملی در تأسیس 200 کانال انتخاباتی در سال جاری منجر شده که امید است در اجرا نیز با کمترین موانع و حواشی محقق شود.
نتایج بررسیهای علمی از انتخابات مختلف در جهان حاکی است تصمیمگیری نهایی نزدیک به 80 درصد رأیدهندگان عام، در روزهای پایانی مهلت تبلیغات شکل میگیرد و مصرف اطلاعات سیاسی با انتخاب رأیدهندگان ارتباط مستقیم دارد؛ بنابراین هدفگذاری نامزدها یا مدیران ستاد تبلیغات انتخاباتی آنها در نحوه چینش برنامههای تبلیغاتی در روزهای پایانی تعیینکننده است. از سوی دیگر مدیریت هزینههای ستاد انتخاباتی، یعنی تلاش یک نامزد در مبارزات انتخاباتی تا حد بسیار زیادی به تلاش حریف او بستگی دارد.
طبیعی است در حوزههای انتخابیهای که سبد آراء دو یا تعداد بیشتری از حریفان انتخاباتی به هم نزدیک است، رقابت تبلیغاتی شدیدتر است و به همین نسبت شکل و محتوای پیام تولیدشده توسط آنها در جلب نظر رأیدهندگان نیز مؤثرتر خواهدبود. تبیین اهمیت ثانیه به ثانیه این 20 دقیقه مصوب برای هر نامزد در حوزههای انتخابیه، کار ویژه اصلی همکاران در مراکز سیوسهگانه رسانه ملی در سراسر کشور است تا نامزدها با استفاده از ظرفیت ایجاد شده، آنچه را در چنته دارند و گمان میکنند که میتوانند با به میدان آمدنشان گامی مؤثر به سوی تحقق اهداف عالیه نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران بردارند، به منصه ظهور بنشانند. خوشبختانه ظرفیت رسانهای کشور به معنای تخصصی آن یعنی آشنایی جوانان با روند و ابزارهای تولید محتوای پیام، دیگر محدود به پایتخت و شهرهای بزرگ نیست و در دورافتادهترین نقاط مسکونی این آب و خاک نیز امکان تولید ارزان پیام در اشکال مختلف و قابل عرضه وجود دارد. این بستر گرچه زحمت و هزینه را برای نامزدهای انتخاباتی میکاهد، این صاحبان فکر و ابتکار هستند که میتوانند بر غنای محتوایی این محصولات بیفزایند.
کلام آخر اینکه اکنون که پس از چهار دهه تجربه برگزاری انتخابات در ایران اسلامی، رسانه ملی با تأسیس 200 کانال تلویزیونی انتخاباتی، جلودار ابتکاری نوین در زمینه تبلیغات این هماورد بزرگ سیاسی شدهاست، باید آن را به فال نیک گرفت و همت کرد تا ضمن تحقق هرچه بهتر اهداف آن، تجارب این گام نیز اندوخته ارزشمندی شود برای فرداهای فرزندان برومند این مرز و بوم.
رسانه و انتخابات
سعید انبارلویی، مدیرکل صداوسیمای قزوین
برکسی پوشیده و پنهان نیست که نظام جمهوری اسلامی یکی از نظامهای سیاسی مردمسالاری است که برخلاف تبلیغات و ادعاهای پر زرق و برق دولتهای غربی و متخاصم، باشکوهترین، منظمترین، واقعیترین و اصولیترین انتخابات را در طول ۴۵ ساله نظام مقدس جمهوری اسلامیبرگزار کرده و رکورددار میزان مشارکت در انتخاباتهای اخیر در جهان بودهاست که حتی در برخی انتخاباتها، رهبر معظم انقلاب (مدظلهالعالی) در ستایش و قدردانی از مشارکت حداکثری مردم از آن به عنوان«حماسه حضور» یاد کردهاند.
در این میان رسانه ملی به عنوان محوریترین ابزار ارتباطی متقابل نظام و مردم در طلیعه برگزاری هر کدام از انتخاباتها رسالت و مأموریت سنگینی بر دوش دارد و در زمان لازم و مطمئن و ضرورت نیاز با تمام قدرت و بهکارگیری تمام امکانات و نیروهای فکری و متخصصان فنی و هنری خود وارد عرصه شود که نخست نسبت به خنثیسازی و ناکام گذاشتن سلسله فتنههای رسانهای و میدانی دشمنان و مخالفان نظام با موضوع انتخابات، تقابل و برابری کند؛ دوم با افزایش زمینه اعتماد و همدلی مخاطبان و بالا بردن آگاهی مردم از ضرورتها و مسائل مربوط به انتخابات مثل ثبتنامها، بررسی صلاحیتها، تبلیغات نامزدها، اخلاق انتخاباتی، مدیریت شعارها و ستادها، برنامهدهیها، انتخاب نامزدهای اصلح، هیجانهای انتخاباتی، ترغیب جمعیت خاکستری به حضور در پای صندوقها و اطلاعرسانی مربوط به اتفاقات انتخاباتی و نهایتاً نتیجه شمارش آرا و انعکاس اطلاعیهها و بیانیهها و مصاحبههای نهایی و مسائل پس از انتخابات شامل پیگیریها و شکایتها و ...، برگزاری انتخابات در کشور را ارتقا بخشد. در آستانه انتخابات موظف هستیم بر اساس چهار مؤلفه امنیت، سلامت، رقابت و مشارکت که مورد توجه رهبر معظم انقلاب(مدظلهالعالی) است، انتخابات را برگزار کنیم و باید همه در امر تحقق این مؤلفهها بهویژه بحث مشارکت و آن هم جلب مشارکت حداکثری بکوشیم.
امروز بیتردید همه بهخوبی میدانند که رسانه جمهوری اسلامی ایران اعم از شبکههای ملی و برونمرزی و علیالخصوص شبکههای استانی در ایجاد شور و نشاط و مشارکت حداکثری مردم در انتخابات سهم بسزایی دارند. تهیه و تولید برنامههایی به فراخور اهمیت انتخابات و استفاده از بهترین امکانات فنی و هنری خود و دعوت از چهرههای اثرگذار، خوشنام، مورد اعتماد و ذینفوذ در برنامههای ویژه انتخاباتی، راهاندازی تریبونهای آزاد در شکل و ساختارهای متفاوت و گوناگون در بین مردم عادی و جوانان و دانشگاهیان و حفظ امانت در پخش پیامهای مردمی، در مشارکت حداکثری بیتأثیر نیست.
یکی از مباحث مهم و قابل نقد در انتخاباتهای گذشته در خصوص اسراف و تبذیر و اغراق و زیادهروی در امر تبلیغات نامزدها بود که گاهی اعتراض خیلیها را نیز به دنبال داشت و نظم عمومیشهر را به هم میریخت. نامزدی که تمکن مالی نداشت، ولی از شایستگی درخور توجهای برخوردار بود دیده نمیشد یا به علت استفاده زیاد از پوستر و رنگ و تابلو چهره شهرها عوض میشد و ناهمگونی و زشتی به وجود میآورد که بعد از انتخابات هزینه هنگفتی روی دوش شهرداری در پاکسازی و تمیزی در و دیوار شهر میگذاشت. بر همین اساس با تدبیر رئیس سازمان صداوسیما و اهتمام همکاران فنی، قریب بر ۲۰۰ فرستنده تلویزیونی در قالب شبکههای تبلیغاتی راهاندازی و آماده شدهاست که در هر استان به فراخور حوزههای انتخاباتی با رعایت عدالت و انصاف، این امکانات به طور مساوی در اختیار همه داوطلبان قرار میگیرد تا انتخابی سالم و پرشور همراه با مشارکتی حداکثری داشتهباشیم.
مرجعیت بالای رسانه ملی در حوزه سیاسی
محسن نصرپور، مدیرکل صداوسیمای خراسان رضوی
یازدهم اسفند امسال، شاهد برگزاری انتخابات دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی و ششمین دوره مجلس خبرگان رهبری هستیم؛ انتخاباتی که در اهمیت آن همین بس که رهبر معظم انقلاب، 11 ماه زودتر به آن پرداختند و از عبارات«خیلی مهم» و«عمل صالح» در توصیف آن استفاده کردند و خواستار برگزاری باشکوه آن شدند. ایشان چهار شاخص اصلی را در خصوص انتخابات امسال مورد تأکید قرار دادند: مشارکت قوی، رقابت واقعی، سلامت انتخابات و امنیت آن و رسانه ملی و ازجمله شبکههای استانی خصوصاً در دو حوزه «مشارکت قوی» و «رقابت واقعی» وظیفه دارند با تمام ظرفیت خود، تلاش کنند.
مقام معظم رهبری، یکی از وظایف اصلی خطبا و مبلغان در جامعه را جهاد تبیین دانستند و قطعاً یکی از مخاطبان اصلی ایشان برای جهاد تبیین در امور مهم کشور همچون انتخابات و مشارکت گسترده مردم، سازمان صداوسیماست. در همین خصوص شبکههای استانی صداوسیما از خرداد سال جاری، ستاد انتخاباتشان تشکیل دادند و نشستها و جلسات متعددی با مسئولان نظارتی، اجرایی، نخبگان و صاحبنظران کلیدی و فعالان جبهه فکری - فرهنگی انقلاب هر استان، برگزار کردند و ناظر به مصوبات آن و نیز آییننامهها و اسناد بالادستی سازمان، برنامههای متعددی با موضوع انتخابات در ساختارها و قالبهای مختلف به سمع و نظر مخاطبان خود رساندند و برنامههای متعدد و متنوعی نیز در دست تولید دارند.
با وجود توسعه زیاد فضای مجازی و شبکههای متعدد ماهوارهای که غالباً در دشمنی با نظام مقدس جمهوری اسلامی هستند، صداوسیما کماکان مرجعیت بالایی در حوزه سیاسی دارد و بر اساس نظرسنجیهای علمی نهادهای مختلف بیش از 55 درصد مردم اخبار انتخاباتی خود را از رسانه ملی کسب میکنند. از این رو فرصت ویژهای در اختیار برنامهسازان قرار گرفتهاست تا با تولید خلاقانه و غیر کلیشهای در حفظ این مرجعیت بکوشند.
یکی از ابتکارات رسانه ملی در این دوره از انتخابات، راهاندازی کانالهای انتخاباتی برای حوزههای انتخابیه است. این کانالها هرچند کار همکاران را در مراکز مضاعف کرده، موفقیت آن یعنی افزایش مشارکت در انتخابات، قطعاً خوشحالی رهبر معظم انقلاب، خانوادههای شهدا و ملت ایران را به دنبال خواهدداشت و این بزرگترین توفیق برای همکاران ما خواهدبود، چراکه رضایت خداوند منان نیز در این است. شعار اصلی دکتر جبلی، رئیس محترم سازمان در ابتدای مأموریت خطیرشان، «هویتمحوری و عدالتگستری» بود. این مهم ساحتهای مختلفی را شامل میشد ازجمله ساحت سیاسی که انتخابات، شاخصترین نماد آن است. در این زمینه از 29 آذر تا 12 بهمن امسال، بیش از 200 کانال تلویزیونی انتخاباتی در حوزههای انتخابیه استانها راهاندازی شد تا این شعار مهم به مرحله اقدام و عمل درآید و نامزدهای شرکتکننده بتوانند برنامهها و طرحهای خود را به مردم حوزههای انتخابیه، عرضه کنند.
رسانه ملی و انتخابات پیش رو با تاکید بر سند تحول
نورالدین اکبری، کارشناس روابط عمومی
در جمهوری اسلامی عامل به فعلیت رسیدن و دوام اصل جمهوریت«انتخابات» است که مظهر مردمسالاری دینی، پشتیبان امنیت ملی و نماد اقتدار سیاسی و اجتماعی کشوراست. از نظر مقام معظم رهبری (مدظله العالی) هر رأی مردم در این انتخابات رأی به جمهوری اسلامی است. رسانهها در جایگاه رکن چهارم دموکراسی به عنوان ابزاری برای اطلاع رسانی، شناسایی گزینههای انتخاباتی، مدیریت افکار عمومی و کمک به شهروندان برای تصمیمگیری نقش مهمی در انتخابات دارند.
رسانه ملی که به خاطر داشتن مخاطبان انبوه از همه اصناف و قشرهای مردم از دیگر رسانهها ممتاز میشود، میتواند برای افزایش مشارکت مردم،بهموقع و صحیح نیازها و اولویتهای آنها را وجهه همت خود قراردهد. البته این اولویتبندیها، در تعامل با دیگر نهادهای حاکمیت و متناسب با امکانات، اقتضائات، محدودیتها و منابع کشور صورت میپذیرد. این نقش صرفاً انتخاباتی نیست، بلکه این رسانه به عنوان تریبون مردم، در نتیجه عملکرد مستمر و دائم خود در بازتاب این نیازهاست که میتواند نقشش را در انتخابات نشان دهد.
رسانه ملی با این اقدام علاوه بر بازنمایی و برجستهسازی نیازها و اولویتهای مردم راه پیروزی در انتخابات را برای نامزدها نمایان میکند. هرچه تلاش رسانه ملی صادقانهتر و بهنگامتر باشد ناگزیر مشارکت در انتخابات را بیشتر خواهدکرد، چراکه مسیر رقابت در انتخابات، رقابت بر سر تحقق اولویتهای مردم خواهدبود.
با ریل گذاری صحیحی که از قِبَل این امر در مسیر انتخابات رخ خواهدداد نامزدهایی میتوانند وارد میدان رقابت شوند که پاسخی برای نیازها و اولویتهای مردم داشتهباشند. در این انتخابات رسانه ملی میتواند با تمهیدات مناسب و معرفی دقیق نامزدها و برنامههای آنان و اجرای دقیق برنامهها در سه حوزه تبیین، تشویق و تهییج (مراحل و اصول سهگانه تبلیغات انتخاباتی رسانه) سهم عمدهای در مشارکت گسترده مردم در انتخابات داشتهباشد. رسانه ملی با تبلیغ نامزدها و گروههای سیاسی میتواند باعث آشنایی مردم از دیدگاه سیاسی و اجتماعی و حتی ایدئولوژی نامزدها شود و آنها بتوانند شناخت جامع و دقیقی از نامزدهای مورد نظر به دست آورند و براساس این شناخت مطمئن و آگاهانه، تصمیم نهایی را اتخاذ و فرد اصلح و شایسته را انتخاب کنند.
برای رسانه ملی، هر روز، روز انتخابات است. اگر قصد داشتهباشیم انتخاباتی عادلانه و شایستهسالار برگزارکنیم، باید نقش رسانه ملی را به نحو جدیتری در کانون توجه قراردهیم، لذا میتوان حوزههای اصلی اثرگذاری رسانه بر جریان انتخابات را به شرح زیر طبقهبندی کرد:
1- مدیریت افکار عمومی و تقویت روحیه سرزندگی، پویایی و نشاط سیاسی و اجتماعی در جامعه به منظور تحقق مشارکت حداکثری؛ 2- بسط آگاهی سیاسی جامعه در جهت انتخاب آگاهانه، خردورزانه و سازنده؛ 3- ترویج وتحکیم حاکمیت« قانون، اخلاق و نظم» در تمام مراحل انتخابات به منظور تحقق انتخاباتی آرام و پرشکوه؛ 4- ایجاد فرصت برابر برای گروهها و طبقههای گوناگون جامعه، برای استفاده از ظرفیت رسانه ملی در معرفی ایدهها و آرای خود و شکلگیری نوعی احساس« عدالت رسانهای»؛ 5-فرصتسازی برای عرضه توانمندیهای سالم، بدون تخریب رقبا و معرفی ظرفیتهای واقعی نامزدها؛ 6-استفاده از قالبهای متنوع و متناسب با مضامین خلاقانه؛ 7- توجه به اندیشه نخبگان و متخصصان هر حوزه بهویژه تعامل مؤثر با دیگر نهادها و دستگاههای حاکمیت.